REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawa autorskie do utworu pracowniczego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Krzysztof Czyżewski

REKLAMA

Kto jest właścicielem praw autorskich do utworu pracowniczego? Odpowiedź jest z pozoru prosta - pracodawca. Gdyby jednak odpowiedź była tak jednoznaczna - nie warto byłoby zajmować się tym problemem, a jednak okazuje się, że tak postawione pytanie wymaga głębszej analizy.

Wyobraźmy sobie fotografa, który jest zatrudniony na stanowisku grafika, albo recepcjonistkę, opraco- wującą projekt reklamy firmy, w której pracuje, albo w końcu księgową, która - korzystając ze swoich licznych talentów - tworzy logo i okładkę czasopisma w wydawnictwie, które ją zatrudnia. Czy i wtedy pracodawca nabywa prawa autorskie do takich działań twórczych swoich pracowników?

REKLAMA

Autopromocja

Odpowiedź na to pytanie tkwi we właściwej interpretacji przepisu art. 12 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Po jego analizie odpowiedź na powyższe pytanie nie wydaje się już tak oczywista.

REKLAMA

Po pierwsze, wskazany przepis opisuje wyłącznie nabycie praw autorskich majątkowych, tj. prawa do korzystania, rozporządzania utworem i pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Nie dotyczy on jednak praw autorskich zależnych, czyli uprawnienia do korzystania z opracowań dzieła pierwotnego (jego tłumaczeń, adap- tacji, skrótów, przeróbek itp.). W żadnym wypadku nie reguluje on również kwestii praw autorskich osobistych, które zawsze pozostają przy twórcy, w tym wypadku pracowniku. Chodzi tu m.in. o prawo do nienaruszalności treści i formy utworu, oznaczenia autorstwa utworu, rzetelnego wykorzystania utworu itp.

Po drugie, analizowany przepis wskazuje, że właścicielem praw autorskich do utworu pracowniczego jest pracodawca tylko wtedy, gdy w umowie o pracę nie ustalono inaczej. Warto zatem zajrzeć do umowy i zobaczyć, czy aby strony nie uregulowały kwestii przeniesienia praw autorskich w odmienny sposób. Może np. pracownikowi udało się wynegocjować, że prawa autorskie do stworzonego utworu pozostają przy nim?


Po trzecie, nabycie autorskich praw do utworu może dotyczyć tylko utworu wykonanego przez pracownika w wykonaniu obowiązków ze stosunku pracy. Zanim pochopnie pozbawi się praw autorskich wspomnianą księgową czy recepcjonistkę, należy sprawdzić zakres zadań, jakie mają one wykonywać na podstawie umowy o pracę - należy w tym celu zajrzeć do zawartych umów o pracę, regulaminu pracy, układów zbiorowych, uzgodnionych z pracownikiem planów działalności pracodawcy i udziału w tych planach pracownika.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Po czwarte, warto zauważyć, że przejście praw autorskich na pracodawcę następuje w momencie przyjęcia utworu przez pracodawcę. Należy zatem zbadać, czy taki utwór był w ogóle pracodawcy przekazywany do akceptacji, a jeśli tak, czy i kiedy został przez niego przyjęty.

Dopiero po ustaleniu, że talent pracownika został przez pracodawcę zapobiegliwie dostrzeżony i wskazany w umowie o pracę, natomiast stworzony przez pracownika utwór zaakceptowany - można stwierdzić, że prawa autorskie do takiego utworu nabywa pracodawca. To jednak nie koniec dylematu. Skoro bowiem pracodawca nabył autorskie prawa do utworu, pojawia się pytanie - co może on z nimi robić? Wielu komentatorów wskazuje, że omawiany przepis art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest przepisem szczególnym wobec innych przepisów tej ustawy przewidujących liczne formalności związane z przeniesieniem praw autorskich, np. obowiązek wymienienia w umowie poszczególnych pól eksploatacji. Czy oznacza to zatem, że pracodawca nabywa prawa autorskie w pełnym zakresie i może z nich korzystać zupełnie dowolnie? Niestety - nie do końca. Po pierwsze, ze względu na opisany w omawianym art. 12 zapis o zakresie nabycia praw autorskich, a po drugie, ze względu na ochronę autorskich praw osobistych i dóbr osobistych twórcy - pracownika.

Omawiany przepis wyraźnie wskazuje, że (jeśli strony stosunku pracy nie postanowiły inaczej) nabycie autorskich praw majątkowych następuje w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Jeśli zatem do umowy o pracę, za namową ustawodawcy, nie zostaną wpisane pola eksploatacji, na jakich można korzystać z utworu, należy dokonać interpretacji tego, „co autor/autorzy umowy o pracę mieli na myśli”. Trzeba będzie również przeanalizować typ i rodzaj działalności pracodawcy, jego praktykę w zakresie korzystania z utworów danego rodzaju, charakter i przeznaczenie utworu, znane pracownikowi zwyczaje pracodawcy itp. Niestety istnieje ryzyko, że każdy może inaczej interpretować te pojęcia.


Kolejnym pytaniem, jakie może się pojawić, jest kwestia czasu, w jakim można korzystać z utworu pracowniczego. Użycie terminu „przeniesienie praw” sugeruje, że prawa do utworu przechodzą na pracodawcę na czas nieokreślony. Jeśli jednak z ustaleń między stronami stosunku pracy wynika, że utwór był przeznaczony do rozpowszechnienia, a takie rozpowszechnienie nie nastąpiło w ciągu 2 lat od przyjęcia utworu przez pracodawcę, pracownik może wezwać pracodawcę do takiego rozpowszechnienia i wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie tego terminu prawa autorskie powrócą do pracownika.

W stosunku do tych generalnych postanowień dotyczących praw autorskich do utworu pracowniczego ustawodawca nieco odmiennie potraktował utwór naukowy stworzony przez pracownika instytucji naukowej (prawo pierwszeństwa wydania takiego utworu) oraz program komputerowy stworzony przez pracownika (pierwotne nabycie praw do programu komputerowego przez pracodawcę). Szczegółowe omówienie tych wyjątkowych przypadków wykracza jednak poza ramy niniejszego opracowania.

Wobec wskazanych licznych wątpliwości i konieczności oparcia się na interpretacji pojęć otwartych, które zawiera art. 12 ustawy, sugeruję wspomóc wysiłek ustawodawcy w regulowaniu kwestii utworów pracowniczych poprzez wprowadzenie do umowy o pracę lub jej aneksu zapisów, które wskażą jasno i dobitnie:

• które utwory traktowane są jako utwory wykonywane w wyniku obowiązków pracowniczych;

• w jakim zakresie i na jakich polach eksploatacji oraz w jakim celu (informacyjnym, szkoleniowym, wewnętrznym, reklamowych, w ramach działalności gospodarczej, innym) pracodawca może z nich korzystać.

Kolejnym zagadnieniem jest uregulowanie kwestii przekazania przedmiotowych praw osobom trzecim, w kontekście zakresu takiego przekazania oraz ewentualnego wynagrodzenia, jakie miałoby przysługiwać pracownikowi z tego tytułu.

Ponadto wskazane jest uregulowanie takich kwestii, jak:

• możliwość modyfikacji utworu przez pracodawcę,

• obowiązek rozpowszechnienia utworu (czy taki obowiązek istnieje, czy wręcz przeciwnie obowiązek taki nie spoczywa na pracodawcy - i co się dzieje w przypadku nierozpowszechnienia utworu).

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wyższe wynagrodzenia w budżetówce od 2026 r. Pracodawcy chcą większej podwyżki dla pracowników

Płaca minimalna w 2026 r. wzrośnie o 3%, ale w budżetówce podwyżka powinna być wyższa. Pracodawcy chcą wyższych wynagrodzeń w sferze budżetowej, aby jakość usług publicznych również rosła.

Nie będzie w tym roku niższego dodatku za pracę w nocy niż w lipcu

W lipcu 2025 r. mamy najniższy dodatek za pracę w nocy. Taka sama kwota będzie obowiązywała w październiku. To miesiące z największą liczbą godzin pracy. Ile wynosi dodatek nocny w tym miesiącu?

Opieka nad małym dzieckiem podczas pracy zdalnej. Co z kontrolą pracodawcy?

Jak pracodawca może skontrolować pracę zdalną pracownika, który w czasie godzin pracy sprawuje bezpośrednią opiekę nad małoletnim dzieckiem (do 4. roku życia), szczególnie gdy dziecko nie ma zapewnionej w tym czasie opieki przez inną osobę (np. nianię, innego członka rodziny, żłobek, przedszkole)?

PPK: od jakiej kwoty nalicza się wpłaty? Czy wczasy pod gruszą, świadczenia urlopowe, nagroda jubileuszowa i zasiłki liczą się do podstawy wymiaru wpłat?

Od jakiej kwoty liczy się wpłaty na PPK? Nie od każdego świadczenia na rzecz uczestnika PPK należy naliczać wpłaty do PPK. To, czy dane świadczenie stanowi podstawę wpłat do PPK, zależy od tego, czy jest ono podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Co z wczasami pod gruszą, świadczeniem urlopowym, nagrodą jubileuszową, zasiłkami i urlopem wychowawczym?

REKLAMA

Odmowa renty wdowiej: 7 powodów odmowy renty wdowiej przez ZUS

Otrzymałaś odmowę przyznania renty wdowiej przez ZUS? Sprawdź, jakie są najczęstsze powody niepozwalające na wypłatę nowego świadczenia. Jeśli nie zgadzasz się z rozstrzygnięciem Zakładu, możesz odwołać się do sądu.

Czy jesteśmy gotowi na skrócony tydzień pracy? Jak go sobie wyobrażamy?

Jak sobie wyobrażamy skrócony tydzień pracy? Mniej godzin, ale pięć dni w tygodniu? Więcej godzin i dodatkowy dzień wolny? Ale kiedy, w poniedziałek czy piątek, a może środę? Badacze z Uniwersytetu SWPS przyjrzeli się wyobrażeniom.

Renta wdowia - kiedy pierwsze wypłaty? Terminy wypłat ZUS w lipcu i sierpniu

Renta wdowia pozwala na łączenie dwóch świadczeń renty rodzinnej po zmarłym małżonku i świadczenia emerytalno-rentowego. Lipiec to termin pierwszych wypłat renty wdowiej. Kiedy dokładnie ZUS wypłaci świadczenie w lipcu i sierpniu 2025 r.?

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego [projekt]

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Wielce prawdopodobne, że tak. Bo ma dojść do dostosowania poziomu maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego do zmienionej kwoty bazowej, wynikającej z ustawy budżetowej na rok 2025. Zatem z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. mają obowiązywać nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w samorządzie.

REKLAMA

PIP: 350 tysięcy bezpłatnych porad rocznie dla pracodawców. Inspekcja pracy nie tylko kontroluje, ale i pomaga

Działalność PIP to nie tylko kontrole, ale i bezpłatne porady prawne dla pracodawców. Inspekcja pracy wydaje 350 tysięcy porad rocznie, które skierowane są wprost do osób zatrudniających pracowników. Warto korzystać z pomocy PIP.

Gdzie chcą pracować Polacy? Ranking 2025: wymarzonym miejscem pracy branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT

Gdzie w 2025 roku chcą pracować Polacy? Oto ranking branż. Okazuje się, że wymarzonym miejscem pracy jest branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT. Czym kierują się pracownicy przy wyborze branży, w której podejmują pracę?

REKLAMA