Pracownik pod ochroną. Nie można rozwiązać umowy o pracę, ale jest kilka wyjątków

• Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę 
• Pracownik w wieku przedemerytalnym bez ochrony stosunku pracy
• Dopuszczalność rozwiązania umowy o pracę podczas okresu ochronnego
• Koniec okresu ochronnego

Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę 

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikom w wieku przedemerytalnym, którzy dodatkowo spełniają określone warunki. Zgodnie z Kodeksem pracy ochrona przedemerytalna dotyczy pracowników, którzy osiągną wiek emerytalny nie później niż za 4 lata. Według obowiązujących przepisów wiek emerytalny dla kobiet to 60 lat, a dla mężczyzn - 65 lat. Przed wypowiedzeniem umowy o pracę chronione są zatem 56-letnie kobiety oraz 61-letni mężczyźni.

Zakaz dotyczy jedynie wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ochronnym. Pracownik nie jest natomiast chroniony przed rozwiązaniem w tym okresie w razie wcześniejszego wypowiedzenia umowy o pracę. Liczy się tutaj moment wręczenia pracownikowi wypowiedzenia - okres wypowiedzenia może upłynąć już podczas rozpoczętej ochrony przedemerytalnej.

Ochrona przedemerytalna obejmuje osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę bez względu na wymiar etatu – ważne jest, aby pracownik był zatrudniony na czas nieokreślony. W przypadku umów na czas określony zatrudnienie wygasa wraz z wygaśnięciem umowy o pracę i wówczas ochrona przedemerytalna nie ma zastosowania. 

Trwałość stosunku pracy podlega ochronie również wtedy, gdy pracownik w wieku przedemerytalnym jest zatrudniony u kilku pracodawców. Ochrona przedemerytalna obowiązuje bowiem u każdego z pracodawców.

Pracownik w wieku przedemerytalnym bez ochrony stosunku pracy

Zakazu wypowiadania umowy o pracę pracownikowi w wieku przedemerytalnym nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Pracodawca, który sprawdza ten warunek wyłączający ochronę, powinien wiedzieć, że nie ma znaczenia, czy pracownik spełnia warunki do renty, ale czy prawo to ustalił mu ZUS.

Ochrona przedemerytalna nie obejmuje także pracowników w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Także pracownicy, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje mniej niż 4 lata, ale wraz z osiągnięciem tego wieku nie będą posiadali okresów zatrudnienia uprawniających do emerytury, nie są objęci ochroną.

Dopuszczalność rozwiązania umowy o pracę podczas okresu ochronnego

Tak jak wspomniano, zasadą jest zakaz wypowiadania umów o pracę pracownikom w wieku przedemerytalnym. Mimo to są wyjątkowe sytuacje, gdy dopuszczalne jest rozwiązanie umowy. I tak, w trakcie okresu ochronnego rozwiązanie umowy o pracę jest możliwe:

• na mocy porozumienia stron, tj. za zgodą pracownika i pracodawcy,
• na skutek wypowiedzenia dokonanego przez pracownika,
• z upływem czasu, na który umowa była zawarta (w przypadku umowy o pracę na okres próbny i na czas określony), 
• za 7-dniowym uprzedzeniem przez pracownika - w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę,
• za 3-dniowym uprzedzeniem - gdy pracownik zostanie przywrócony do pracy u poprzedniego pracodawcy,
• na skutek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę z winy pracownika,
• na skutek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę z powodu długotrwałej nieobecności pracownika w pracy (zwykle z powodu choroby pracownika),
• na skutek rozwiązania umowy o pracę przez pracownika, m.in. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. 

Możliwe jest także, że pracownik straci pracę podczas okresu ochronnego w razie:

• śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną (chyba że pracownik zostanie przejęty przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 23¹ Kodeksu pracy),
• upływu 3-miesięcznego okresu tymczasowego aresztowania pracownika.

Koniec okresu ochronnego

Wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego pracownik nie jest już chroniony przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Jednak pracodawca nie może zwolnić pracownika w wieku emerytalnym jeżeli jedynym powodem wypowiedzenia jest nabycie przez niego uprawnień emerytalnych. 

Pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę takiemu pracownikowi np. z powodu niewłaściwego wykonywania obowiązków zawodowych, częstego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego lub ze względu na likwidację stanowiska pracy.

Podstawa prawna:

• art. 39, art. 40 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)