REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Godzinowe zwolnienia od pracy zyskują na popularności. Jak zrobić to mądrze i mieć jak najwięcej godzin wolnych od pracy?

godzinowe zwolnienia od pracy z pracy siła wyższa opieka na dziecko 2 dni godziny powody przykłady zwolnienie na godziny
Zwolnienia od pracy na godziny - siła wyższa i opieka na dziecko. Jak je wykorzystać mądrze, aby mieć jak najwięcej wolnego?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Godzinowe zwolnienia od pracy zyskują na popularności - 2 dni urlopu wypoczynkowego powinny być wykorzystywane w godzinach. Kodeks pracy pozwala na wykorzystanie w godzinach zwolnienia na opiekę na dziecko i z powodu siły wyższej. Oto wskazówki, jak zrobić to mądrze, aby mieć jak najwięcej godzin wolnych od pracy.
rozwiń >

Godzinowe zwolnienia od pracy - Kodeks pracy

Zwolnienia od pracy, które pracownik ma możliwość wykorzystania w wymiarze godzinowym.

REKLAMA

Autopromocja
  1. Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem 
    •    Kogo dotyczy
    •    Jak ważny jest sposób składania wniosków
    •    Zależność zwolnienia od formy zatrudnienia
  2.  Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej
    •    Problematyka związana z pojęciem „siła wyższa”
  3. Porównanie zwolnień

W zabieganym zarówno w życiu zawodowym jak i prywatnym, teraźniejszym świecie, każda godzina jest ważna, na wagę złota. Pracownicy coraz częściej zgłaszają potrzebę zwolnień od pracy w wymiarze godzinowym. Doświadczenie pokazuje, że wykorzystywanie zwolnienia w wymiarze godzinowym stanowi optymalne  rozwiązanie zarówno dla pracownika jak i dla pracodawcy. Obecnie ściśle uregulowane przez kodeksowe przepisy są tylko dwa rodzaje zwolnień dające możliwość wykorzystania czasu wolnego w godzinach:

  • zwolnienie na opiekę nad dzieckiem zdrowym, 
  • zwolnienie z powodu siły wyższej.

Ponadto regulacje w zakresie godzinowego wykorzystania powyższych zwolnień w porównaniu do długiej historii kodeksu pracy, weszły stosunkowo niedawno.

Zmiany rozpoczęły się 2 stycznia 2016 roku od dodania do nomenklatury prawnej dla zwolnienia na dziecko zamiennika dni wolnych na wymiar godzinowy. 
Ostatnia nowelizacja kodeksu pracy z dnia 9 marca 2023 r., która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. wprowadziła zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej od razu z możliwością wykorzystania tego zwolnienia w wymiarze godzinowym. Być może przyszłość zwiększy liczbę zwolnień godzinowych. Poniżej przedstawiono obecnie obowiązujące zwolnienia.

1. Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem

W świetle przepisów prawa z tego zwolnienia może korzystać tylko części zatrudnionych, ponieważ jest to jedno z uprawnień związanych z rodzicielstwem, o których rozpisuje się rozdział VIII Kodeksu pracy, a zatem wolne z tego tytułu w wymiarze 16 h lub 2 dni przysługuje tylko uprawnionemu pracownikowi tj. pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Z praktycznego punktu widzenia można zauważyć, że powyższe zwolnienie jest najczęściej wykorzystywane w wymiarze godzinowym. 

Opieka nad dzieckiem - 2 dni na godziny

Choć Kodeks pracy daje możliwość skorzystania z powyższego wolnego w wymiarze dni, to dla zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy i chcącego skorzystać z jednego dnia zwolnienia, wystarczające będzie wypisanie wniosku na  8 godzin  opieki.  Pracownik wówczas nie zamknie sobie możliwości, gdyby potrzebował skorzystać kolejnym razem np. z 2 godzin zwolnienia.  W takim przypadku pozostawia sobie tą możliwość, a jest to ważne, bo o sposobie wykorzystaniu zwolnienia decyduje pierwszy złożony wniosek. Gdy natomiast pierwszy wniosek zostanie złożony w dniach kolejny musi być również wypisany w dniach, nie ma już wówczas odwrotu.

Opieka na dziecko a równoważny czas pracy

Najczęściej w wymiarze dni, bo wówczas jest to korzystniejsze dla pracownika, (a to on wnioskuje) jest wykorzystywanie opieki nad dzieckiem przez pracujących w systemie równoważnym. Mamy wtedy do czynienia z wydłużonym dobowym wymiarem czasu pracy np. do 12 h i w takim przypadku dwa dni mogą oznaczać nawet 24 h.  

Opieka na dziecko a osoba niepełnosprawna

Z kolei wymiar godzinowy jest korzystniejszy dla pracowników z orzeczonym średnim lub ciężkim stopniem niepełnosprawności. Osoby już ze średnim stopniem niepełnosprawności  mają obniżony wymiar czasu pracy z 8 h na 7 h, wówczas gdy niepełnosprawny skorzysta z wniosku godzinowego wypisuje go na 7 godzin. Powyższe powoduje, że ostatecznie skorzystać można wtedy z 2 dni po 7 h oraz jeszcze 2 h zwolnienia. 

Ważne

Zwolnienie na dziecko zdrowe wykorzystuj w godzinach (szczególnie gdy posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności), a w dniach kiedy pracujesz w systemie równoważnym. Może to oznaczać nawet 24 godziny wolnego od pracy!

Opieka nad dzieckiem a niepełny etat

Inaczej to będzie wyglądać w przypadku niepełnoetatowca, gdyż zwolnienie to jest uzależnione od wymiaru czasu pracy a zatem w przypadku np.:

  • 3/4 etatu wynosi 12 h
  •  ½ etatu wynosi 8 h
  • 1/3 etatu wynosi 5,33 = 6 h, ponieważ niepełną godzinę należy zaokrąglać w górę do pełnych godzin.

Najciekawszy przypadek stanowi pracownik zmieniający etat w ciągu roku. Rozpatrzmy następującą sytuację:

  • w dniu 1 czerwca nastąpiła zmiana etatu pracownika z pół etatu na 1/3 etatu 

Gdy zwolnienie liczymy wg wymiaru etatu, wówczas pracownik od 1 stycznia do 31 maja ma możliwość wykorzystania 8 h opieki. Przeliczając w wyżej wymienionym sposobem po zmianie etatu od 1 czerwca, zatrudniony jest uprawniony do  6 h zwolnienia. Jeśli przed zmianą etatu wykorzystał już 4 h to po zmianie pozostają pracownikowi 2 h zwolnienia. Jeśli jednak zdarzyło się, że przed zmianą etatu wykorzystał już 8 h, wówczas nie przysługuje pracownikowi już żadna godzina zwolnienia, ale też nie musi 2 h odpracować.  

Z uwagi na to, że w przepisach nie ma odpowiedniej regulacji – algorytmu obliczenia, a więc jeśli pracodawca nie dokona wg powyższego sposób obliczeń opieki nad dziecko, też nie będzie to błędem. Przede wszystkim zgodnie z art. 188 § 3 Kp. pracodawca ma obowiązek obliczyć wymiar opieki na dziecko każdorazowo proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, pamiętając o tym, aby w roku kalendarzowym wymiar tego zwolnienia ogółem nie przekroczył 16 godzin.

2 dni opieki nad dzieckiem niezależnie od momentu zatrudnienia

Staż pracy, okres zatrudnienia, moment zatrudnienia nie wpływa na liczbę godzin/dni zwolnienia. Nie ma to żadnego znaczenia. Zwolnienie przysługuje w ciągu roku niezależnie od momentu zatrudnienia. Pracownik zatrudniony nawet pod koniec grudnia posiada prawo do 16h/2dni zwolnienia do końca roku kalendarzowego, oczywiście jeśli nie wykorzystał tego zwolnienia wcześniej u poprzedniego pracodawcy. 

Ważne

Pracownik zatrudniony nawet pod koniec grudnia posiada prawo do 16h/2dni zwolnienia do końca roku kalendarzowego, oczywiście jeśli nie wykorzystał tego zwolnienia wcześniej u poprzedniego pracodawcy.

Zwolnienie na opiekę na dziecko a druga praca

Jak wyglądają regulacje w przypadku wieloetatowców? Równoległe zatrudnienie u dwóch lub większej liczby pracodawców, uprawnia pracownika do skorzystania z 16h/2 dni opieki nad dzieckiem u każdego z pracodawców. Wynika to z faktu, że prawo do dwóch dni opieki nad dzieckiem ustalane jest odrębnie dla każdego stosunku pracy. Pracownik zyskuje prawo do niezależnych uprawnień pracowniczych w każdym z miejsc zatrudnienia tak jak np.  prawo do urlopu wypoczynkowego.

Opieka na dziecko zdrowe a drugi rodzic na urlopie

REKLAMA

Ze względu na to, iż zdarzają się jeszcze błędne publikacje w zakresie ewentualnego podziału zwolnienia między rodzicami, należy podkreślić,  że nawet  jeżeli oboje rodziców, opiekunów dziecka pracuje z powyższego uprawnienia może korzystać tylko jeden z nich (art. 1891 Kp.). 

Z uprawnienia może skorzystać też jeden z rodziców, gdy drugi nie pracuje – jest osobą bezrobotną, nie prowadzi działalności zarobkowej, albo korzysta z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub wychowawczego. 

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem w minutach?

Zderzając się codziennie z „kreatywnością” pracowników można spotkać się z wnioskami wykorzystania zwolnienia nie w godzinach, ale po kwadransie lub w minutowym wymiarze, dlatego również na podkreślenie zasługuje to, że zwolnienie  jest rozliczane tylko w pełnych godzinach, a jeśli wniosek jest wypisany np. na 45 min. zwolnienie zaokrągla się do pełnej godziny. Zatem tu uwaga dla tych bardzo kreatywnych. Samo wypisanie wniosku  w minutach nie uprawnia pracownika do innego sposobu rozliczenia czasu zwolnienia jak w pełnych godzinach. 

2. Siła wyższa czyli zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

Można się pokusić o porównanie zwolnienia z powodu siły wyższej z wcześniej przedstawionym zwolnieniem, jednakże zasadniczą różnicą jest cel/powód wykorzystania  zwolnienia. Kodeksowe brzmienie art. 1481 Kp. dotyczące tego zwolnienia jest następujące:

Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

Sił wyższa – definicja, przykłady

Najbardziej problematyczną kwestią związaną z powyższym zwolnieniem jest brak zdefiniowanego pojęcia „siła wyższa”. Zwana najczęściej przez prawników po łacinie vis maior nie ma żadnych uregulowań w Kodeksie pracy. Definicji nie da się znaleźć również w kodeksie cywilnym, mimo, że ten odwołuje się do niej wprost w kilku miejscach. Konkretnie w czterech artykułach: 121 pkt 4, 433, 435 § 1 oraz 846 § 1. Nie doczekała się ona jednak swojej ustawowej definicji. Czym więc jest siła wyższa? 

W doktrynie siła wyższa rozumiana jest jako zjawisko o charakterze nadzwyczajnym, któremu nie można zapobiec normalnymi środkami. Te kryteria spełniają w szczególności:

  • zdarzenia o podłożu naturalnym np. śnieżyca, powódź
  • zdarzenia o charakterze militarnym np. wojna, zamieszki
  • działania władzy publicznej np. wywłaszczenie, zamknięcie portów

Podejmując próbę zdefiniowania pojęcia siły wyższej, należy przytoczyć również linię orzeczniczą Sądu Najwyższego. Rozstrzygając o istocie siły wyższej w wyroku z dnia 09.04.1952 r. (C 962/51), Sąd Najwyższy położył akcent na 3 kryteria.

  1. Po pierwsze – zdarzenie musi mieć charakter zewnętrzny. Chodzi więc o wszystkie sytuacje mające swe źródło poza działalnością poszczególnych podmiotów stosunku cywilnoprawnego.
     
  2. Po drugie – zdarzenie ma być niemożliwe do przewidzenia. Nie chodzi jednak o absolutną niemożliwość wystąpienia danego zdarzenia. Chodzi o sytuacje nieoczekiwane, których przewidzenie nie jest możliwe w świetle obiektywnej oceny sytuacji.
     
  3. Po trzecie – za siłę wyższą można uznać jedynie zdarzenie niemożliwe do zapobieżenia. Przy ocenie tej przesłanki w szczególności chodzi o następstwa, jakie niesie za sobą dane zdarzenie oraz możliwości jego zapobieżenia przy zastosowaniu współcześnie znanych możliwości.

Podejmując usilnie próbę wyjaśnienia tego zagadkowego pojęcia można nawet sięgnąć po definicję ze słownika języka polskiego PWN tj.:

siła wyższa - zdarzenie, którego nie można przewidzieć, ani któremu nie można zapobiec.

W jaki sposób więc definiować siłę wyższą? Czy warto tak długo nad tą definicją się pochylać? Brak legalnej definicji pozostawia szerokie pole interpretacyjne doktrynie, judykaturze oraz stronom pracodawca i pracownik. 

Zwolnienie siła wyższa - powody

Może należy tylko przyjąć, że samo zaistnienie sytuacji rodzinnej będzie dla pracownika siłą wyższą. Uprawnienie to ma charakter wyjątkowy, sporadyczny i zwykle jest wykorzystywane w związku z sytuacjami nagłymi, niemożliwymi do przewidzenia, które zaskakują pracownika „w ostatnim momencie”.

W praktyce wystarczy, aby wniosek  o to zwolnienie nie był składany jako część planowanego urlopu lub jako wydłużenie weekendu, charakteryzował się pilnością sprawy i  nie był złożony w trybie planowanym.

Czas i sytuacje w praktyce wypracują w każdym podmiocie gospodarczym najbardziej trafną definicję.

Pozostałe kwestie rozliczeń, sposobu wnioskowania dotyczące zwolnienia z powodu siły wyższej są stosunkowe podobne do wcześniej opisanych w przypadku zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem.   

Godzinowe zwolnienia z pracy – tabela

Erudycja wiedzy dotyczącej zwolnień została przedstawiona w tabeli.

 

Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem

 

Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

 

Podstawa prawna:

Kp.  art. 188

Kp.  art. 1481

Przysługuje w wymiarze 

2dni/16 godzin

2dni/16 godzin

Zależne od wymiary etatu? 

tak, proporcjonalne do wymiaru etatu 

tak, proporcjonalne do wymiaru etatu

Uprawnieni

osoby wychowujące dzieci do lat 14

wszyscy pracownicy

Rodzaje form zatrudnienia, których dotyczy zwolnienie 

tylko umowa o pracę

tylko umowa o pracę

Tryb złożenia wniosku 

przed rozpoczęciem zwolnienia

do końca dnia korzystania ze zwolnienia

Forma złożenia wniosku

papierowa  lub elektroniczna

ustna, papierowa jak i w formie elektronicznej

Potrzebne dokumenty

oświadczenie + wniosek

wniosek

Udzielenie zwolnienia przez pracodawcę

nie może odmówić udzielenia

nie może odmówić udzielenia zwolnienia jeśli wniosek jest prawidłowy

Czas  realizacji zwolnienia

w ciągu roku kalendarzowego, niezależne od momentu zatrudnienia, nie przechodzi na następny rok kalendarzowy

w ciągu roku kalendarzowego, niezależne od momentu zatrudnienia, nie przechodzi na następny rok kalendarzowy

Wynagrodzenie

100 %

50 %

2 dni urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym - propozycja

Zmierzając ku dobrym rozwiązaniom, uwzględniającym obecną koncepcję work=life=balance, optymalnym rozwiązaniem byłaby zamiana dwóch dni urlopu wypoczynkowego na wymiar godzinowy. Mamy w wymiarze urlopu 4 dni na żądanie to dlaczego nie dodać nowych regulacji kodeksowych, zaktualizować  art. 1542 Kp? Zastanówmy się nad możliwość zamiany 2 dni urlopu wypoczynkowego na 16 godzin, skoro taką potrzebę generują pracownicy. Praktyka niesie za sobą sprawdzone rozwiązania. Najoptymalniejsza byłaby droga, którą prawo podążałoby za  życiem codziennym, zmniejszyłoby to ryzyko nadużyć. 

Czy wprowadzenie do ustawy możliwości zamiany 2 dni urlopu na 16 h, dając prawo wyboru pracownikowi, nie byłoby najlepszym benefitem od Państwa, niepowodującym przy tym kosztów dla pracodawcy?

 
Autopromocja
oprac. Emilia Panufnik

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne
Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
4 formy pomocy z UP dla bezrobotnych poszkodowanych w powodzi 2024

Urząd pracy przyznaje bezrobotnym poszkodowanym w powodzi nie tylko pomoc materialną - świadczenie pieniężne w wysokości 1662,00 zł. Sprawdź, jakie jeszcze formy wsparcia przewiduje UP.

Ile płacą za staż z urzędu pracy w 2024 roku?

Staż z urzędu pracy jest nabywaniem przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Ile płacą za staż w 2024 roku? Ile może trwać i jakie korzyści ma pracodawca?

Zatrudnianie cudzoziemców tylko na podstawie umowy o pracę. Czy grozi nam wyhamowanie gospodarki i utrata konkurencyjności?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej proponuje, aby od stycznia 2025 r. cudzoziemcy starający się o zatrudnienie w Polsce otrzymali wymagane zezwolenie tylko wówczas, gdy będzie ono objęte umową o pracę. Ta propozycja spotkała się krytyką niektórych organizacji pracodawców i przedsiębiorców.

Wynagrodzenie nauczycieli i nauczycieli początkujących w 2025 r. i 2026 r. [wzrost o 5% a nie 15% jak chciał ZNP. Trwają prace]

Zmieni się wynagrodzenie nauczycieli i nauczycieli początkujących w 2025 r. i 2026 r. Rząd póki co przyjął projekt tzw. ustawy okołobudżetowej na 2025 r. Wynika z tego 5 proc. wzrost średniego wynagrodzenia nauczycieli początkujących. 

REKLAMA

Kto straci gruszę w 2024 r. Co zrobić żeby ją jednak wykorzystać, a pieniądze otrzymać w styczniu 2025?

Kto straci gruszę w 2024 r. Co zrobić żeby ją jednak wykorzystać, a pieniądze otrzymać w styczniu 2025? Czym są tzw. wczasy pod gruszą? Kończy się rok kalendarzowy, kiedy najlepiej wziąć urlop wypoczynkowy by zyskać dodatkowe dni wolne?

Czternasta emerytura - informacja z ZUS

ZUS rozpoczął wysyłkę listów podsumowujących wypłatę czternastych emerytur. Korespondencja trafi do blisko 6,8 mln osób.

Nowość w prawie pracy: zawieszenie okresowych badań lekarskich [ale nie kontrolnych po 30 dniach L4]

W dniu 3 października 2024 r. Prezydent RP podpisał ustawę z  dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1473, dalej jako: ustawa). Ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, czyli 5 października 2024 r. Zaszło sporo zmian w prawie pracy, w zakresie czasu pracy, badań lekarskich, handlu w niedzielę, szkoleń z BHP.

6246,13 zł brutto miesięcznie. Nowe świadczenie od 1 stycznia 2025 r.

Sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny poparła projekt ustawy o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia. Nowe przepisy miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.

REKLAMA

Pokolenie Z i Y znamy. Kim są GIGersi?

O pokoleniu Z i Y było głośno, a kim są GIGersi? Rozwój GIGeconomy to jeden z największych trendów ostatnich lat. Dla GIGworkerów elastyczna praca to podstawa. To specjaliści pracujący projektowo. W 2025 roku będą stanowić 15% globalnych pracowników.

Stała dieta nawet 900 zł czy tylko dodatek ponad 300 zł w 2025 r.?

Wciąż przysługuje 336,36 zł dodatku sołtysowskiego w 2024 r. Świadczenie prawdopodobnie ulegnie waloryzacji w marcu 2025 r. Niemniej jednak może jeszcze na początku 2025 r. będzie przysługiwało inne świadczenie. Dieta dla sołtysa. Proponuje się wprowadzenie pewnego kryterium: powyżej 1000 mieszkańców - 900 zł; od 501 do 1000 mieszkańców - 700 zł; od 251 do 500 mieszkańców - 600 zł; do 250 mieszkańców - 500 zł. 

REKLAMA