Jaką kwotę wolną od potrąceń zastosować przy potrąceniu z wynagrodzenia za 2012 r. wypłaconego w 2013 r.

Dokonując potrącenia z wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za 2012 r. powinni Państwo uwzględnić kwotę wolną od potrąceń obliczaną od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2013 r.

W praktyce nie ma jednolitego poglądu, od którego minimalnego wynagrodzenia należy ustalić kwotę wolną od potrąceń, dokonując potrącenia wynagrodzenia należnego za poprzedni rok, ale wypłacanego w roku następnym. Zdaniem większości ekspertów, a także Głównego Inspektoratu Pracy (pismo z 26 stycznia 2011 r., znak: GPP-364–4560–3-1/11/PE/RP), jeżeli wynagrodzenie za grudzień jest wypłacane w styczniu, to należy stosować kwotę wolną obowiązującą w dniu wypłaty, mimo że dotyczy ona wynagrodzenia przysługującego za poprzedni rok. W piśmie tym Główny Inspektorat Pracy stwierdził, że „dokonując potrąceń z wynagrodzenia za pracę pracodawca obowiązany jest stosować kwotę wolną od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie dokonywania potrącenia”. Taka korzystniejsza dla pracownika interpretacja przepisów dotyczących stosowania kwoty wolnej związana jest z przeznaczeniem przepisów o dokonywaniu potrąceń, których celem jest ochrona wynagrodzenia pracownika przed nadmiernymi potrąceniami oraz zagwarantowanie mu, mimo dokonywania potrąceń, wynagrodzenia na niezbędnym poziomie. Dlatego kwota wolna od potrąceń jest związana z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę i ulega zmianie odpowiednio do zmiany płacy minimalnej. Odmienny pogląd w tej sprawie, wskazujący, że nie jest istotna data wypłaty, lecz miesiąc, którego wypłata dotyczy, prezentuje Krajowa Rada Komornicza (stanowisko z 18 stycznia 2011 r., znak: KRK/IV/117/11). Pierwszy z przytoczonych poglądów, jako korzystniejszy dla pracownika i zgodny z podstawowym celem przepisów o potrąceniach, jakim jest ochrona wynagrodzenia i zapewnienie jego minimalnego poziomu, wydaje się zasadny i jako taki jest rekomendowany.

WAŻNE!

Wypłacając w 2013 r. wynagrodzenie za 2012 r. kwotę wolną od potrąceń należy ustalać na podstawie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2013 r.

Pracodawca dokonując potrąceń z wynagrodzenia ma obowiązek zachowania kwoty wolnej od potrąceń. Wyjątkiem od tej zasady jest potrącanie należności alimentacyjnych. W tym bowiem przypadku ustawodawca nie przewidział kwoty wolnej od potrąceń, a jedynie granicę potrącenia, która wynosi 60% wynagrodzenia nawet wówczas, gdy pensja pracownika została określona na poziomie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia.

Kwota wolna od potrąceń obowiązuje nie tylko w przypadku dokonywania potrąceń obligatoryjnych, niewymagających zgody pracownika, ale także w przypadku potrąceń dobrowolnych, dokonywanych na podstawie jego pisemnej zgody (art. 91 Kodeksu pracy).

Należy podkreślić, że kwota wolna od potrąceń nie jest taka sama dla wszystkich pracowników. Na jej wysokość ma bowiem wpływ zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, której ostateczna wysokość jest uzależniona m.in. od:

• kosztów uzyskania przychodów (mogą występować w wysokości podstawowej lub podwyższonej),
• ulgi podatkowej, nazywanej inaczej kwotą wolną od podatku (dotyczy pracowników, którzy złożyli pracodawcy oświadczenie PIT-2),
• stopy procentowej podatku stosowanej dla danego pracownika w danym miesiącu (wynika ze skali podatkowej),
• ewentualnego przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Ponadto kwota wolna od potrąceń ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu do wymiaru czasu pracy, obowiązującego pracownika (art. 87¹ § 2 Kodeksu pracy).