Zakres badań okresowych a odpowiedzialność za wypadek przy pracy

Stan faktyczny

Zygmunt B. był górnikiem kombajnistą zatrudnionym na stałe w jednej ze śląskich kopalń. Ostatnie badanie okresowe miało miejsce w maju 2005 r. Uznano go wówczas za zdolnego do pracy, a lekarz nie stwierdził schorzeń układu krążenia. 23 listopada 2005 r. Zygmunt B. miał rozpocząć pracę na nocnej zmianie. Zjechał na dół i wraz ze współpracownikiem przeprowadzali próbę uruchomienia sprzętu wydobywczego. Nagle Zygmunt B. poczuł silny ból w klatce piersiowej i drętwienie rąk. Dzięki temu, że szybko powrócił na powierzchnię i uzyskał pomoc lekarską, udało mu się przeżyć zawał serca. Wobec niestwierdzenia przez kopalnię wypadku przy pracy, skierował sprawę do sądu.

Pracownik zakwestionował prawidłowość skierowania na badania okresowe. Na skierowaniu pracodawca wskazał stanowisko górnik PZ (czyli górnik zatrudniony pod ziemią), a nie górnik kombajnista, jakie faktycznie zajmował Zygmunt B. Dla tego stanowiska nie przewidywano obligatoryjnych badań EKG – lekarz mógł je zlecić, gdyby uznał to za konieczne.

Brak przeprowadzonych badań EKG, zdaniem biegłych, nie miał wpływu na możliwość przewidzenia zawału serca – tzw. badanie spoczynkowe, wykonywane w normalnej praktyce w przychodni lekarskiej, nie mogłoby wykazać nieprawidłowości w pracy układu krążenia.

Ponadto badania lekarskie dla stanowiska górnika PZ są jeszcze bardziej rygorystyczne i dokładniejsze niż dotyczące zawodu górnika kombajnisty.

Biorąc to pod uwagę, sądy I i II instancji oddaliły kolejno – pozew i apelację. Zygmunt B. skierował więc skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

Orzeczenie Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy rozstrzygnął sprawę na niekorzyść Zygmunta B. Skarga kasacyjna została oddalona.

Natomiast SN stwierdził – uzasadniając wyrok – że zawał serca może być uznany za przyczynę lub współprzyczynę wypadku przy pracy tylko wówczas, gdy ma on wyraźny związek z pracą. Dzieje się tak w sytuacji, gdy pracownik dozna zawału serca z powodu np. zbyt wielkiego wysiłku, stresu lub zdenerwowania, z powodu nagłego i nieoczekiwanego wydarzenia związanego z pracą (np. katastrofa, wypadek).

W normalnej sytuacji – wtedy, gdy pracownik wykonuje swoje zwykłe czynności bez szczególnie dużego wysiłku lub stresu – zawał nie może być uznany za przyczynę wypadku przy pracy. Wówczas jest on objawem schorzenia, często utajonego, które nie jest możliwe do wykazania przy standardowym badaniu lekarskim.

Jest to przyczyna wewnętrzna (choroba), która wyklucza traktowanie zawału jako współprzyczynę wypadku.

Badania okresowe zleca pracodawca, jednak sam ich nie może przeprowadzić – bo nie ma takich uprawnień ani odpowiedniej wiedzy i umiejętności z zakresu medycyny. Badanie okresowe jest badaniem lekarskim, stąd pracodawca może odpowiadać za dopuszczenie pracownika niezdolnego do pracy z powodu nierzetelnego badania tylko wówczas, gdy nieprawidłowości orzeczenia lekarza są widoczne wprost, bez posiadania specjalistycznej wiedzy medycznej.

W skierowaniu pracodawca powinien wykazać wszystkie czynniki niebezpieczne, na jakie narażony jest pracownik i które mogłyby spowodować szkody w jego zdrowiu.

W omawianej sytuacji skierowanie wystawiono prawidłowo, lekarz (osoba doświadczona, pracująca w górnictwie od wielu lat) także przeprowadził badanie zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej. Brak jednego badania EKG, w dodatku nieobowiązkowego, nie mógł mieć znaczenia do stwierdzenia zdolności do pracy i tym samym nie miał wpływu na wypadek.

Wnioski

Jeżeli badanie lekarskie zostało przeprowadzone zgodnie z przepisami i rzetelność orzeczenia nie budzi wątpliwości, nie można stawiać pracodawcy zarzutu dopuszczenia do pracy osoby bez aktualnego zaświadczenia lekarskiego. W tej sytuacji pracownik, który dozna zawału serca w pracy, gdy nie występowały dla niego sytuacje szczególne, takie jak szczególnie duży wysiłek fizyczny lub stres, nie może twierdzić, że uległ wypadkowi przy pracy.