REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Majątkowe prawa autorskie pracowników

Cezary Mak

REKLAMA

Pracodawcy przysługują prawa autorskie do utworu, który był tworzony przez pracownika w ramach wykonywania obowiązków służbowych. Jednak formalnie do chwili przekazania utworu pracodawcy prawa autorskie należą do pracownika.

Często wykonywanie obowiązków pracowniczych związane jest z działalnością twórczą pracowników, której efektem końcowym jest powstanie utworu pracowniczego o indywidualnym charakterze.

REKLAMA

Autopromocja

Zasady dotyczące korzystania oraz ochrony utworów pracowniczych zawierają przepisy ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (zwanej dalej prawem autorskim). Przewidziane w tej ustawie zasady dotyczące ochrony autorskich praw majątkowych do utworów pracownika różnią się od ogólnych zasad dotyczących ochrony praw twórców niebędących pracownikami.

Prawa autorskie do utworu pracowniczego>>

Decyduje wola stron stosunku pracy

Zgodnie z ogólną zasadą prawa autorskiego przysługuje ono twórcy, jeśli ustawa nie stanowi inaczej (art. 8 ust. 1 prawa autorskiego). Takim właśnie wyjątkiem jest przepis art. 12 ust. 1 przedmiotowej ustawy, który stanowi, że jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa autorskie prawa majątkowe z chwilą przyjęcia utworu, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Wynika z tego, że jeżeli pracodawca i pracownik nie umówili się inaczej w umowie o pracę, prawo do utworu pracowniczego przechodzi na pracodawcę z chwilą przyjęcia go. Do chwili dostarczenia utworu pracodawcy formalnie autorskie prawa majątkowe należą do pracownika.

Nie wszystkie jednak przejawy twórczej działalności pracownika należą do pracodawcy. Dotyczy to jedynie tych utworów pracowniczych, które zostały stworzone w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przykład

Pracownik biura architektonicznego w swoich normalnych godzinach pracy tworzy dla innej firmy projekty. Powstałe w ten sposób utwory, mimo że zostały stworzone na służbowym komputerze i w czasie pracy w biurze, należą do pracownika.

WAŻNE!

Przepis art. 12 prawa autorskiego, który jest przepisem szczególnym w stosunku do innych przepisów tej ustawy, dotyczy jedynie stosunków pracy nawiązanych w drodze umowy o pracę. Nie dotyczy on więc cywilnoprawnych form świadczenia pracy.

Do ochrony majątkowych praw autorskich utworów pracowniczych stworzonych w ramach zatrudnienia cywilnoprawnego będą miały zastosowanie ogólne zasady dotyczące ochrony praw twórcy.

Przykład

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o dzieło wykonuje fotografie dla czasopisma. Bez specjalnej klauzuli zawartej w tej umowie albo w odrębnej umowie (zwanej licencją) pracodawca nie będzie uprawniony do korzystania z wykonanych przez pracownika fotografii na zasadzie dorozumianej woli stron.

Ustawodawca w art. 12 prawa autorskiego, który zezwala pracodawcy na dorozumiane korzystanie z utworów pracownika, posługuje się zwrotem „umowa o pracę”, a skoro tak, to przepis ten dotyczy wszystkich rodzajów umów o pracę (na czas: nieokreślony, określony, wykonania określonej pracy oraz na zastępstwo i na okres próbny).

Pracownik zawsze pozostanie autorem>>

Utwory pracownicze stworzone przez pracowników tymczasowych zatrudnianych na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy w braku odmiennej woli stron przechodzą na agencję pracy tymczasowej, która jest dla tych pracowników pracodawcą (art. 1 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych).

Własność praw autorskich do programu komputerowego

Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, jeśli umowa nie stanowi inaczej (art. 74 § 3 prawa autorskiego). Wskazany przepis jest przepisem szczególnym w stosunku do pozostałych przepisów przedmiotowej ustawy, w tym przepisu art. 12. Podstawowa różnica między prawami do programów komputerowych a innymi utworami sprowadza się do tego, że w przypadku autorskich praw majątkowych do programów komputerowych pracodawca znajduje się w lepszej sytuacji niż w przypadku innego rodzaju utworów pracowniczych. Staje się on właścicielem programów komputerowych stworzonych przez pracownika w ramach obowiązków pracowniczych bez względu na podstawę świadczenia pracy (kodeksową czy cywilnoprawną), chyba że w umowie o pracę lub umowie cywilnoprawnej strony postanowiły inaczej (wyrok SN z 9 stycznia 2001 r., I PKN 493/00).

Przykład

Pracownik na podstawie umowy o dzieło tworzy oprogramowanie komputerowe dla firmy. Jeżeli strony tej umowy nie postanowiły inaczej, oprogramowanie stworzone przez pracownika w ramach przyjętego zamówienia określonego w ww. umowie będzie należeć do pracodawcy.


Granice korzystania z utworu pracowniczego

REKLAMA

Prawo do korzystania z utworów pracowniczych przez pracodawcę na zasadzie dorozumianej woli stron nie ma charakteru absolutnego. Pracodawca korzysta z tych utworów w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (art. 12 ust. 1 prawa autorskiego).

Przy ocenie pierwszego z wymienionych kryteriów bierze się pod uwagę rodzaj wykonywanych przez pracownika zadań, a zgodny zamiar stron umowy należy przede wszystkim łączyć z przedmiotem działalności pracodawcy. W celu uniknięcia ewentualnych sporów powstałych na tle interpretacji ww. pojęć najlepszym wyjściem byłoby wyraźne wymienienie w umowie o pracę pól eksploatacji, w których obrębie pracodawca posiadałby prawo do korzystania z utworu pracowniczego i skali uzgodnionej eksploatacji (np. zasięgu czasowego, terytorialnego).

Na jakich pracowników powinni stawiać pracodawcy>>

W razie braku takiego zapisu w umowie o pracę przedmiotowe prawa majątkowe będą należeć do pracodawcy także po ustaniu zatrudnienia, jeżeli pracownik stworzył utwory pracownicze w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.

Pracownik nie będzie mógł również domagać się od pracodawcy zwrotu stworzonych przez siebie w okresie zatrudnienia utworów pracowniczych, albowiem z chwilą dostarczenia utworu następuje przejście autorskich praw majątkowych na rzecz pracodawcy.

Pracodawca i pracownik mogą również wskazać w umowie określającej zasady korzystania z utworów pracowniczych wysokość odrębnego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za stworzone przez niego utwory. Brak takiego postanowienia spowoduje, że pracownikowi nie będzie przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie z tytułu stworzenia przedmiotowych utworów. Będzie miał prawo do podwyższenia wynagrodzenia przez sąd w razie rażącej dysproporcji między jego wynagrodzeniem a korzyściami, jakie z tego tytułu osiąga pracodawca (art. 44 prawa autorskiego).

Podstawa prawna:

  • wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2001 r. (I PKN 493/00, OSNP 2002/17/407).
Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
4666 brutto - ile to netto przy umowie o pracę do 26 roku życia?

4666 brutto - ile to netto przy umowie o pracę do 26 roku życia? Młody pracownik dzięki uldze podatkowej otrzymuje wyższą wypłatę niż pracownicy po 26 roku życia. Jakie składki odprowadza się z wynagrodzenia brutto? Kalkulator wynagrodzeń na 2025 r. wylicza wysokość poszczególnych obciążeń publicznoprawnych.

8400 zł brutto dla pracowników pomocy społecznej? 3-miesięczny urlop? Związkowcy przedstawili propozycje

Ile zarabia pracownik pomocy społecznej? A ile powinien zarabiać? Związkowa Alternatywa domaga się radykalnej poprawy warunków pracy i wynagrodzeń zatrudnionych w tym sektorze. Związek oczekuje skokowego wzrostu płac, dotrzymania przez rząd złożonych wcześniej obietnic, a także zapewnienia urlopu regeneracyjnego i warunków do rozwoju zawodowego dla wszystkich zatrudnionych w sektorze pomocy społecznej.

Urlop okolicznościowy w 2025 r.: komu przysługuje, wymiar, ile płatny

Czym jest urlop okolicznościowy? Komu przysługuje urlop okolicznościowy? Kiedy można wystąpić o urlop okolicznościowy? Czy pracodawca może nie udzielić urlopu okolicznościowego? Jaki jest wymiar urlopu okolicznościowego? Ile jest płatny urlop okolicznościowy?

W 2024 r. zgłoszono ponad 1 mln umów o dzieło. Jest to najniższa od początku istnienia rejestru liczba zgłaszanych umów o dzieło

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że w 2024 r. zgłoszono prawie 1,4 mln umów o dzieło. Jest to dużo mniej umów niż w 2023 r. Jest to najniższa od początku istnienia rejestru liczba zgłaszanych umów o dzieło. Od 1 stycznia 2021 r. obowiązują przepisy tarczy antykryzysowej, które nakazują informować organ rentowy o umowach o dzieło zawartych po tej dacie.

REKLAMA

CBOS: rynek pracy w marcu 2025 r. Najtrudniej w prywatnym rolnictwie

Z badania CBOS wynika, że w marcu 2025 r. najtrudniejsza sytuacja na rynku pracy występuje w prywatnym rolnictwie. Osoby zatrudnione w prywatnych gospodarstwach rolnych najgorzej oceniają miejsce pracy pod kątem stabilizacji. Czy sytuacja zmieni się w ciągu roku?

Dwa świadczenia z urzędu pracy dla obywateli Ukrainy i innych cudzoziemców w 2025 r.

Urzędy pracy przyznają dwa świadczenia obywatelom Ukrainy i innym cudzoziemcom: zasiłek dla bezrobotnych i dodatek aktywizacyjny. Komu i kiedy zgodnie z polskimi przepisami aktualnymi na 2025 rok świadczenia te przysługują?

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw 2025 [LUTY]

GUS podał dane na luty 2025 r. Ile wynosi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw? Jakie było zatrudnienie w lutym? O ile wzrosło od ubiegłego roku?

Koszt pracodawcy 2025 – 5000 zł netto [Wyliczenia]

Jaki jest koszt pracodawcy przy zatrudnieniu na 5000 zł netto? Od umowy o pracę odprowadza się składki ZUS, składkę zdrowotną i podatek dochodowy. Część z nich odprowadzana jest z wynagrodzenia brutto pracownika, a część dodatkowo płaci pracodawca. Jak to obliczyć?

REKLAMA

Od 1 kwietnia wyższe jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Kiedy złożyć wniosek?

1 kwietnia 2025 r. wzrasta jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Jakie dokumenty należy złożyć w celu uzyskania odszkodowania? Jaka będzie wysokość odszkodowania?

Wiek emerytalny 40 lat dla kobiet i 45 dla mężczyzn. To możliwe, bo Senat podjął uchwałę 13 marca 2025 r. w tej sprawie

Większość z nas może być zdezorientowana. Raz pisze i mówi się o podwyższeniu wieku emerytalnego, raz o zrównaniu, a tym razem o obniżeniu. Czy to możliwe, żeby w Polsce wiek emerytalny wynosił dla kobiet 40 lat a dla mężczyzn 45 lat. Tak, oczywiście, to możliwe. Senat proponuje wejście w życie przepisów już od 1 stycznia 2026 r.

REKLAMA