Ubezpieczenie zdrowotne 2022 - 14 praktycznych pytań

Ubezpieczenie zdrowotne 2022 - pytania i odpowiedzi

Od 1 stycznia 2022 r. wraz z wejściem w życie tzw. Polskiego Ładu zmieniły się zasady ustalania składki zdrowotnej, przede wszystkim u przedsiębiorców. Nie obowiązuje już jedna, zryczałtowana wysokość najniższej składki przez cały rok. Ustalanie i rozliczanie składek jest uzależnione m.in. od formy opodatkowania. Każdy przedsiębiorca musi samodzielnie ustalać co miesiąc swoją składkę naliczaną od przychodu lub dochodu. W większości przypadków składka nie może być jednak niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W poniższym opracowaniu przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w związku ze składką zdrowotną i podatkowymi konsekwencjami zmian w jej naliczaniu.

Obniżanie składek zdrowotnych do wysokości zaliczek na podatek

1. Czy od 1 stycznia 2022 r. nadal można obniżać u pracowników składkę zdrowotną do wysokości zaliczki na podatek?

Tak, ale zaliczka na podatek jest obliczana według zasad obowiązujących do końca 2021 r.

W przypadku pracowników podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest taki sam przychód jak dla składek społecznych, tj. przychód z zatrudnienia w ramach stosunku pracy, w rozumieniu ustawy o pdof. Wyjątek dotyczy jednak wynagrodzenia chorobowego, które jest zaliczane do tej podstawy. Z kolei zasiłki z ubezpieczenia społecznego nie są objęte składką zdrowotną. Ponadto przychód ze stosunku pracy będący podstawą wymiaru składki zdrowotnej zmniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez pracownika, potrąconych przez płatnika z jego środków.

Obliczając wysokość składki zdrowotnej, która jest miesięczna, niepodzielna i wynosi 9% podstawy jej wymiaru, należy pamiętać o zasadzie określonej w art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W stanie prawnym do 31 grudnia 2021 r., w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, którym jest m.in. zakład pracy czy podmiot zlecający wykonanie umowy zlecenia, była wyższa od zaliczki na pdof obliczonej przez tego płatnika, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniżało się do wysokości tej zaliczki. Nie zawsze więc obliczona przez płatnika składka zdrowotna, w ustawowej wysokości i od prawidłowej podstawy wymiaru, faktycznie była przekazywana na konto ZUS. Zależało to również od wysokości zaliczki na podatek.

Natomiast od 1 stycznia 2022 r. powołany przepis ustawy zdrowotnej zmienił swoje brzmienie. Obecnie jest tak, że w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, np. pracodawcę, na ogólnych zasadach, a więc zgodnie z przepisami ustawy, jest wyższa od pewnej ustalonej kwoty, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. Kwotę, do której jest porównywana składka zdrowotna, stanowi zaliczka na podatek dochodowy, obliczona zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym na 31 grudnia 2021 r.

Oznacza to, że płatnik nie porównuje składki zdrowotnej do zaliczki bieżącej, faktycznej, obliczonej zgodnie z zasadami wprowadzonymi przez Polski Ład, ale do zaliczki, którą trzeba obliczyć osobno, jeszcze według starych zasad. Do 31 grudnia 2021 r. kwota zmniejszająca podatek dochodowy, o którą była obniżana zaliczka na pdof i która wpływała na samą zaliczkę, wynosiła 43,76 zł. Taką kwotę należy stosować dla celów obniżenia składki zdrowotnej w 2022 r. Od 1 stycznia 2022 r. nowa, wyższa kwota zmniejszająca podatek wynosi 425 zł. Dzięki tej wyższej kwocie wszyscy pracownicy, którzy złożyli PIT-2 i zarabiają np. minimalną krajową, nie płacą zaliczek na podatek. Zaliczki wynoszą 0 zł. Ustawodawca nie chciał jednak, by składka zdrowotna u tych osób również wynosiła 0 zł. Stąd wzięła się koncepcja obliczania zaliczek z użyciem poprzedniej kwoty zmniejszającej podatek.

Rozliczenie podatkowo-składkowe pracownika w 2022 r.

Przykład rozliczenia podatkowo-składkowego dla pracownika z wynagrodzeniem 950 zł (podstawowe koszty uzysku, PIT-2, brak PPK)

1. Płaca zasadnicza	950 zł
2. Składki na ubezpieczenia społeczne (1 x 13,71%) Autopromocja Kodeks pracy 2024. Praktyczny komentarz z przykładami Sprawdź	130,25 zł
3. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej (1 - 2) Autopromocja ZFŚS Zasady tworzenia i prowadzenia Sprawdź	819,75 zł
4. Składka zdrowotna: a) wyliczona (3 x 9%) Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź b) należna do ZUS po obniżeniu	73,78 zł 53,14 zł (patrz wiersz 8b)
5. Przychód	950 zł
6. Koszty uzyskania przychodów	250 zł
7. Podstawa opodatkowania - po zaokrągleniu (1 - 2 - 6)	570 zł
8. Zaliczka na podatek: a) obliczona [(7 x 17%) - 425 zł] b) obliczona według stanu na 31 grudnia 2021 r. [(7 x 17 proc.) - 43,76 zł]	0 zł 53,14 zł
9. Kwota do wypłaty (1 - 2 - 4b - 8a)	766,61 zł

2. Jak ustalić zaliczkę na podatek porównywaną do składki zdrowotnej, jeśli w 2022 r. u pracownika zmieniły się koszty uzyskania przychodów z 250 zł na 300 zł (lub odwrotnie)?

W takim przypadku zaliczkę na podatek dochodowy należałoby obliczyć zgodnie ze stanem faktycznym, ale według poprzedniego stanu prawnego, czyli z uwzględnieniem kosztów, do których pracownik ma obecnie prawo.

Kwotę stanowiącą zaliczkę na podatek dochodowy należy obliczyć zgodnie z przepisami podatkowymi w brzmieniu obowiązującym na 31 grudnia 2021 r. Zarówno w obecnym, jak i w poprzednim stanie prawnym pracownik ma prawo do kosztów uzyskania przychodów w wysokości 250 zł lub 300 zł miesięcznie. Ta wyższa norma przysługuje w przypadku, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę. Zakład pracy przy obliczaniu zaliczki stosuje podwyższone koszty uzyskania przychodów, jeżeli pracownik złoży oświadczenie o spełnieniu warunku co do miejsca zamieszkania względem miejsca pracy.

Zatem jeśli u pracownika zmienia się sytuacja mieszkaniowa, a tym samym również norma kosztów uzyskania przychodów, to płatnik, obliczając zaliczkę na podatek dla celów ustalenia składki zdrowotnej, powinien zastosować koszty, do których pracownik ma prawo w 2022 r. W tym zakresie bowiem brzmienie przepisów się nie zmieniło.

3. W 2022 r. pracownik złożył wniosek o niestosowanie kosztów uzyskania przychodów, ponieważ jest zatrudniony w kilku miejscach jednocześnie na części etatów. Czy przy obliczaniu zaliczki na podatek stosować te koszty, czy nie?

W opinii autora w tym przypadku należałoby zastosować koszty uzysku, ponieważ w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu na 31 grudnia 2021 r. nie było przepisu, który zezwalałby na rezygnację przez pracownika z miesięcznych kosztów uzyskania przychodów.

Podstawą opodatkowania u pracowników jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. U pracowników koszty są miesięczne, zryczałtowane i przysługiwały z każdego stosunku pracy, niezależnie czy pracownik był zatrudniony jednocześnie u tego samego pracodawcy na więcej niż jedną umowę o pracę czy w kilku różnych zakładach pracy. W przypadku wieloetatowców problem polegał na tym, że suma faktycznie potrąconych kosztów przez wszystkich płatników była wyższa niż roczny limit tych kosztów podlegających potrąceniu w zeznaniu rocznym. Oznaczało to konieczność dopłaty podatku.

Od 1 stycznia 2022 r., jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o pobór zaliczek bez stosowania miesięcznych kosztów uzyskania przychodów, w wysokości 250 zł miesięcznie, płatnik pobiera zaliczki bez stosowania tych kosztów najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Wniosek ten składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Skoro więc zaliczkę na podatek - według ustawy zdrowotnej - trzeba obliczyć według starych przepisów podatkowych, należy uznać, że przy kalkulacji zaliczki koszty jednak powinno się uwzględnić.

Warto jednak wskazać, że funkcjonuje też inny pogląd. Zgodnie z nim, należy odnosić się do aktualnej sytuacji podatnika (w chwili obliczania zaliczki podatkowej) w zakresie prawa do kosztów uzyskania przychodów. Mimo że rozliczenie jest dokonywane według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 r., to jednak dotyczy przychodów za 2022 r.

4. Jak obliczać zaliczki na podatek w celu ewentualnego obniżenia składki zdrowotnej u pracownika zatrudnionego dopiero w 2022 r. lub u pracownika, który w 2021 r. miał odliczaną kwotę zmniejszającą podatek, a w 2022 r. nie ma już prawa do takiego odliczenia, ponieważ wycofał oświadczenie PIT-2?

Jeżeli w 2022 r. pracownik nie ma już prawa do ulgi zmniejszającej podatek, to zaliczka PIT dla potrzeb składki zdrowotnej powinna być policzona bez tej kwoty zmniejszającej. Natomiast u pracownika nowo zatrudnionego kwotę 43,76 zł należy potrącić lub nie, w zależności od tego czy pracownik złożył oświadczenie PIT-2.

U pracowników płatnik zmniejsza obliczoną zaliczkę o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru, w którym stwierdzi, że:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
• nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy, czyli z działalności gospodarczej,
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
• ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

Raz złożone oświadczenie o wzorze PIT-2 zachowuje ważność także w kolejnych latach, dopóki stan faktyczny u pracownika nie ulegnie zmianie. Oznacza to, że pracownik w trakcie roku lub od nowego roku może stracić prawo do tego obniżenia, bo np. założył działalność gospodarczą bądź podjął dodatkowe zatrudnienie i wskazał nowego pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej. Wówczas informuje o tym płatnika, a ten zaprzestaje stosowania przedmiotowej kwoty.

Polski Ład nie zmienił nic w tym zakresie, dlatego uprawniony jest wniosek, że jeżeli obecny, jak i poprzedni stan prawny przewiduje utratę prawa do kwoty zmniejszającej podatek, to przy obliczaniu zaliczki PIT dla składki zdrowotnej nie powinno się stosować tej kwoty.

Natomiast u nowego pracownika odliczenie 43,76 zł, lub nie, zależy od tego, czy pracownik złożył w zakładzie pracy oświadczenie PIT-2. Jeśli tak, to kwotę zmniejszającą należy zastosować.

5. Jak będzie ustalana składka zdrowotna u osób korzystających ze zwolnień podatkowych - PIT-0 dla młodych, seniorów, osób z co najmniej 4 dzieci?

Osoby, których przychody są zwolnione z podatku dochodowego, płacą pełną składkę zdrowotną lub ewentualnie obniżoną do wysokości zaliczki na podatek. U osób spełniających warunki do danego zwolnienia przedmiotowego oblicza się tzw. hipotetyczną zaliczkę na podatek, by porównać ją ze składką zdrowotną. Tę hipotetyczną zaliczkę również należy obliczać według przepisów podatkowych obowiązujących 31 grudnia 2021 r.

Według Polskiego Ładu, w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154 ustawy o pdof jest wyższa od kwoty zaliczki na podatek dochodowy obliczonej zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym na 31 grudnia 2021 r., którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku dochodowego na podstawie tych przepisów, to składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty.

Zatem u osób korzystających z nowych zwolnień podatkowych, np. z tytułu powrotu do Polski, pozostawania w zatrudnieniu mimo uprawnień emerytalnych czy wychowywania co najmniej 4 dzieci, składka zdrowotna jest obliczana na zasadach ogólnych, przy czym ewentualnego obniżenia składki zdrowotnej dokonuje się do zaliczki na podatek obliczonej, tak jak gdyby nie było danej preferencji. I tu również tę hipotetyczną zaliczkę należy ustalić zgodnie z przepisami podatkowymi z 31 grudnia 2021 r.

Nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego od 2022 r.

6. Czy od 1 stycznia 2022 r. naliczać składki zdrowotne członkom zarządu spółki z o.o?

Tak, członkowie organów zarządu podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, o ile są wynagradzani za swoją funkcję.

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Przepisy ustawy zdrowotnej nie precyzują, o jakie funkcje chodzi ani o jakie rodzaje aktu powołania. W przypadku spółek kapitałowych w skład zarządu wchodzą członkowie powołani uchwałą wspólników lub uchwałą akcjonariuszy. Członkowie zarządu na mocy tego aktu powołania są umocowani do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Między spółką a członkiem zarządu powstaje stosunek organizacyjno-prawny wystarczający do objęcia zarządu. Nie ma więc żadnego wymogu zawierania odrębnej umowy np. cywilnoprawnej czy umowy o pracę. Te osoby mogą pełnić funkcję odpłatnie (i zwykle tak jest) lub bez wynagrodzenia. Tylko w tym pierwszym przypadku od 1 stycznia 2022 r. osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ponadto obowiązek ubezpieczenia występuje niezależnie od tego, czy osoba powołana posiada inne tytuły. Nie mają na to wpływu także wiek ani status emeryta czy studenta.

7. Z jakim kodem tytułu ubezpieczenia należy zgłaszać osoby powołane?

Od 1 stycznia 2022 r. podmiot wypłacający wynagrodzenie osobie pełniącej funkcję na mocy aktu powołania musi dokonać zgłoszenia tej osoby do ubezpieczenia zdrowotnego oraz rozliczać i opłacać składki na to ubezpieczenie. Ubezpieczony powinien zostać zgłoszony do tego ubezpieczenia na druku ZUS ZZA, z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 22 50 xx. Obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem powołania, a wygaśnie z dniem odwołania. Składka jest ustalana od podstawy stanowiącej wypłacone wynagrodzenie. Finansuje ją z własnych środków osoba ubezpieczona, a wpłaca podmiot wypłacający wynagrodzenie.

Osoby powołane należy rozliczać ze składek w raportach miesięcznych ZUS RCA, ponieważ raport ZUS RZA już nie funkcjonuje.

8. Czy obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dotyczy również członków zarządów będących cudzoziemcami?

Tak, jeżeli cudzoziemiec spełnia warunki do objęcia go ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce.

W świetle ustawy zdrowotnej ubezpieczonymi są m.in.:

• osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, zamieszkujące na terytorium państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub Zjednoczonego Królestwa,
• osoby nieposiadające obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub Zjednoczonego Królestwa, legalnie zamieszkujące na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub Zjednoczonego Królestwa,
• jeżeli podlegają zgodnie z art. 66 obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego,
• osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub Zjednoczonego Królestwa, niezamieszkujące na terytorium państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub Zjednoczonego Królestwa, jeżeli podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego na terytorium Polskie i są objęte:
• ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi na podstawie przepisów ustawy systemowej,
• ubezpieczeniem społecznym rolników na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jeśli więc cudzoziemiec powołany do zarządu podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczenia, to również będzie opłacał składkę zdrowotną. Natomiast nie będzie objęty polskim ubezpieczeniem, jeśli na mocy odrębnych umów w zakresie zabezpieczenia społecznego lub przepisów unijnych podlega systemowi ubezpieczeń w innym kraju.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej

9. Jestem zatrudniony na umowę o pracę i jednocześnie prowadzę własną działalność usługową na niewielką skalę. Jestem na ryczałcie. Jakie przychody mogę osiągać, by być zwolnionym z opłacania składki zdrowotnej z działalności?

W 2022 r. przychód z działalności nie może przekroczyć 1505 zł, czyli połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Od 1 stycznia 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę pozostającą w stosunku pracy, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z etatu jest nie wyższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące 1 stycznia danego roku, od prowadzonej działalności gospodarczej, w przypadku gdy osoba ta:

• uzyskuje dodatkowe przychody z firmy w wysokości nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku oraz
• opłaca od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Przykład

Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu zarabia miesięcznie 2300 zł. Poza stosunkiem pracy prowadzi własną działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Z działalności tej uzyskał w lutym 2022 r. przychód w wysokości 1289,54 zł. Jest to przychód niższy od połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego 1 stycznia 2022 r. [(3010 zł x 50%) > 1289,54 zł]. Za luty 2022 r. osoba ta nie opłaca składki zdrowotnej, ponieważ spełnia wszystkie wymagane warunki.

Składka zdrowotna z tytułu działalności gospodarczej

10. Jestem wspólnikiem spółki komandytowej. Od jakiej podstawy wymiaru powinienem opłacać składki zdrowotne w 2022 r. - od przychodu czy innej zryczałtowanej kwoty?

Wspólnik spółki komandytowej nie opłaca składki zdrowotnej od przychodu.

Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej (art. 8 ust. 6 ustawy systemowej). Jednak z perspektywy podatku dochodowego wspólnik spółki komandytowej nie uzyskuje przychodów z działalności gospodarczej, lecz z odrębnego źródła, tj. udziału w zyskach spółki komandytowej jako dochodu z udziału w zyskach osób prawnych. W konsekwencji składkę zdrowotną w wysokości 9% nalicza od podstawy wymiaru stanowiącej kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w "Monitorze Polskim". Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego.

11. Przy prowadzonej przeze mnie działalności gospodarczej pomaga mi mąż. Jest osobą współpracującą. Jaką składkę należy teraz opłacać za małżonka?

Składka za osobę współpracującą z przedsiębiorcą wynosi 9% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.

Osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Od 1 stycznia 2022 r. za osoby współpracujące trzeba opłacać składki od jednej zryczałtowanej kwoty, którą stanowi 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanej przez Prezesa GUS w "Monitorze Polskim".

12. Prowadzę działalność gospodarczą jednoosobowo (CEIDG), opłacając podatek liniowy. Jestem też wspólnikiem spółki jawnej (zasady ogólne, skala podatkowa). Od jakich podstaw powinienem opłacać składki zdrowotne?

Podstawą wymiaru składki zdrowotnej z obu działalności jest dochód. Jednak inna jest wysokość składki przy podatku liniowym, a inna przy skali podatkowej.

Mamy tu do czynienia z przypadkiem, gdy ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną działalność opodatkowaną według różnych form podatku - liniowego i według skali (progresywnie). Co prawda oba rodzaje podatku należą do jednej formy opodatkowania, tj. zasad ogólnych, ale dla liniowców inna jest stopa procentowa składki. Podatnicy opłacający podatek liniowy płacą składkę w wysokości 4,9%, a przy podatku progresywnym stopa składki wynosi 9% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla obu form ustala się tak samo. Podstawę tę stanowi dochód z działalności. Zasadniczo dochodem jest tu różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu tej samej ustawy, w tym pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Dla osób opodatkowanych wg skali przewidziano, że jeśli ustalona w ten sposób podstawa wymiaru będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku, to podstawę za dany miesiąc stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia. Dotyczy to np. przypadku, gdy wystąpi strata lub dochód na tyle niski, że obliczona od niego składka byłaby niższa niż 270,90 zł (3010 zł x 9% w 2022 r.).

Natomiast u liniowca składka zdrowotna nie może być niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykładowo załóżmy, że dochód z działalności opodatkowanej liniowo wyniósł w marcu 2022 r. 5000 zł. Składka to 245 zł (5000 zł x 4,9%). Jest ona niższa niż składka minimalna 270,90 zł. Podatnik powinien zapłacić 270,90 zł.

13. Jestem wspólnikiem spółki cywilnej i spółki jawnej. Z obu spółek płacę podatek zryczałtowany. Czy dla wyznaczenia składki zdrowotnej sumuję przychody z obu spółek?

Tak. Jeżeli osoba prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność i stosuje opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to przy określaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do limitów przychodów przyjmuje sumę przychodów z tych działalności.

Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu przedsiębiorca stosujący opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą stanowi:

• kwota odpowiadająca 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego nie przekroczyły kwoty 60 000 zł,
• kwota odpowiadająca 100% wynagrodzenia jak wyżej, jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł,
• kwota odpowiadająca 180% wynagrodzenia jak wyżej, jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 300 000 zł.

Przychody są pomniejszane o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu, na podstawie ustawy o pdof.

Przykład

Załóżmy, że ze spółki cywilnej przychód w lutym 2022 r. wyniósł 15 200 zł, a z jawnej - 23 000 zł. Suma obu przychodów wynosi 38 200 zł. Za luty składka zdrowotna to 9% od kwoty stanowiącej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2021 r.

14. Składkę w 2022 r. płacę od dochodu mojej firmy (podatek liniowy). Czy istnieje granica dochodu, powyżej której składka zdrowotna nie jest już naliczana?

Nie. Przy opłacaniu składki zdrowotnej nie ma górnego limitu (dochodu lub podstawy wymiaru), powyżej którego nie należy jej już opłacać.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest dla wszystkich osób ubezpieczonych (nie tylko dla przedsiębiorców) ograniczona w skali roku - do kwoty 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (177 660 zł w 2022 r.). Stanowi o tym art. 19 ust. 1 ustawy systemowej. Ograniczenie to nie obejmuje jednak pozostałych ubezpieczeń społecznych - wypadkowego i chorobowego. Tym bardziej nie dotyczy ono składki zdrowotnej. Należy ją obliczać od kwoty osiągniętego dochodu, niezależnie od tego, jak wysoki okaże się on w danym miesiącu.

Podstawa prawna:

art. 66 ust. 1 pkt 35a, art. 79, art. 79a, art. 81 ust. 2c, ust. 2za, art. 82 ust. 9b, art. 83 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469

art. 8 ust. 6, ust. 11, art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105

art. 22 ust. 2, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 24

załączniki nr 12, 17 i 25 do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów - Dz.U. z 2020 r. poz. 2366; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2366