Posiłki profilaktyczne. Czy nadejście wiosny zwalnia pracodawców z obowiązku wydawania posiłków profilaktycznych pracownikom

• Posiłki profilaktyczne w okresie zimowym
• Posiłki profilaktyczne przez cały rok
• Posiłek profilaktyczny musi mieć odpowiednią wartość kaloryczną
• Napoje dla pracowników przez cały rok

Posiłki profilaktyczne w okresie zimowym

W okresie zimowym pracownicy, którzy na otwartej przestrzeni wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:

• 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn,
• 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet

- mają prawo do posiłków profilaktycznych zapewnianych przez pracodawcę bezpłatnie w okresie zimowym. 

Za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca. Na prawo pracowników do posiłków nie wpływa temperatura powietrza, jaka występuje w czasie okresu zimowego. Nie ma też znaczenia, czy niskie temperatury będą się utrzymywały przed 1 listopada i po 31 marca, czy nie. Po prostu – posiłek przysługuje w wyznaczonym przez przepisy okresie zimowym.

Posiłki profilaktyczne przez cały rok

Niektórym pracownikom pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia posiłków profilaktycznych przez cały rok. Całoroczne prawo do posiłków przysługuje pracownikom wykonującym prace:

• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10⁰C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25⁰C.

Posiłek profilaktyczny musi mieć odpowiednią wartość kaloryczną

Posiłki profilaktyczne powinny być wydawane w formie jednego dania gorącego. Muszą one być odpowiednio kaloryczne i posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal. Posiłki powinny zawierać około:

• 50-55% węglowodanów,
• 30-35% tłuszczów,
• 15% białek.

Pracodawca może zapewnić pracownikowi możliwość spożycia posiłku w czasie pracy w inny sposób niż wydanie jednego dania gorącego. W szczególności może przekazać pracownikowi:

• produkty umożliwiające przygotowanie posiłku we własnym zakresie,
• bony, talony, kupony oraz inne dowody uprawniające do otrzymania na ich podstawie produktów lub posiłku.

Taki sposób wywiązania się z obowiązku zapewnienia posiłku profilaktycznego jest możliwy, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawania pracownikowi posiłku w formie gorącego dania.

Napoje dla pracowników przez cały rok

Inaczej wygląda sytuacja z napojami profilaktycznymi. Pracodawca zapewnia bowiem napoje pracownikom zatrudnionym:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25^oC,
• w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10^oC lub powyżej 25^oC,
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28^oC.

Zatem przy wydatku energetycznym powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet napoje przysługują przez cały rok. Gdy wydatek ten jest mniejszy, konieczność zapewnienia napojów pracownikowi zatrudnionemu na otwartej przestrzeni warunkuje temperatura powietrza. Gdy jest niższa niż 10^oC lub wyższa niż 25^oC, pracownikowi przysługują napoje profilaktyczne, ale tylko w dniach spełniających te kryteria.

Podstawa prawna:

• art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
• § 1–4 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. Nr 60, poz. 279 ze zm.)