REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nadgodziny w prawie unijnym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Zofia Adamczyk

REKLAMA

Prawo unijnie nie ingeruje w sposób znaczący w zagadnienia dotyczące pracy w godzinach nadliczbowych. Podaje tylko ogólne kierunki, jakimi powinny podążać państwa, regulując tę kwestię.

Pracodawca, który zamierza polecić pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych, powinien odpowiedzieć sobie na dwa zasadnicze pytania: w jakich okolicznościach może polecić pracownikowi pracę po godzinach i jak długo pracownik może pracować po godzinach. Odpowiedzi na te pytania należy szukać przede wszystkim w prawie krajowym – tj. w Kodeksie pracy, ustawach szczególnych do Kodeksu pracy. Prawo unijne do kwestii nadgodzin odnosi się jedynie pośrednio.

REKLAMA

Kiedy można polecić pracę w nadgodzinach

Z perspektywy prawa unijnego warto zwrócić uwagę na dyrektywę Rady nr 91/533/EWG w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy. Dyrektywa ta harmonizuje na poziomie unijnym zasady informowania pracowników o istotnych warunkach ich zatrudnienia. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o zasadniczych elementach umowy o pracę (art. 2 ust. 1 dyrektywy).

Czy ograniczenie czasu pracy kierowcy w związku z pracą w porze nocnej dotyczy łącznego czasu pracy z godzinami nadliczbowymi >>

Informacjami, które nowo zatrudniony pracownik powinien otrzymać od pracodawcy, są:

  • dane osobowe stron,
  • miejsce pracy,
  • tytuł, stopień, charakter lub kategorię pracy, do wykonywania której jest zatrudniany,
  • datę zawarcia umowy lub rozpoczęcia pracy,
  • długość trwania umowy (przy umowach terminowych),
  • długość płatnego urlopu,
  • długość okresu wypowiedzenia,
  • wysokość i składniki wynagrodzenia, częstotliwość jego wypłaty oraz
  • długość normalnego dnia lub tygodnia pracy pracownika (art. 2 ust. 2 dyrektywy).

REKLAMA

Z ww. przepisu dyrektywy nie wynika natomiast obowiązek pracodawcy poinformowania nowo zatrudnionego pracownika o okolicznościach, w których może zostać zobowiązany do pracy nadliczbowej. W związku z tym powstało pytanie, czy mimo że art. 2 ust. 2 dyrektywy wprost nie wymienia obowiązku poinformowania pracownika o zasadach wykonywania pracy nadliczbowej, taki obowiązek ciąży na pracodawcy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na to pytanie odpowiedział Trybunał Sprawiedliwości w sprawie Wolfgang Lange przeciwko Georg Schünemann GmbH (C–350/99). Sprawa ta pokrótce przedstawiała się następująco. Pan Lange został zatrudniony jako operator tokarki przez spółkę Georg Schünemann GmbH. W umowie o pracę wskazano tygodniowy wymiar czasu pracy, nie uregulowano natomiast, kiedy i w jakim wymiarze pracownik ma obowiązek wykonywać pracę nadliczbową. Pan Lange odmówił pracy po godzinach, co było powodem wypowiedzenia mu umowy o pracę. Przed sądem twierdził, że zawierając umowę o pracę, uzgodnił z pracodawcą, iż będzie wykonywał pracę nadliczbową tylko w nagłych wypadkach. Pracodawca natomiast twierdził, że pracownik zobowiązał się do pracy nadliczbowej również w związku z nieplanowanym zwiększeniem produkcji. Sąd niemiecki rozpatrujący sprawę zapytał Trybunał Sprawiedliwości, czy na podstawie art. 2 ust. 2 lit. i dyrektywy nr 91/533/EWG pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o tym, że jest on zobowiązany do pracy w godzinach nadliczbowych na polecenie pracodawcy.


REKLAMA

Trybunał stwierdził, że art. 2 ust. 2 lit. i) dyrektywy 91/533/EWG dotyczy obowiązku poinformowania pracownika o normalnych godzinach pracy i nie stanowi podstawy dla obowiązku informowania pracownika o zasadach, na jakich może być zobowiązany do pracy nadliczbowej. Wskazał dalej, że obowiązek informowania pracownika o tym, czy oraz kiedy ma obowiązek wykonywać pracę nadliczbową, może wynikać z innych przepisów dyrektywy nr 91/533/EWG, np. z art. 2 ust. 1.

Trybunał zaznaczył, że zgodnie z art. 2 ust. 1 dyrektywy obowiązek informacyjny pracodawcy dotyczy wszystkich elementów umowy o pracę o zasadniczym znaczeniu dla zatrudnienia pracownika. Artykuł 2 ust. 2 dyrektywy nie ogranicza natomiast obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 2 ust. 1. Wobec czego informacje wymienione w art. 2 ust. 2 dyrektywy nie stanowią wyczerpującego katalogu podstawowych elementów stosunku pracy, o których mowa w art. 2 ust. 1 dyrektywy. W konsekwencji, poza informacjami wyraźnie wymienionymi w art. 2 ust. 2 dyrektywy, pracodawca ma obowiązek przekazać pracownikowi informacje o innych, istotnych elementach umowy o pracę. Taki istotny element stanowią, zdaniem Trybunału, m.in. zasady, na jakich pracownik może zostać zobowiązany do pracy po godzinach. Warto zaznaczyć, co również podkreślił Trybunał, że informacja ta może być przekazana pracownikowi w formie odesłania do obowiązujących przepisów prawa pracy.

Polskie regulacje

W art. 29 § 3 k.p., który implementuje do prawa polskiego dyrektywę nr 91/ 533/EWG, wśród informacji, jakie pracodawca powinien przekazać na piśmie pracownikowi w związku z zawarciem umowy o pracę, nie została wymieniona informacja o warunkach pracy w godzinach nadliczbowych. W tym zakresie przepisy polskie wydają się odbiegać od wykładni przepisów unijnych przyjętej przez Trybunał Sprawiedliwości. Polski pracodawca nie ma więc takiego obowiązku. W praktyce jednak, aby uniknąć ewentualnych sporów z pracownikiem co do tego, kiedy ma obowiązek pracy po godzinach, warto wskazać w umowie o pracę, choćby przez odesłanie do art. 151 § 1 k.p., warunki, na jakich może zostać zobowiązany do pracy w godzinach nadliczbowych.

Czas przepracowany a czas zaliczony - potwierdzenie przybycia do pracy >>

Maksymalna liczba nadgodzin

Kwestię liczby godzin dodatkowych, jakie może przepracować pracownik, reguluje art. 6 lit. b) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE dotyczący niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Zgodnie z tym przepisem przeciętny wymiar czasu pracy w okresie 7-dniowym łącznie z pracą w godzinach nadliczbowych nie może przekraczać 48 godzin. Przeciętny wymiar wylicza się co do zasady w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Wdrożenie tej regulacji do prawa polskiego stanowi art. 131 k.p. Coraz więcej kontrowersji budzi natomiast kwestia, czy ww. przeciętny maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy należy odnosić do pracownika, niezależnie od tego, na podstawie ilu stosunków pracy jednocześnie wykonuje on pracę, czy może powinien być rozliczany w ramach jednego stosunku pracy. Cel dyrektywy nr 2003/88/WE przemawia za przyjęciem pierwszego sposobu wykładni.

Podstawa prawna:

  • dyrektywa Rady nr 91/533/EWG z 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (DzU WE L 288, 18.10.1991 r., s. 32 i nast.; Polskie wydanie specjalne – DzUrz UE, rozdz. 5, t. 2, s. 3 i nast.),
  • dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzUrz UE L 299, 18.11.2003 r., s. 9 i nast.; Polskie wydanie specjalne – DzUrz UE, rozdz. 5, t. 4, s. 381 i nast.).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 1 lipca 2025 r. farmaceuci zarobią nawet 10 554 zł brutto. Nowa siatka płac w ochronie zdrowia

Od 1 lipca 2025 r. obowiązywać będą nowe minimalne wynagrodzenia dla farmaceutów zatrudnionych w placówkach ochrony zdrowia. Wzrost płac wyniesie nawet 1 300 zł brutto miesięcznie. To efekt corocznej waloryzacji stawek wynikającej z ustawy o minimalnych wynagrodzeniach w ochronie zdrowia, powiązanej ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

4 dni pracy i 35 dni urlopu? Tak może wyglądać 2026 rok!

Rząd zapowiada gruntowną reformę Kodeksu pracy. W centrum zmian są: skrócenie tygodnia pracy do czterech dni lub 35 godzin oraz wydłużenie urlopu wypoczynkowego do 35 dni. Nowe przepisy mogą wejść w życie już od 2026 roku. Choć projekt budzi entuzjazm wielu pracowników, jego wdrożenie wymaga kompromisów z pracodawcami i szczegółowych analiz kosztów.

Jaki stopień niepełnosprawności uprawnia do... ? [Przykłady 2025]

To pytanie często zadają osoby z niepełnosprawnościami. Z jakim stopniem można ubiegać się o określone ulgi i świadczenia? Co przysługuje ze stopniem lekkim, umiarkowanym, a co ze znacznym? Prezentujemy kilka ważnych przykładów.

Zatrudniasz Ukraińców w 2025? Sprawdź nowe obowiązki, kary do 30 tys. zł i możliwe dofinansowania

Zatrudnianie obywateli Ukrainy w Polsce to temat, który nie traci na aktualności. W 2025 roku, po wejściu w życie nowych przepisów z 1 czerwca, pracodawcy muszą szczególnie uważać na formalności, terminy i obowiązki. Jednocześnie mogą skorzystać z atrakcyjnych form wsparcia finansowego. Sprawdź, jak legalnie zatrudnić obywatela Ukrainy i jakie dokumenty są potrzebne.

REKLAMA

Autyzm lub ADHD przemilczany w rekrutacji. Dlaczego kandydaci o tym nie mówią

Osoby z autyzmem, ADHD czy inną formą neuroatypową nie mówią o tym fakcie podczas procesu rekrutacyjnego. Dlaczego? Okazuje się, że większy odsetek osób neuroatypowych częściej szuka pracy niż osób neuronormatywnych.

Working and living in Poland: nowa platforma dla cudzoziemców i pracodawców

„Working and living in Poland” to miejsce, w którym cudzoziemcy z całego świata będą mogli znaleźć sprawdzone i kompleksowe informacje na temat życia i pracy w Polsce. Ponadto możliwe będzie zadawanie pytań konsultantom w trakcie rozmowy telefonicznej lub rozmowy na czacie. Można będzie również napisać mail z pytaniem.

Dodatkowy urlop pracownika z niepełnosprawnością do zmiany

Czy pracownicy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności będą mogli korzystać z dodatkowego urlopu już w pierwszym roku, w którym wydano orzeczenie? Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie wyklucza wprowadzenia zmian. Chce jednak, by taki dodatkowy urlop był przyznawany proporcjonalnie, na podobnych zasadach jak „zwykły” urlop wypoczynkowy.

Czerwiec 2025: dni wolne, godziny pracy

Czerwiec w 2025 roku – dni wolne i godziny pracy w szóstym miesiącu roku. Jaki jest wymiar czasu pracy w czerwcu? Kalendarz czerwca w 2024 roku nie zawiera ani jednego święta ustawowo wolnego od pracy. Sprawdź, kiedy wypada najbliższe święto.

REKLAMA

Controlling personalny a prawo – gdzie kończy się analiza, a zaczyna odpowiedzialność

W epoce cyfrowej, gdzie dane pracownicze są coraz bardziej dostępne i kuszące do analizy, controlling personalny staje przed zadaniem nie tylko liczenia, ale także… rozumienia granic, których nie wolno przekroczyć. Odpowiednie systemy controllingowe (BI i EPM/CPM) mogą tu być nie tylko narzędziem, ale też gwarantem zgodności z prawem – o ile są mądrze skonfigurowane i używane.

Wyrok NSA: e-mail pracodawcy o zakończeniu pracy przez pracownika - czy to dozwolone?

Czy pracodawca może powiadomić o zakończeniu współpracy przez pracownika, czy nie narusza to jego danych osobowych? Czy jest to zgodne z RODO, z Kodeksem Pracy oraz z ustawą o ochronie danych osobowych? Sprawa trafiła na tle niniejszego zagadnienia aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

REKLAMA