REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawa autorskie do utworu pracowniczego

Krzysztof Czyżewski

REKLAMA

Kto jest właścicielem praw autorskich do utworu pracowniczego? Odpowiedź jest z pozoru prosta - pracodawca. Gdyby jednak odpowiedź była tak jednoznaczna - nie warto byłoby zajmować się tym problemem, a jednak okazuje się, że tak postawione pytanie wymaga głębszej analizy.

Wyobraźmy sobie fotografa, który jest zatrudniony na stanowisku grafika, albo recepcjonistkę, opraco- wującą projekt reklamy firmy, w której pracuje, albo w końcu księgową, która - korzystając ze swoich licznych talentów - tworzy logo i okładkę czasopisma w wydawnictwie, które ją zatrudnia. Czy i wtedy pracodawca nabywa prawa autorskie do takich działań twórczych swoich pracowników?

REKLAMA

Autopromocja

Odpowiedź na to pytanie tkwi we właściwej interpretacji przepisu art. 12 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Po jego analizie odpowiedź na powyższe pytanie nie wydaje się już tak oczywista.

Po pierwsze, wskazany przepis opisuje wyłącznie nabycie praw autorskich majątkowych, tj. prawa do korzystania, rozporządzania utworem i pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Nie dotyczy on jednak praw autorskich zależnych, czyli uprawnienia do korzystania z opracowań dzieła pierwotnego (jego tłumaczeń, adap- tacji, skrótów, przeróbek itp.). W żadnym wypadku nie reguluje on również kwestii praw autorskich osobistych, które zawsze pozostają przy twórcy, w tym wypadku pracowniku. Chodzi tu m.in. o prawo do nienaruszalności treści i formy utworu, oznaczenia autorstwa utworu, rzetelnego wykorzystania utworu itp.

Po drugie, analizowany przepis wskazuje, że właścicielem praw autorskich do utworu pracowniczego jest pracodawca tylko wtedy, gdy w umowie o pracę nie ustalono inaczej. Warto zatem zajrzeć do umowy i zobaczyć, czy aby strony nie uregulowały kwestii przeniesienia praw autorskich w odmienny sposób. Może np. pracownikowi udało się wynegocjować, że prawa autorskie do stworzonego utworu pozostają przy nim?


Po trzecie, nabycie autorskich praw do utworu może dotyczyć tylko utworu wykonanego przez pracownika w wykonaniu obowiązków ze stosunku pracy. Zanim pochopnie pozbawi się praw autorskich wspomnianą księgową czy recepcjonistkę, należy sprawdzić zakres zadań, jakie mają one wykonywać na podstawie umowy o pracę - należy w tym celu zajrzeć do zawartych umów o pracę, regulaminu pracy, układów zbiorowych, uzgodnionych z pracownikiem planów działalności pracodawcy i udziału w tych planach pracownika.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Po czwarte, warto zauważyć, że przejście praw autorskich na pracodawcę następuje w momencie przyjęcia utworu przez pracodawcę. Należy zatem zbadać, czy taki utwór był w ogóle pracodawcy przekazywany do akceptacji, a jeśli tak, czy i kiedy został przez niego przyjęty.

Dopiero po ustaleniu, że talent pracownika został przez pracodawcę zapobiegliwie dostrzeżony i wskazany w umowie o pracę, natomiast stworzony przez pracownika utwór zaakceptowany - można stwierdzić, że prawa autorskie do takiego utworu nabywa pracodawca. To jednak nie koniec dylematu. Skoro bowiem pracodawca nabył autorskie prawa do utworu, pojawia się pytanie - co może on z nimi robić? Wielu komentatorów wskazuje, że omawiany przepis art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest przepisem szczególnym wobec innych przepisów tej ustawy przewidujących liczne formalności związane z przeniesieniem praw autorskich, np. obowiązek wymienienia w umowie poszczególnych pól eksploatacji. Czy oznacza to zatem, że pracodawca nabywa prawa autorskie w pełnym zakresie i może z nich korzystać zupełnie dowolnie? Niestety - nie do końca. Po pierwsze, ze względu na opisany w omawianym art. 12 zapis o zakresie nabycia praw autorskich, a po drugie, ze względu na ochronę autorskich praw osobistych i dóbr osobistych twórcy - pracownika.

Omawiany przepis wyraźnie wskazuje, że (jeśli strony stosunku pracy nie postanowiły inaczej) nabycie autorskich praw majątkowych następuje w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Jeśli zatem do umowy o pracę, za namową ustawodawcy, nie zostaną wpisane pola eksploatacji, na jakich można korzystać z utworu, należy dokonać interpretacji tego, „co autor/autorzy umowy o pracę mieli na myśli”. Trzeba będzie również przeanalizować typ i rodzaj działalności pracodawcy, jego praktykę w zakresie korzystania z utworów danego rodzaju, charakter i przeznaczenie utworu, znane pracownikowi zwyczaje pracodawcy itp. Niestety istnieje ryzyko, że każdy może inaczej interpretować te pojęcia.


Kolejnym pytaniem, jakie może się pojawić, jest kwestia czasu, w jakim można korzystać z utworu pracowniczego. Użycie terminu „przeniesienie praw” sugeruje, że prawa do utworu przechodzą na pracodawcę na czas nieokreślony. Jeśli jednak z ustaleń między stronami stosunku pracy wynika, że utwór był przeznaczony do rozpowszechnienia, a takie rozpowszechnienie nie nastąpiło w ciągu 2 lat od przyjęcia utworu przez pracodawcę, pracownik może wezwać pracodawcę do takiego rozpowszechnienia i wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie tego terminu prawa autorskie powrócą do pracownika.

W stosunku do tych generalnych postanowień dotyczących praw autorskich do utworu pracowniczego ustawodawca nieco odmiennie potraktował utwór naukowy stworzony przez pracownika instytucji naukowej (prawo pierwszeństwa wydania takiego utworu) oraz program komputerowy stworzony przez pracownika (pierwotne nabycie praw do programu komputerowego przez pracodawcę). Szczegółowe omówienie tych wyjątkowych przypadków wykracza jednak poza ramy niniejszego opracowania.

Wobec wskazanych licznych wątpliwości i konieczności oparcia się na interpretacji pojęć otwartych, które zawiera art. 12 ustawy, sugeruję wspomóc wysiłek ustawodawcy w regulowaniu kwestii utworów pracowniczych poprzez wprowadzenie do umowy o pracę lub jej aneksu zapisów, które wskażą jasno i dobitnie:

• które utwory traktowane są jako utwory wykonywane w wyniku obowiązków pracowniczych;

• w jakim zakresie i na jakich polach eksploatacji oraz w jakim celu (informacyjnym, szkoleniowym, wewnętrznym, reklamowych, w ramach działalności gospodarczej, innym) pracodawca może z nich korzystać.

Kolejnym zagadnieniem jest uregulowanie kwestii przekazania przedmiotowych praw osobom trzecim, w kontekście zakresu takiego przekazania oraz ewentualnego wynagrodzenia, jakie miałoby przysługiwać pracownikowi z tego tytułu.

Ponadto wskazane jest uregulowanie takich kwestii, jak:

• możliwość modyfikacji utworu przez pracodawcę,

• obowiązek rozpowszechnienia utworu (czy taki obowiązek istnieje, czy wręcz przeciwnie obowiązek taki nie spoczywa na pracodawcy - i co się dzieje w przypadku nierozpowszechnienia utworu).

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 1 marca 2025 r. zwiększy się wynagrodzenie pracowników młodocianych

Od 1 marca 2025 r. zwiększy się wynagrodzenie pracowników młodocianych. To efekt wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w czwartym kwartale 2024 r.

Ważny termin dla dorabiających rencistów i wcześniejszych emerytów. Do końca lutego trzeba rozliczyć się z ZUS-em

Renciści i emeryci na wcześniejszej emeryturze, którzy są w dalszym ciągu aktywni zawodowo i dorabiają do swoich świadczeń, muszą do końca lutego poinformować ZUS o przychodach, które osiągnęli ponad otrzymywane z ZUS-u świadczenie. Dodatkowe zarobki dotyczą między innymi wynagrodzeń z umowy o pracę, umowy zlecenia, a także przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej czy z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.

Wyższe obowiązkowe wpłaty na PFRON od marca 2025 r.

Wysokość obowiązkowych wpłat na PFRON zmieni się od 1 marca 2025 r. Ich wysokość ustalana jest w zależności od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. GUS podał, że przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2024 r. wzrosło i wyniosło 8477,21 zł.

Edukacja średnia a rynek pracy – czy szkoły dobrze przygotowują uczniów na wyzwania XXI wieku?

W dobie globalizacji, cyfryzacji i dynamicznych zmian na rynku pracy, edukacja średnia staje przed kluczowym wyzwaniem: jak przygotować uczniów do funkcjonowania w świecie, który wymaga nie tylko wiedzy, ale także umiejętności praktycznych, elastyczności i kompetencji przyszłości? Tradycyjne modele edukacji, oparte na sztywnych programach nauczania, coraz częściej okazują się niewystarczające w kontekście rosnących wymagań pracodawców.

REKLAMA

36 dni urlopu wypoczynkowego dla konkretnej grupy pracowników w 2025 r. Zmian nie przyniesie również 2026 r.

20 dni lub 26 dni to standardowy wymiar urlopu wypoczynkowego. Jednak w przypadku sporej grupy pracowników wymiar urlopu wynosi 30 dni lub 36 dni. Komu przysługuje tyle dni urlopu? Jakie warunki muszą zostać spełnione?

Koniec z tymi pytaniami: Ile chciałaby Pani/Pan zarabiać? A jakie były zarobki w poprzedniej firmie? Kodeks pracy w 2025 r. na to nie pozwoli. Już w ofercie pracy trzeba podać ile zarobi pracownik

Koniec z tabu o wynagrodzeniach! Jak wielu z nas musiało się zastanowić jaką kwotę wpisać w polu: Ile chciałaby Pani/Pan zarabiać? kiedy braliśmy udział w procesie rekrutacji. Już nie będziemy mieli takich wątpliwości (czy za dużo czy za mało podałam/em) bo ustawodawca unijny nakłada na Polskę obowiązek dostosowania Kodeksu pracy do przepisów unijnych. Stanie się to już w 2025 r. albo 2026 r., bo w Sejmie jest projekt.

300 plus dla tej grupy emerytów. Kiedy złożyć wniosek na 2025 r.

Od 1 marca 2025 r. ryczałt energetyczny zostanie zwaloryzowany. Uprawnieni emeryci i renciści otrzymają świadczenie w wysokości 312,71 zł. Ta kwota ma ułatwić ponoszenie kosztów związanych z opłatami za energię elektryczną, cieplną i gazową. Kto może liczyć na to świadczenie?

30000 zł kary za umowę zlecenia z własnym pracownikiem

Nie można zastępować umów o pracę umowami zlecenia. Mimo to zdarza się, że pracodawcy zastępują umowy o pracę umowami zlecenia lub traktują je jak uzupełnienie stosunku pracy, co może być potraktowane jako próba obejścia prawa. Za takie praktyki grozi kara grzywny do 30000 zł.

REKLAMA

Redaktor do Portalu Infor.pl

Do naszego zespołu poszukujemy kreatywnej i zaangażowanej osoby na stanowisko Dziennikarza Portalu Internetowego.

Seniorzy masowo składają wnioski o świadczenie. Ile wyniesie renta wdowia i kto może ją otrzymać? [kalkulator i ankieta ZUS]

Nie słabnie zainteresowanie tzw. rentą wdowią. W całym kraju do ZUS wpłynęło 353 tys. wniosków o rentę wdowią. Nie ma powodu się śpieszyć – nie ma znaczenia, czy wniosek wpłynie do ZUS dzisiaj, czy za miesiąc – renta będzie przyznawana i wypłacana dopiero od lipca 2025 r.

REKLAMA