REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dyskryminacja - kiedy nierówne traktowanie jest dopuszczalne

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Krzysztof Czerwiński

REKLAMA

Kodeks pracy przewiduje sytuacje, w których dopuszczalne jest zachowanie pracodawcy, spełniające przesłanki do uznania go za dyskryminujące. Może on zróżnicować kryteria przyjęcia kandydatów do pracy, jeśli wymaga tego rodzaj oferowanej pracy. Może też zwiększać szanse poprawy warunków pracy określonej grupie pracowników.

Dyskryminacja jest szczególnie zakazana ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną.

W niektórych sytuacjach pracodawca może jednak – a nawet czasami powinien – przyjąć, że któryś z wymienionych względów (jeden lub więcej) trzeba będzie zastosować jako kryterium różnicujące pracowników czy kandydatów do pracy.

Wymagania zawodowe

Pracodawca ma prawo zróżnicować zasady przyjmowania do danej pracy, jeżeli jej rodzaj lub warunki jej wykonywania powodują, że konieczne jest zastosowanie kryteriów dyskryminacyjnych, stanowiących rzeczywisty i decydujący wymóg zawodowy stawiany pracownikowi. Jeśli pracodawca nie zatrudni np. do ciężkiej pracy fizycznej starszych kobiet, odrzucenie ich kandydatury nie będzie stanowiło o nierównym traktowaniu ze względu na płeć i wiek.

Jeżeli z potrzeb pracodawcy wynika, że pracownicy powinni pracować dłużej (w pełnym wymiarze czasu pracy) lub krócej (w niepełnym wymiarze czasu pracy), wówczas zmuszony on będzie do wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy pewnej grupie pracowników. W zależności od potrzeb zmiana zawsze dotknie jedną z grup pracowników zatrudnionych w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Teoretycznie będzie więc dyskryminacją ze względu na czas pracy, jednak kodeks pracy dopuszcza zmianę jego wymiaru, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami leżącymi po stronie pracodawcy.

Również ochrona rodzicielstwa jest wystarczającą przesłanką dla stosowania kryteriów różnicujących sytuację zatrudnionych, których celem jest zabezpieczenie pozycji pracownika opiekującego się dzieckiem. Podobnie jest z ochroną osób niepełnosprawnych. Kodeks pracy nie uznaje za nierówne traktowanie środków, które pracodawca zastosuje dla zróżnicowania sytuacji takich pracowników ze względu na ich ochronę, np. gdy podejmie decyzję, że pracownicy niepełnosprawni nie będą pracować w godzinach popołudniowych, mimo że w zakładzie obowiązuje system dwuzmianowy.


Kryterium stażu pracy

Pracodawcę uprawniono do zróżnicowania sytuacji pracowników z uwzględnieniem ich stażu pracy. W wielu przypadkach oznacza to odmienne traktowanie zatrudnionych ze względu na wiek. Kodeks pracy wyraźnie to dopuszcza przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, określaniu zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Pracodawca może zatem zwolnić w pierwszej kolejności osobę pracującą u niego najkrócej, może też wyżej wynagrodzić pracę pracownika z dłuższym stażem itp.

Religia i wyznanie

Różnicowanie ze względu na religię i wyznanie jest w określonych sytuacjach honorowane nie tylko przez prawo polskie, ale także Unii Europejskiej, do którego polskie przepisy zostały w tym roku ostatecznie dostosowane. Według obowiązujących regulacji nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania ograniczanie przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a także organizacje, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie, dostępu do zatrudnienia, ze względu na religię, wyznanie lub światopogląd. Jest to dopuszczalne, jeżeli rodzaj lub charakter wykonywanej działalności przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a także wspomniane organizacje powoduje, że religia, wyznanie lub światopogląd są rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi. Wymóg ten musi być proporcjonalny do osiągnięcia zgodnego z prawem celu zróżnicowania sytuacji danej osoby (przykład 1).

PRZYKŁAD 1: Odmowa zatrudnienia w ośrodku zgromadzenia zakonnego

Zgromadzenie zakonne prowadzi ośrodek pomocowy. W ośrodku tym jako terapeuta próbuje znaleźć zatrudnienie osoba homoseksualna. Jako że ośrodek pomocowy prowadzi instytucja kościelna, a prowadzona działalność pozostaje w bezpośrednim związku z religią (pomoc innym jest ważnym elementem praktyk religijnych), to niezatrudnienie takiej osoby jest zgodne z prawem, mimo że formalnie pozostaje w sprzeczności z zakazem dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.


Równanie szans

Prawo przewiduje także możliwość stosowania tzw. pozytywnej dyskryminacji. Pozwala pracodawcy podejmować przez określony czas działania, których celem jest wyrównywanie szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników. Powinny one polegać na zmniejszeniu na korzyść takich pracowników faktycznych nierówności. Pracodawca, jeśli chce, może np. stworzyć większe szanse zatrudnienia osobom, którym na danym terenie trudno jest zdobyć pracę (przykład 2). Może też wprowadzić w swoim zakładzie rozwiązania, dzięki którym grupa pracowników będzie miała szansę poprawić swoje możliwości rozwoju (przykład 3). I nie koniecznie wspólnym mianownikiem musi być dla nich wiek czy płeć.

PRZYKŁAD 2: Parytet płci przy zatrudnieniu

W miejscowości X bezrobocie wśród kobiet jest znacznie wyższe niż wśród mężczyzn. Jeden z tamtejszych pracodawców postanowił, że na pewien czas wprowadzi parytet płci i będzie zatrudniał kobiety w stosunku 80% do 20% mężczyzn. Profil prowadzonej działalności nie stanowił żadnej ku temu przeszkody. W działaniu takim pracodawca zastosował kryterium dyskryminujące, ponieważ wprowadził zróżnicowanie ze względu na płeć. Celem tego jest jednak zmniejszenie faktycznych różnic między kobietami a mężczyznami i zwiększenie tym pierwszym szans zatrudnienia. Podobnie pracodawca może wprowadzić bardziej korzystne systemy premiowania dla kobiet, jeżeli z pewnych względów nie mogą one osiągnąć efektywności pracy osiąganej przez mężczyzn.

PRZYKŁAD 3: Szkolenia w godzinach pracy dla wybranej grupy pracowników

U pracodawcy 1/3 pracowników stanowią matki i ojcowie dzieci w wieku szkolnym. Pracodawca chce im ułatwić podniesienie kwalifikacji, które w przyszłości będą także przydatne w osiąganiu lepszych wyników działalności firmy. Pracownicy ci nie mają jednak możliwości zdobycia takich umiejętności, gdyż w okolicy nie są organizowane żadne szkolenia, a na ewentualne kursy weekendowe w innym mieście nie mają czasu ze względu na wychowywanie małych dzieci. Pracodawca postanowił więc, że przez trzy miesiące dwa razy w tygodniu w zakładzie pracy będą prowadzone specjalne szkolenia dla tych pracowników zorganizowane w godzinach pracy. Takie wyróżnienie części zatrudnionych nie powinno być uznane za dyskryminujące.

Podstawa prawna

  • Art. 113, 183a–183c ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn.zm.
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe przepisy o rynku pracy i zatrudnianiu cudzoziemców od 1 czerwca 2025. Co się zmienia?

Od 1 czerwca 2025 r. wchodzą w życie dwie kluczowe ustawy reformujące polski rynek pracy i zasady zatrudniania cudzoziemców. Nowe przepisy zmienią sposób rejestracji bezrobotnych, zniosą ograniczenia wiekowe i wprowadzą nowoczesne narzędzia informatyczne. Co dokładnie się zmienia i kogo dotyczą nowe regulacje?

Debata. Syndrom oszustki - między sukcesem a wątpliwościami

To będzie jedno z najważniejszych spotkań w naszym studio, transmitowane w czasie rzeczywistym na stronie infor.pl.

Ile godzin tygodniowo pracuje się w UE? Najmniej w Holandii, najwięcej w Grecji, Bułgarii i Polsce

Według danych Eurostatu pracownicy w Unii Europejskiej pracowali średnio 36 godzin w tygodniu. Okazuje się, że w Polsce było to znacznie więcej. Gdzie odnotowano najdłuższe, a gdzie najkrótsze tygodnie pracy?

Jakie kody uprawniają do wyższego dofinansowania PFRON? [KWOTY 2025]

Kwota dofinansowania, jaką może uzyskać pracodawca, zależy nie tylko od stopnia niepełnosprawności, ale również od rodzaju schorzenia. Czy pojawią się kolejne kody uprawniające do wyższego dofinansowania? Jakie kwoty obowiązują w 2025 r.?

REKLAMA

Kapitał początkowy można przeliczyć. To klucz do wyższej emerytury!

Kapitał początkowy to odtworzona wartość składek emerytalnych z okresu przed 1 stycznia 1999 roku, kiedy składki nie były przypisane do indywidualnych kont. Bez kapitału początkowego Twoja emerytura może być znacznie niższa. Sprawdź, jak go wyliczyć i jakie dokumenty są potrzebne, by nie stracić pieniędzy.

Menadżerowie wysokiego szczebla chcą się dogadywać mimo barier budowanych przez przywódców świata

Menadżerowie i światowy biznes stoi w obliczu rosnącej niestabilności – od napięć geopolitycznych i przesunięcia wpływów globalnych, po coraz bardziej spolaryzowaną scenę międzynarodową. Mimo to, wielu menedżerów najwyższego szczebla wciąż wykazuje wiarę w trwałość dotychczasowych struktur i scenariuszy współpracy.

Pracodawco! Nie zawsze możesz zlecić dodatkowe zadania pracownikowi

Podpisując umowę o pracę, strony zawierają dwustronne zobowiązanie - pracownik obliguje się do świadczenia określonej w umowie pracy, a pracodawca do wypłacania pracownikowi uzgodnionego wynagrodzenia. W praktyce jednak wielu pracodawców wychodzi z założenia, że skoro to oni płacą, to mogą zlecać swoim podopiecznym różnorodne zadania, również te wykraczające poza ustalony zakres obowiązków.

Jawność wynagrodzeń w Polsce: Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu pracy. Co się zmieni dla pracodawców i kandydatów do pracy?

Nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona przez Sejm wprowadza obowiązek informowania kandydatów do pracy o wynagrodzeniu w procesie rekrutacji. Eksperci podkreślają jednak, że to dopiero początek drogi do pełnej jawności płac w Polsce.

REKLAMA

Aplikacja mZUS zyskuje popularność – już ponad 700 tys. użytkowników w całej Polsce

Aplikacja mobilna mZUS, dostępna na smartfony z systemem Android i iOS, przekroczyła próg 700 tysięcy użytkowników. Umożliwia szybki i wygodny dostęp do usług Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, takich jak składanie wniosków o 800+, „Dobry Start” czy rezerwacja e-wizyt.

Coraz więcej seniorów wybiera przelew zamiast gotówki. Już 80% świadczeń ZUS trafia na konta bankowe

W marcu 2025 roku aż 80 proc. emerytów i rencistów otrzymywało świadczenia ZUS przelewem na konto bankowe. Choć coraz więcej osób rezygnuje z gotówki, część seniorów nadal wybiera wizytę listonosza – z powodów praktycznych i społecznych.

REKLAMA