REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Majątkowe prawa autorskie pracowników

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Cezary Mak

REKLAMA

Pracodawcy przysługują prawa autorskie do utworu, który był tworzony przez pracownika w ramach wykonywania obowiązków służbowych. Jednak formalnie do chwili przekazania utworu pracodawcy prawa autorskie należą do pracownika.

Często wykonywanie obowiązków pracowniczych związane jest z działalnością twórczą pracowników, której efektem końcowym jest powstanie utworu pracowniczego o indywidualnym charakterze.

REKLAMA

REKLAMA

Zasady dotyczące korzystania oraz ochrony utworów pracowniczych zawierają przepisy ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (zwanej dalej prawem autorskim). Przewidziane w tej ustawie zasady dotyczące ochrony autorskich praw majątkowych do utworów pracownika różnią się od ogólnych zasad dotyczących ochrony praw twórców niebędących pracownikami.

Prawa autorskie do utworu pracowniczego>>

Decyduje wola stron stosunku pracy

Zgodnie z ogólną zasadą prawa autorskiego przysługuje ono twórcy, jeśli ustawa nie stanowi inaczej (art. 8 ust. 1 prawa autorskiego). Takim właśnie wyjątkiem jest przepis art. 12 ust. 1 przedmiotowej ustawy, który stanowi, że jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa autorskie prawa majątkowe z chwilą przyjęcia utworu, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Wynika z tego, że jeżeli pracodawca i pracownik nie umówili się inaczej w umowie o pracę, prawo do utworu pracowniczego przechodzi na pracodawcę z chwilą przyjęcia go. Do chwili dostarczenia utworu pracodawcy formalnie autorskie prawa majątkowe należą do pracownika.

REKLAMA

Nie wszystkie jednak przejawy twórczej działalności pracownika należą do pracodawcy. Dotyczy to jedynie tych utworów pracowniczych, które zostały stworzone w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przykład

Pracownik biura architektonicznego w swoich normalnych godzinach pracy tworzy dla innej firmy projekty. Powstałe w ten sposób utwory, mimo że zostały stworzone na służbowym komputerze i w czasie pracy w biurze, należą do pracownika.

WAŻNE!

Przepis art. 12 prawa autorskiego, który jest przepisem szczególnym w stosunku do innych przepisów tej ustawy, dotyczy jedynie stosunków pracy nawiązanych w drodze umowy o pracę. Nie dotyczy on więc cywilnoprawnych form świadczenia pracy.

Do ochrony majątkowych praw autorskich utworów pracowniczych stworzonych w ramach zatrudnienia cywilnoprawnego będą miały zastosowanie ogólne zasady dotyczące ochrony praw twórcy.

Przykład

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o dzieło wykonuje fotografie dla czasopisma. Bez specjalnej klauzuli zawartej w tej umowie albo w odrębnej umowie (zwanej licencją) pracodawca nie będzie uprawniony do korzystania z wykonanych przez pracownika fotografii na zasadzie dorozumianej woli stron.

Ustawodawca w art. 12 prawa autorskiego, który zezwala pracodawcy na dorozumiane korzystanie z utworów pracownika, posługuje się zwrotem „umowa o pracę”, a skoro tak, to przepis ten dotyczy wszystkich rodzajów umów o pracę (na czas: nieokreślony, określony, wykonania określonej pracy oraz na zastępstwo i na okres próbny).

Pracownik zawsze pozostanie autorem>>

Utwory pracownicze stworzone przez pracowników tymczasowych zatrudnianych na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy w braku odmiennej woli stron przechodzą na agencję pracy tymczasowej, która jest dla tych pracowników pracodawcą (art. 1 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych).

Własność praw autorskich do programu komputerowego

Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, jeśli umowa nie stanowi inaczej (art. 74 § 3 prawa autorskiego). Wskazany przepis jest przepisem szczególnym w stosunku do pozostałych przepisów przedmiotowej ustawy, w tym przepisu art. 12. Podstawowa różnica między prawami do programów komputerowych a innymi utworami sprowadza się do tego, że w przypadku autorskich praw majątkowych do programów komputerowych pracodawca znajduje się w lepszej sytuacji niż w przypadku innego rodzaju utworów pracowniczych. Staje się on właścicielem programów komputerowych stworzonych przez pracownika w ramach obowiązków pracowniczych bez względu na podstawę świadczenia pracy (kodeksową czy cywilnoprawną), chyba że w umowie o pracę lub umowie cywilnoprawnej strony postanowiły inaczej (wyrok SN z 9 stycznia 2001 r., I PKN 493/00).

Przykład

Pracownik na podstawie umowy o dzieło tworzy oprogramowanie komputerowe dla firmy. Jeżeli strony tej umowy nie postanowiły inaczej, oprogramowanie stworzone przez pracownika w ramach przyjętego zamówienia określonego w ww. umowie będzie należeć do pracodawcy.


Granice korzystania z utworu pracowniczego

Prawo do korzystania z utworów pracowniczych przez pracodawcę na zasadzie dorozumianej woli stron nie ma charakteru absolutnego. Pracodawca korzysta z tych utworów w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (art. 12 ust. 1 prawa autorskiego).

Przy ocenie pierwszego z wymienionych kryteriów bierze się pod uwagę rodzaj wykonywanych przez pracownika zadań, a zgodny zamiar stron umowy należy przede wszystkim łączyć z przedmiotem działalności pracodawcy. W celu uniknięcia ewentualnych sporów powstałych na tle interpretacji ww. pojęć najlepszym wyjściem byłoby wyraźne wymienienie w umowie o pracę pól eksploatacji, w których obrębie pracodawca posiadałby prawo do korzystania z utworu pracowniczego i skali uzgodnionej eksploatacji (np. zasięgu czasowego, terytorialnego).

Na jakich pracowników powinni stawiać pracodawcy>>

W razie braku takiego zapisu w umowie o pracę przedmiotowe prawa majątkowe będą należeć do pracodawcy także po ustaniu zatrudnienia, jeżeli pracownik stworzył utwory pracownicze w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.

Pracownik nie będzie mógł również domagać się od pracodawcy zwrotu stworzonych przez siebie w okresie zatrudnienia utworów pracowniczych, albowiem z chwilą dostarczenia utworu następuje przejście autorskich praw majątkowych na rzecz pracodawcy.

Pracodawca i pracownik mogą również wskazać w umowie określającej zasady korzystania z utworów pracowniczych wysokość odrębnego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za stworzone przez niego utwory. Brak takiego postanowienia spowoduje, że pracownikowi nie będzie przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie z tytułu stworzenia przedmiotowych utworów. Będzie miał prawo do podwyższenia wynagrodzenia przez sąd w razie rażącej dysproporcji między jego wynagrodzeniem a korzyściami, jakie z tego tytułu osiąga pracodawca (art. 44 prawa autorskiego).

Podstawa prawna:

  • wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2001 r. (I PKN 493/00, OSNP 2002/17/407).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zmiany w prawie pracy: rząd dopuszcza e‑mail, SMS czy skan podpisanego dokumentu - zamiast formy papierowej. Deregulacja i cyfryzacja dialogu społecznego [PROJEKT]

Rząd zaproponował projekt nowelizacji ustaw regulujących stosunki między pracodawcami a przedstawicielami pracowników, którego celem jest uproszczenie i zdigitalizowanie obiegu informacji. Najważniejszym elementem projektu jest formalne dopuszczenie obok tradycyjnej formy pisemnej dwóch alternatyw: formy dokumentowej oraz formy elektronicznej. Zmiana ma zredukować formalności, przyspieszyć dialog społeczny i lepiej dostosować procedury do współczesnych praktyk komunikacyjnych.

"Ukryte zasoby" wciąż w cieniu. Dlaczego pracodawcy nie sięgają po nowe grupy pracowników?

Mimo rosnących niedoborów kadrowych wielu przedsiębiorców wciąż nie sięga po tzw. ukryte zasoby rynku pracy – osoby starsze, kobiety opiekujące się bliskimi, młodych, cudzoziemców czy osoby z niepełnosprawnościami. O przyczynach tego zjawiska, barierach i potencjale, który może wzmocnić konkurencyjność polskich firm, opowiada Maja Dobrzyńska z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Zmiana czasu na zimowy trwa moment, ale konsekwencje w pracy i w życiu osobistym ciągną się tygodniami. Czy wszystkie są korzystne

Choć co roku powraca dyskusja o sensie zmiany czasu i coraz częściej pojawiają się postulaty, by z niej zrezygnować, decyzja o jej utrzymaniu w wielu krajach wynika głównie z tradycji. W teorii ma to sprzyjać lepszemu wykorzystaniu światła dziennego i poprawie efektywności funkcjonowania społeczeństwa.

Dlaczego zawodowi kierowcy rezygnują z pracy? KE szacuje, że do 2040 roku będzie brakować 480 000 miejsc parkingowych dla kierowców

Zawodowi kierowcy podejmują decyzję o złożeniu wypowiedzenia, a wtedy szansa na ich zatrzymanie jest minimalna. To nie jednostkowe przypadki, a branżowy standard. Okazuje się bowiem, że aż 70 proc. przedsiębiorstw przewozowych w Europie ma poważne lub bardzo poważne problemy kadrowe. Dlaczego zawodowi kierowcy rezygnują z pracy? KE szacuje, że do 2040 roku będzie brakować 480 000 miejsc parkingowych dla kierowców.

REKLAMA

Konieczna nowelizacja w ZUS. Trzeba odebrać ZUS do zabierania składek za 19 lat wpłacania. Jedną decyzją! [społeczny projekt nowelizacji]

W Polsce od kilku lat narasta problem, o którym mało kto mówi głośno.Zakład Ubezpieczeń Społecznych potrafi po wielu latach stwierdzić, że ktoś… nigdy nie podlegał ubezpieczeniom społecznym. Nieważne, że przez 10, 15 czy 20 lat co miesiąc płacił składki. Jedna decyzja urzędnika wystarczy, by wszystkie te lata zniknęły z systemu — a razem z nimi emerytura, zasiłek czy prawo do zwrotu pieniędzy.

Nowe przepisy o stażu pracy to duże wyzwanie dla działów HR. E-teczka usprawni pracę nad dokumentacją pracowniczą

Dlaczego papierowe teczki nie wystarczą w nowej rzeczywistości prawnej? To narzędzie o ograniczonej użyteczności. Tymczasem nowe przepisy o stażu pracy, które wchodzą w życie już w styczniu 2026 roku, to duże wyzwanie dla działów HR. E-teczka znacznie usprawni pracę nad dokumentacją pracowniczą

Użyczanie pracowników do Niemiec – dokumenty, formalności, wszystko co trzeba wiedzieć

Użyczanie pracowników tymczasowych do Niemiec wiąże się̨ z koniecznością̨ uzyskania oficjalnego pozwolenia o nazwie Arbeitnehmerüberlassungserlaubnis (inaczej licencji agencji pracy tymczasowej w Niemczech). Aby otrzymać to pozwolenie, w pierwszej kolejności niezbędne jest posiadanie wpisu działalności do rejestru agencji w Polsce, a następnie złożenie wniosku o uzyskanie licencji w Niemczech. Warto wiedzieć, że polskie firmy składają̨ wniosek o wydanie licencji zawsze w Bundesagentur für Arbeit w Düsseldorf. Jeśli Twoja firma chce użyczać pracowników tymczasowych do Niemiec – to świetnie trafiłeś, z tego artykułu przygotowanego we współpracy z firmą Euro-lohn dowiesz się, od czego należy zacząć, aby proces ten przebiegał sprawnie oraz zgodnie z niemieckim prawem pracy.

Co powinna zawierać idealna oferta pracy? Wygrywa skandynawski model pracy

Wyniki badania Antal, SPCC i Uniwersytetu SWPS „Pracodawca okiem przyszłych talentów” pokazują, że kultura organizacyjna może być ważniejsza niż wynagrodzenie za pracę. To skandynawski model pracy. Dowiadujemy się też, co powinna zawierać idealna oferta pracy.

REKLAMA

Mieliśmy brać przykład z pokolenia Z, a tymczasem ono się wypala. Młodzi częściej biorą zwolnienia lekarskie z powodów psychicznych

Eksperci wypowiadali się, że w wielu aspektach starsi pracownicy powinni brać przykład z pokolenia Z. Tymczasem raport Hays Poland i Fundacji OFF school „Gen Boost 2025. Młodzi redefiniują pracę” pokazuje mocne dane - aż 45% pracowników pokolenia Z doświadczyło wypalenia zawodowego, a przecież są to młodzi ludzie. Częściej biorą zwolnienia lekarskie z powodów psychicznych.

Od stycznia 2026 r. ZUS wyda zaświadczenia o dłuższym stażu pracy [Nowe przepisy]

Od stycznia 2026 r. ZUS wyda zaświadczenia o dłuższym stażu pracy. Nowe przepisy pozwalają na zaliczanie okresu pracy na umowach cywilnoprawnych czy prowadzenia działalności gospodarczej do stażu pracy, od którego zależą liczne uprawnienia pracownicze. Jak pracownik może potwierdzić ten okres u pracodawcy? Na możliwość składania wniosków w ZUS trzeba jeszcze poczekać.

REKLAMA