Dobrowolne ubezpieczenie emerytalno-rentowe

Dobrowolne ubezpieczenia emerytalno-rentowe występują w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń (kiedy dana osoba spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z kilku tytułów – z jednego z tych tytułów ubezpieczenia mają charakter obowiązkowy, a z pozostałych – dobrowolny). Druga sytuacja, w której istnieje możliwość dobrowolnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego występuje, kiedy dana osoba nie podlega ubezpieczeniom społecznym z żadnego tytułu, a przepisy dają jej możliwość przystąpienia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:

• małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;

• osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2;

• obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa;

• studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu;

• alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25. roku życia;

• wnioskodawcom odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności – w rozumieniu przepisów o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej;

• posłom do Parlamentu Europejskiego wybranym w Rzeczypospolitej Polskiej (ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Rozliczenia składkowe emerytów i rencistów >>

Wśród osób, które mogą podlegać dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wymienia również osoby, które po ustaniu obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych chcą je kontynuować dobrowolnie.

Prawo do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego na zasadzie kontynuacji przysługuje tylko tym, którzy nie mają obowiązkowego tytułu ubezpieczenia. Gdy ubezpieczony, który złożył wniosek o kontynuowanie ubezpieczeń, uzyskał ponownie tytuł do ubezpieczeń (np. rozpoczął wykonywanie pracy na podstawie umowy-zlecenia lub prowadzenie działalności gospodarczej), prawo do dobrowolnego ubezpieczenia ustaje.

Przykład

Józef K. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę do 31 grudnia 2009 r. Po rozwiązaniu umowy zgłosił wniosek o objęcie go dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi. W lutym zarejestrował się jako osoba bezrobotna w urzędzie pracy i został przyznany mu zasiłek dla bezrobotnych. Z uwagi na to, że osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, w lutym Józef K. straci prawo do kontynuowania dobrowolnych ubezpieczeń.

---

WAŻNE!

W sytuacji kiedy okres ubezpieczenia dobrowolnego przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, jeżeli stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.

Wniosek o objęcie ubezpieczeniami

Do końca sierpnia 2009 r. osoby, które zamierzały kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zobowiązane były do złożenia wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami w terminie 30 dni od ustania tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Od 1 września 2009 r., po zmianie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba zainteresowana kontynuacją ubezpieczeń może zgłosić wniosek do ZUS w dowolnym terminie. Objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami następuje od dnia wskazanego przez zainteresowanego we wniosku. Nie może to być jednak dzień przypadający przed wpływem dokumentów. Należy pamiętać, że jeżeli dana osoba decyduje się przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń, to na niej spoczywa obowiązek płacenia składek. W takim przypadku należy złożyć wniosek na formularzu ZUS ZUA (zgłoszenie osoby ubezpieczonej), następnie co miesiąc trzeba składać deklarację rozliczeniową ZUS DRA. Osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zobowiązane są do opłacenia składek na ubezpieczenia i złożenia deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w terminie do 10. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Za termin dokonania zapłaty uważa się w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika, zaś przy zapłacie gotówką – dzień wpłacenia należności z tytułu składek na rachunek bankowy ZUS w banku lub placówce pocztowej.

Wzory druków ZUS >>

Podstawa wymiaru

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób dobrowolnie podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota najniższego wynagrodzenia, które od 1 stycznia 2010 r. wynosi 1317 zł. Jeżeli ubezpieczenia trwały tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom (uzyskana w wyniku podzielenia liczba nie podlega zaokrągleniu).

Ustanie prawa do dobrowolnych ubezpieczeń

Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustają:

• w terminie począwszy od dnia złożenia wniosku o wyłączenie z ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

• gdy składki na ubezpieczenia zostały opłacone po terminie lub w niepełnej wysokości – od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który składki zostały opłacone po terminie, lub w niepełnej wysokości (w uzasadnionych przypadkach na wniosek ubezpieczonego ZUS może wyrazić zgodę na przywrócenie terminu do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe),

• w stosunku do osób kontynuujących ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdy powstanie tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń.

Podstawa prawna:

• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).