Niektóre elementy współpracy pracodawcy i związków zawodowych

Działalność związków zawodowych byłaby praktycznie niemożliwa lub co najmniej znacznie ograniczona, gdyby pracodawca nie został zobligowany do dostarczenia im pewnej pomocy. Ustawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.) nakłada na pracodawcę np. obowiązek zwalniania od pracy działaczy związkowych.

Do istotnych zobowiązań zakładu pracy należy także konieczność dokonywania potrąceń składek związkowych z wynagrodzeń pracowników oraz udostępnianie pomieszczeń i urządzeń na działalność związkową.

Zobowiązania informacyjne związków wobec pracodawcy

Aby można było mówić o jakiejkolwiek współpracy i zobowiązaniach pracodawcy wobec organizacji związkowej, pracodawca w pierwszej kolejności powinien ustalić, czy w jego zakładzie pracy działa związek zawodowy.

Artykuł 25¹ustawy o związkach zawodowych wprowadza zasadę, zgodnie z którą uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują włącznie organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:

• pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo

• funkcjonariuszami pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji.

Nie jest to jednak kwestia jednorazowej informacji. Na każdą organizację związkową - bez względu na jej liczebność - został nałożony obowiązek przedstawiania co kwartał (według stanu na ostatni dzień kwartału) w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po tym kwartale, pracodawcy albo dowódcy jednostki informacji o łącznej liczbie członków tej organizacji. Informacja musi zawierać dokładne wskazanie liczby członków związku należących do poszczególnych grup wymienionych powyżej (pracowników, wykonawców, funkcjonariuszy). Jest to związane z tym, że organizacja związkowa, nawet bardzo liczna, dopiero wówczas uzyskuje uprawnienia, gdy co najmniej 10 z jej członków to osoby należące do tych trzech grup.

Przykład

Członkami związku zawodowego działającego u pracodawcy X jest 5 pracowników, 2 wykonawców, 4 osoby wykonujące umowy agencyjne. Organizacja ta - mimo że zrzesza więcej niż 10 członków - nie posiada żadnych uprawnień spośród przyznawanych zakładowym organizacjom związkowym.

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 2004 r., (II PK 41/04, OSNP 2005/8/107), w którym wskazano, że członek zarządu zakładowej organizacji związkowej zrzeszającej mniejszą liczbę pracowników od określonej w art. 25¹ ust. 1 ustawy o związkach zawodowych nie korzysta z ochrony przed wypowiedzeniem stosunku pracy.