REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawa autorskie do utworu pracowniczego

Krzysztof Czyżewski

REKLAMA

Kto jest właścicielem praw autorskich do utworu pracowniczego? Odpowiedź jest z pozoru prosta - pracodawca. Gdyby jednak odpowiedź była tak jednoznaczna - nie warto byłoby zajmować się tym problemem, a jednak okazuje się, że tak postawione pytanie wymaga głębszej analizy.

Wyobraźmy sobie fotografa, który jest zatrudniony na stanowisku grafika, albo recepcjonistkę, opraco- wującą projekt reklamy firmy, w której pracuje, albo w końcu księgową, która - korzystając ze swoich licznych talentów - tworzy logo i okładkę czasopisma w wydawnictwie, które ją zatrudnia. Czy i wtedy pracodawca nabywa prawa autorskie do takich działań twórczych swoich pracowników?

Autopromocja

Odpowiedź na to pytanie tkwi we właściwej interpretacji przepisu art. 12 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Po jego analizie odpowiedź na powyższe pytanie nie wydaje się już tak oczywista.

Po pierwsze, wskazany przepis opisuje wyłącznie nabycie praw autorskich majątkowych, tj. prawa do korzystania, rozporządzania utworem i pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Nie dotyczy on jednak praw autorskich zależnych, czyli uprawnienia do korzystania z opracowań dzieła pierwotnego (jego tłumaczeń, adap- tacji, skrótów, przeróbek itp.). W żadnym wypadku nie reguluje on również kwestii praw autorskich osobistych, które zawsze pozostają przy twórcy, w tym wypadku pracowniku. Chodzi tu m.in. o prawo do nienaruszalności treści i formy utworu, oznaczenia autorstwa utworu, rzetelnego wykorzystania utworu itp.

Po drugie, analizowany przepis wskazuje, że właścicielem praw autorskich do utworu pracowniczego jest pracodawca tylko wtedy, gdy w umowie o pracę nie ustalono inaczej. Warto zatem zajrzeć do umowy i zobaczyć, czy aby strony nie uregulowały kwestii przeniesienia praw autorskich w odmienny sposób. Może np. pracownikowi udało się wynegocjować, że prawa autorskie do stworzonego utworu pozostają przy nim?


Po trzecie, nabycie autorskich praw do utworu może dotyczyć tylko utworu wykonanego przez pracownika w wykonaniu obowiązków ze stosunku pracy. Zanim pochopnie pozbawi się praw autorskich wspomnianą księgową czy recepcjonistkę, należy sprawdzić zakres zadań, jakie mają one wykonywać na podstawie umowy o pracę - należy w tym celu zajrzeć do zawartych umów o pracę, regulaminu pracy, układów zbiorowych, uzgodnionych z pracownikiem planów działalności pracodawcy i udziału w tych planach pracownika.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Po czwarte, warto zauważyć, że przejście praw autorskich na pracodawcę następuje w momencie przyjęcia utworu przez pracodawcę. Należy zatem zbadać, czy taki utwór był w ogóle pracodawcy przekazywany do akceptacji, a jeśli tak, czy i kiedy został przez niego przyjęty.

Dopiero po ustaleniu, że talent pracownika został przez pracodawcę zapobiegliwie dostrzeżony i wskazany w umowie o pracę, natomiast stworzony przez pracownika utwór zaakceptowany - można stwierdzić, że prawa autorskie do takiego utworu nabywa pracodawca. To jednak nie koniec dylematu. Skoro bowiem pracodawca nabył autorskie prawa do utworu, pojawia się pytanie - co może on z nimi robić? Wielu komentatorów wskazuje, że omawiany przepis art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest przepisem szczególnym wobec innych przepisów tej ustawy przewidujących liczne formalności związane z przeniesieniem praw autorskich, np. obowiązek wymienienia w umowie poszczególnych pól eksploatacji. Czy oznacza to zatem, że pracodawca nabywa prawa autorskie w pełnym zakresie i może z nich korzystać zupełnie dowolnie? Niestety - nie do końca. Po pierwsze, ze względu na opisany w omawianym art. 12 zapis o zakresie nabycia praw autorskich, a po drugie, ze względu na ochronę autorskich praw osobistych i dóbr osobistych twórcy - pracownika.

Omawiany przepis wyraźnie wskazuje, że (jeśli strony stosunku pracy nie postanowiły inaczej) nabycie autorskich praw majątkowych następuje w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Jeśli zatem do umowy o pracę, za namową ustawodawcy, nie zostaną wpisane pola eksploatacji, na jakich można korzystać z utworu, należy dokonać interpretacji tego, „co autor/autorzy umowy o pracę mieli na myśli”. Trzeba będzie również przeanalizować typ i rodzaj działalności pracodawcy, jego praktykę w zakresie korzystania z utworów danego rodzaju, charakter i przeznaczenie utworu, znane pracownikowi zwyczaje pracodawcy itp. Niestety istnieje ryzyko, że każdy może inaczej interpretować te pojęcia.


Kolejnym pytaniem, jakie może się pojawić, jest kwestia czasu, w jakim można korzystać z utworu pracowniczego. Użycie terminu „przeniesienie praw” sugeruje, że prawa do utworu przechodzą na pracodawcę na czas nieokreślony. Jeśli jednak z ustaleń między stronami stosunku pracy wynika, że utwór był przeznaczony do rozpowszechnienia, a takie rozpowszechnienie nie nastąpiło w ciągu 2 lat od przyjęcia utworu przez pracodawcę, pracownik może wezwać pracodawcę do takiego rozpowszechnienia i wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie tego terminu prawa autorskie powrócą do pracownika.

W stosunku do tych generalnych postanowień dotyczących praw autorskich do utworu pracowniczego ustawodawca nieco odmiennie potraktował utwór naukowy stworzony przez pracownika instytucji naukowej (prawo pierwszeństwa wydania takiego utworu) oraz program komputerowy stworzony przez pracownika (pierwotne nabycie praw do programu komputerowego przez pracodawcę). Szczegółowe omówienie tych wyjątkowych przypadków wykracza jednak poza ramy niniejszego opracowania.

Wobec wskazanych licznych wątpliwości i konieczności oparcia się na interpretacji pojęć otwartych, które zawiera art. 12 ustawy, sugeruję wspomóc wysiłek ustawodawcy w regulowaniu kwestii utworów pracowniczych poprzez wprowadzenie do umowy o pracę lub jej aneksu zapisów, które wskażą jasno i dobitnie:

• które utwory traktowane są jako utwory wykonywane w wyniku obowiązków pracowniczych;

• w jakim zakresie i na jakich polach eksploatacji oraz w jakim celu (informacyjnym, szkoleniowym, wewnętrznym, reklamowych, w ramach działalności gospodarczej, innym) pracodawca może z nich korzystać.

Kolejnym zagadnieniem jest uregulowanie kwestii przekazania przedmiotowych praw osobom trzecim, w kontekście zakresu takiego przekazania oraz ewentualnego wynagrodzenia, jakie miałoby przysługiwać pracownikowi z tego tytułu.

Ponadto wskazane jest uregulowanie takich kwestii, jak:

• możliwość modyfikacji utworu przez pracodawcę,

• obowiązek rozpowszechnienia utworu (czy taki obowiązek istnieje, czy wręcz przeciwnie obowiązek taki nie spoczywa na pracodawcy - i co się dzieje w przypadku nierozpowszechnienia utworu).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Przygotuj się na ograniczenia w handlu w Wielką Sobotę. Sklepy będą pracować krócej!

    Wielkanoc tuż, tuż, więc nic dziwnego, że sklepy są oblężone. W Wielki Piątek wiele z nich przedłużyło godziny handlu. Warto zrobić wcześniej zakupy, bowiem w sobotę handel będzie ograniczony. W jakich godzinach sklepy będą handlować w Wielką Sobotę?

    ZUS: 1431 zł odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Od 1 kwietnia 2024 r. nowe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

    Od 1 kwietnia 2024 r. obowiązują nowe, wyższe kwoty odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Lekarz orzecznik może przyznać 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 14 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy przed weekendem majowym jest niedziela handlowa? Jak wypadają niedziele handlowe w kwietniu?

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa?

    Czy 7 kwietnia 2024 to niedziela handlowa? Czy w kwietniu 2024 jest niedziela handlowa? Jakie kary za pracę w dni niehandlowe?

    REKLAMA

    ZUS odpowiada: Czy po 1 kwietnia składać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury [nowe tablice GUS]?

    Od 1 kwietnia, przy obliczaniu przyszłych emerytur, ZUS skorzysta z nowej tablicy dalszego trwania życia GUS, co sprawi, że emerytura osoby w wieku 60 lat będzie niższa o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż obliczona na podstawie poprzedniej tablicy – poinformował rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Dodatki funkcyjne w sądach

    Dodatki funkcyjne w sądach - trwają prace nad przepisami. Mają się zmienić zasady wynagradzania sędziów pełniących funkcje rzeczników dyscyplinarnych. Proponowane zmiany mają charakter przekrojowy, dotyczą modyfikacji wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Sędziów Sądów Powszechnych, Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach apelacyjnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającemu przy sądach okręgowych oraz Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Ministra Sprawiedliwości, i służą dostosowaniu wysokości dodatków do rzeczywistego obciążenia zadaniami związanymi z pełnieniem tych funkcji. 

    Jak zarządzać zespołem? Liderem nie trzeba się urodzić. Liczy się cel i chęć współpracy z innymi

    Osoby zarządzające zespołem mają kluczowe znaczenie dla firmy. Prawie co czwarty pracownik chciałby, by jego przełożony częściej go doceniał. Blisko połowa jest gotowa odejść z pracy z powodu szefa.

    Odmienne poglądy polityczne pracownika a dyskryminacja

    Zbliżają się wybory samorządowe. W wielu miejscach, w tym w pracy, trwają rozmowy, spory i wymiana myśli politycznych co do programów i kandydatów. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, m.in. bez względu na przekonania polityczne. Nie można więc ponosić negatywnych konsekwencji w miejscu pracy, szczególnie jeżeli ma się odmienne poglądy od pracodawcy. Nawet jeżeli jest się zatrudnionym w jednotach samorządu terytorialnego, gdzie niestety często ma miejsce rotacja pracowników ze względu na tzw. układy polityczne - powinna obowiązywać zasada wolności słowa i własnych poglądów politycznych.

    REKLAMA

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia. Dal pracodawcy liczy się dyspozycyjność pracownika. Wytypowanie do zwolnienia pracownika, przebywającego na długotrwałym urlopie bezpłatnym i korzystającego w tym czasie z innego źródła utrzymania, stanowi obiektywne i racjonalne kryterium doboru do wypowiedzenia umowy o pracę, co nie świadczy o charakterze dyskryminacyjnym zwolnienia. Zgodne z zasadami współżycia społecznego jest przyjęcie przez pracodawcę jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia ich dyspozycyjności, rozumianej jako możliwość liczenia na obecność pracownika w pracy, w czasie na nią przeznaczonym, gdy przeciwieństwem tak rozumianej dyspozycyjności są częste absencje pracownika, spowodowane złym stanem zdrowia, jak również inne przypadki usprawiedliwionej nieobecności.

    Elektroradiolog - kim jest i co robi?

    Elektroradiolog to nowy zawód medyczny. Wielu idąc na tzw. prześwietlenie, tj. n. badanie w pracowniach rentgenowskich RTG - nie zdaje sobie sprawy, że jest to wymagający zawód, który wiąże się z pracą w szkodliwych i trudnych warunkach dla zdrowia tego pracownika - ze względu na promieniowanie. Praca przy wykonywaniu badań z zakresu diagnostyki obrazowej (rentgenografia, rentgenoskopia, radiologia stomatologiczna, mammografia, densytometria rentgenowska, tomografia komputerowa) jest wymagająca.

    REKLAMA