Gromadzenie środków w ramach pracowniczego programu emerytalnego

Autopromocja

Pracownik, podejmując decyzję o przystąpieniu do pracowniczego programu emerytalnego (dalej PPE) musi mieć świadomość nie tylko korzyści jakie daje program (przede wszystkim w postaci możliwości uzyskania większych środków na cele emerytalne), ale również wynikających z niego konsekwencji i obowiązków.

Konieczność opłacania podatku dochodowego od składki podstawowej

Źródłem finansowania środków gromadzonych w celu realizacji PPE jest składka podstawowa (obowiązkowa, finansowana przez pracodawcę dla każdego uczestnika), a także składka dodatkowa (dobrowolna, finansowana przez pracownika, jeżeli umowa zakładowa tego nie zakazuje). Składka podstawowa nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalania obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne (art. 24 ust. 5 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o pracowniczych programach emerytalnych, dalej: Ustawa). Innymi słowy od składki podstawowej nie uiszcza się składek na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co jest niewątpliwie korzystne dla uczestnika. Niestety składka podstawowa stanowi dochód pracownika, dlatego jest on zobowiązany do uiszczania należnego podatku dochodowego od osób fizycznych (18 albo 32 % w zależności od progu podatkowego).

Autopromocja

ZFŚS
Zasady tworzenia i prowadzenia

Sprawdź

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie

Jak to wygląda w praktyce?

Pracodawca opłaca na konta pracowników – uczestników składkę podstawową w wysokości przykładowo 100 zł. Składka w całości trafia na konto uczestnika prowadzone przez podmiot zarządzający PPE. Od składki podstawowej nie trzeba uiszczać składek na ubezpieczenia społeczne, więc nie obciąża on ani pracodawcy ani pracownika. Na pracowniku ciąży jednak obowiązek uiszczenia podatku dochodowego. Podatek (przy składce podstawowej 100 zł to 18 albo 32 złote) jest potrącany przez pracodawcę i uiszczany  bezpośrednio do właściwego urzędu skarbowego z wynagrodzenia netto pracownika. Oznacza to, że pracownik otrzyma do ręki wynagrodzenie pomniejszone o 18 lub 32 zł w stosunku do sytuacji, kiedy nie byłby uczestnikiem PPE.

Autopromocja

Szkolenie: Zasiłki i ubezpieczenia społeczne w praktyce

Termin: 12 grudnia 2024 r.

Sprawdź

Inaczej jest ze składką dodatkową. Ta jest odprowadzana z wynagrodzenia pracownika dopiero po jego opodatkowaniu. Przy zadeklarowanej składce dodatkowej 100 zł, pracownik otrzyma do ręki wynagrodzenie pomniejszone o 100 zł w stosunku do sytuacji, kiedy nie byłby uczestnikiem PPE, który deklaruje składkę dodatkową. 

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Obowiązki informacyjne wobec pracodawcy i innych podmiotów

Zgodnie z art. 20 § 2 Ustawy, pracownik jest obowiązany do informowania pracodawcy o każdorazowej zmiany danych. Wymóg dotyczy: pierwszego imienia, nazwiska, daty urodzenia, adresu zamieszkania, numeru PESEL albo numeru paszportu bądź innego dokumentu potwierdzającego tożsamość w przypadku osób, które nie posiadają obywatelstwa polskiego oraz adresu korespondencyjnego.

Dane są niezbędne do przygotowania przez zarządzającego informacji dotyczącej uczestnika programu, który złożył dyspozycję wypłaty, wypłaty transferowej, wypłaty przeniesienia środków będących następstwem zmiany formy programu lub podmiotu zarządzającego (art. 8 ust. 1 Ustawy). W przypadkach innych niż wypłata, informacje przekazywane są nie tylko uczestnikowi PPE, ale także nowemu zarządzającemu albo instytucji finansowej.   

Polecamy: INFORLEX.PL Kadry i Płace

Jeżeli następuje likwidacja programu, pracownik jest ponadto obowiązany do podania informacji o rachunku do wypłaty transferowej. Termin do przekazania informacji określony jest w umowie zakładowej i nie może być krótszy niż miesiąc od przekazania mu informacji o likwidacji programu i skutkach niewskazania rachunku do dokonania wypłaty transferowej (art. 40 ust. 5 Ustawy).

Obowiązek informacyjny pracodawcy, syndyka lub likwidatora pracodawcy, uważa się za zrealizowany, także jeżeli uczestnik dwukrotnie nie podejmie przesyłki poleconej zawierającej stosowną wiadomość (art. 41 ust. 7 Ustawy).

Jeżeli pracownik zaniecha wskazania rachunku we określonym terminie, dokonanie wypłaty transferowej jest niemożliwe i dochodzi do zwrotu (ze wszelkimi tego konsekwencjami). Zwrot następuje na rachunek bankowy wskazany przez uczestnika. Jeżeli pracownik zaniecha wskazania - środki przekazywane są do depozytu sądowego. Jeżeli były uczestnik w terminie 20 lat nie podejmie środków (lub nie złoży dyspozycji ich wypłaty), przechodzą one na własność Skarbu Państwa (art. 44 Ustawy).

Pracodawca jest obowiązany do przekazania uczestnikowi w formie pisemnej, informacji o możliwości i warunkach wypłaty środków gromadzonych w programie w pierwszym kwartale roku kalendarzowego, w którym uczestnik ukończył 60 lat lub w ciągu 30 dni od dnia ustania stosunku pracy z powodu uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych (art. 22 ust. 6 Ustawy).  W przypadku, gdy uczestnik nie jest pracownikiem, pracodawca prowadzący PPE ma możliwość przekazania powyższych informacji właściwie wyłącznie drogą korespondencyjną na adres wskazany przez uczestnika. Wypełnienia obowiązku informacyjnego wobec pracodawcy skutkujący przekazaniem informacji na ostatni znany mu adres, dlatego tak istotne jest, by był on aktualny.

Obowiązek przekazywania powyższych informacji przez uczestnika nie ustaje w przypadku zakończenia stosunku pracy z danym pracodawcą prowadzącym PPE.

Koszty zarządzania

Instytucje zarządzające nie prowadzą pracowniczych programów emerytalnych bezpłatnie. Warunki wynagrodzenia tych instytucji określają umowa zakładowa i umowa z instytucją zarządzającą. Koszty zarządzania w każdym przypadku stanowią pewną dolegliwość. Często są one ustalane jako określony procent środków zgromadzonych na koncie uczestnika w stosunku rocznym. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku PPE warunki finansowe są zazwyczaj dużo bardziej korzystne, gdyż ustalane są dla całej grupy uczestników. Zarządzający jest więc w stanie  zaoferować uczestnikom niższe koszty zarządzania niż w przypadku zawierania indywidualnych, umów przykładowo z towarzystwem funduszy inwestycyjnych. Ponadto, ustawa nie zezwala na przewidywanie kosztów, które miałyby obciążać uczestnika w przypadku dokonywania wypłaty, wypłaty transferowej, wypłaty środków z tytułu dokonywanej wypłaty transferowej lub zwrotu (art. 17 ust. 5 Ustawy).

Ryzyko inwestycyjne

Kolejną konsekwencją przystąpienia do pracowniczego programu emerytalnego, której należy mieć świadomość jest ryzyko inwestycyjne związane z uczestnictwem w programie. Celem oszczędzania w ramach PPE jest maksymalizacja zysków i doprowadzenie do zgromadzenia jak największych środków na cele emerytalne. Będzie to szczególnie istotne dla uczestników PPE w kilkudziesięcioletnim stażem.

Trzeba zwrócić jednak uwagę, że pracownik nie jest w stanie dokładnie przewidzieć wysokości środków jakie będzie mógł otrzymać w ramach wypłaty (ewentualnie wypłaty transferowej, zwrotu). W zależności od wyboru formy PPE, podmiotu zarządzającego, zapisów umowy, aktywności samego uczestnika, ogólnej sytuacji na rynku finansowym wysokość zgromadzonych środków może się kształtować zmiennie. Teoretycznie istnieje więc nawet ryzyko, że zgromadzone środki będą miały wartość mniejszą niż suma składek podstawowych wpłaconych w ramach programu przez pracodawcę.

Obawa poniesienia straty nie powinna jednak skutkować zaniechaniem uczestnictwa w PPE, w przypadku stworzenia takiej możliwości przez pracodawcę.

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych;

- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.