Kontrole L4 i obniżenie świadczeń 2025. ZUS sprawdza, czy naprawdę jesteś chory

• Ilu pracowników straciło świadczenia?
• Typowe nadużycia – od wakacji po usługi fryzjerskie
• Dlaczego problem jest poważny?
• Zwolnienie lekarskie – co wolno, a czego nie?

Choć zwolnienie lekarskie ma służyć wyłącznie rekonwalescencji, w praktyce często bywa nadużywane. Dlatego ZUS od lat prowadzi systematyczne kontrole, które mają wykazać, czy L4 zostało wystawione zasadnie i czy ubezpieczeni faktycznie wykorzystują je zgodnie z celem.

Autopromocja

Kontrole przebiegają na dwa sposoby:

Sprawdzenie zasadności wystawienia L4

Lekarz orzecznik analizuje, czy choroba rzeczywiście uniemożliwiała pracę. W tym celu przegląda dokumentację medyczną, może wezwać pacjenta na badanie albo zasięgnąć opinii innego specjalisty. Jeśli stwierdzi, że zwolnienie było wystawione na zbyt długi okres, koryguje je i tym samym skraca czas niezdolności do pracy. W pierwszych sześciu miesiącach 2025 r. w ten sposób zakwestionowano 6,7 tys. zwolnień, co pozwoliło ograniczyć wydatki o 5,6 mln zł.

Kontrola wykorzystania zwolnienia

Drugim etapem jest sprawdzenie, jak ubezpieczony faktycznie korzysta z czasu L4. ZUS weryfikuje, czy chory stosuje się do zaleceń lekarskich i odpoczywa, czy raczej pracuje, prowadzi działalność gospodarczą, wyjeżdża na wakacje albo podejmuje inne czynności, które mogą opóźniać powrót do zdrowia. W takich sytuacjach świadczenie jest wstrzymywane, a już wypłacone kwoty trzeba oddać. Tylko w pierwszym półroczu 2025 r. przeprowadzono ponad 69 tys. takich kontroli, z czego w 8,1 tys. przypadków stwierdzono nadużycia.

Ilu pracowników straciło świadczenia?

W ciągu sześciu miesięcy 2025 r. ZUS wstrzymał wypłatę 14,8 tys. zasiłków chorobowych na kwotę ponad 22,2 mln zł. Do tego dochodzi 128,3 mln zł oszczędności wynikających z obniżenia świadczeń po ustaniu zatrudnienia. W sumie do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło 150,5 mln zł.

Dla porównania, w tym samym okresie rok wcześniej przeprowadzono więcej kontroli (260,8 tys.), ale odzyskano mniej, bo 117,5 mln zł. Widać więc, że choć skala działań była mniejsza, skuteczność wzrosła.

Typowe nadużycia – od wakacji po usługi fryzjerskie

Przykłady pokazują, że fantazja ubezpieczonych bywa spora. ZUS ujawnia przypadki, w których osoby przebywające na zwolnieniu:

• wyjeżdżały na zagraniczne wakacje,
• świadczyły usługi fryzjerskie czy kosmetyczne,
• pracowały jako kierowcy taxi,
• prowadziły sprzedaż internetową,
• wykonywały pomiary w ramach zleceń dla firm.

Wszystkie te działania były podstawą do wstrzymania zasiłków, bo L4 to nie dodatkowy urlop, lecz czas leczenia i regeneracji.

Dlaczego problem jest poważny?

Nadużycia uderzają w cały system ubezpieczeń społecznych. Środki wypłacane niesłusznie mogłyby trafić do osób rzeczywiście potrzebujących, a dodatkowe obciążenie finansowe podnosi koszty całego systemu. Dla pracodawców z kolei fikcyjne zwolnienia oznaczają braki kadrowe i konieczność reorganizacji pracy.

Zwolnienie lekarskie – co wolno, a czego nie?

Osoba przebywająca na L4 ma prawo do wykonywania tylko takich czynności, które są zgodne z jej stanem zdrowia. Może więc pójść do apteki, na wizytę lekarską czy zrobić podstawowe zakupy spożywcze. Natomiast praca zarobkowa, długie podróże czy inne aktywności mogą być potraktowane jako naruszenie zasad.

W takim przypadku ZUS odmawia prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, i to za cały okres zwolnienia, w którym wykryto nieprawidłowości.

150,5 mln zł odzyskane w pół roku pokazuje, że skala nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi w Polsce jest znacząca. ZUS podkreśla, że L4 nie jest dodatkowym urlopem ani okazją do dorabiania, ale czasem leczenia i regeneracji. Jednocześnie coraz częściej to właśnie kontrole przypominają pracownikom, że każde nadużycie niesie ze sobą realne konsekwencje finansowe.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź