Badanie stanu trzeźwości pracowników – nowe uprawnienia pracodawcy

Już wkrótce pracodawca będzie miał więcej uprawnień, w przypadku gdy stwierdzi, że w jego ocenie pracownik przyszedł do pracy pod wpływem alkoholu albo że spożywał go w czasie pracy. Zmiany do ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wprowadza ustawa o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców uchwalona 25 marca 2011 r. (tzw. ustawa deregulacyjna, DzU nr 106 poz. 622). Wejdzie ona w życie 1 lipca 2011 r.

Obecnie obowiązujące przepisy

Po pierwsze, ustawa o wychowaniu w trzeźwości zabrania wnoszenia napojów alkoholowych na teren zakładów pracy. Po drugie, na jego kierownika lub osoby przez niego upoważnione nakłada obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Decyzję o odsunięciu od wykonywania pracy należy przedstawić pracownikowi wraz z uzasadnieniem. Można ją przekazać ustnie. Pracodawca ma prawo tak zrobić, nie znając zawartości alkoholu we krwi pracownika. Jak wynika z licznych orzeczeń Sądu Najwyższego, wystarczy, że świadczy o tym zachowanie i inne objawy charakterystyczne dla stanu nietrzeźwości: wyczuwalna woń alkoholu, niewyraźna mowa czy chwiejny chód. Warto, aby te obserwacje potwierdzili świadkowie. To stanowi podstawę, by nakazać przerwanie wykonywania pracy i opuszczenie miejsca pracy. Jeśli pracownik nie chce się do tego zastosować, można się zwrócić o pomoc do pracowników ochrony. Nie ma potrzeby wzywania policji. Na jej interwencję można zdecydować się dopiero, kiedy pracownik będzie agresywny, a jego zachowanie zagrażać będzie życiu lub zdrowiu samego pracownika lub innych osób.

Czy pracownik, który w wyniku wypadku przy pracy przebywa na zwolnieniu lekarskim, ma zawsze prawo do 100% zasiłku chorobowego >>

Stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy uprawnia pracodawcę do nałożenia na pracownika kary upomnienia, nagany czy nawet pieniężnej. Ponadto praca wykonywana w takich okolicznościach jest rażącym naruszeniem obowiązków pracowniczych. W takim przypadku pracodawca może rozwiązać umowę o pracę nawet dyscyplinarnie, czyli bez wypowiedzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z 11 marca 2008 r., sygn. akt I PK 278/07, niepublikowane), szczególnie wtedy, gdy stan nietrzeźwości znajdzie potwierdzenie w chemicznych wynikach badań. Nie zawsze jednak są one wykonywane. Przeprowadzenia badań musi zażądać pracownik. Pracodawca nie ma prawa go do tego ani namawiać, ani zmuszać.

Dopiero na żądanie pracownika kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona musi zapewnić przeprowadzenie badania stanu trzeźwości podwładnego. Ponadto może on wybrać metody (wszystkie albo niektóre), czyli badanie:

• wydychanego powietrza,
• krwi,
• moczu.

Kto ponosi koszty badań

Jeżeli badania krwi i moczu w kierunku trzeźwości pracownika są przeprowadzone na żądanie pracownika, ich koszty ponosi zakład pracy. W przypadku dodatniego wyniku badania (czyli potwierdzenia stanu nietrzeźwości) zakład pracy obciąża pracownika tymi kosztami.

Po 1 lipca 2011 r.

Nowe rozwiązania wprowadzone ustawą tzw. deregulacyjną nie zmieniają obecnych procedur. Aktualne pozostaną zakazy wykonywania pracy w stanie nietrzeźwości i spożywania alkoholu w miejscu pracy, a także wymienione wcześniej sankcje z dyscyplinarnym zwolnieniem włącznie. Po 1 lipca 2011 r. nadal też pracownik będzie miał prawo żądać przeprowadzenia wspomnianych badań, jeśli – jak obecnie – uzna to za szansę na własną obronę. Jednak takie samo prawo uzyska również pracodawca w celu uzyskania dowodu na swoje racje. Obecnie przepisy nie dają mu takich możliwości.

Ustawa deregulacyjna - ułatwienia dla przedsiębiorców >>

Badania stanu trzeźwości będą zatem wykonywane również z inicjatywy kierownika zakładu pracy lub osoby przez niego upoważnionej. W tym celu będą oni jednak musieli żądać przeprowadzenia takich badań przez uprawniony do tego organ powołany do ochrony porządku publicznego. Jeżeli konieczny będzie do tego pobór krwi, zabiegu tego dokona fachowy pracownik służby zdrowia.

Podstawa prawna:

• art. 16, 17, 40 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007 r. nr 70, poz. 473 ze zm.),
• art. 108 Kodeksu pracy,
• § 1–3 i 8–9 rozporządzenia z 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U. nr 25, poz. 117).