REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wynagrodzenie za stałą opiekę nad osobą bliską

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
Wynagrodzenie za stałą opiekę nad osobą bliską
Wynagrodzenie za stałą opiekę nad osobą bliską

REKLAMA

REKLAMA

Czy opieka nad bliskim jest płatna? Czy opieka mieści się w zakresie zwykłego obowiązku alimentacyjnego wobec krewnych i tak zwanych zasad współżycia społecznego? Czy opiekun może żądać zwrotu poniesionych kosztów? Być może będą zmiany w przepisach – RPO i Ministerstwo Sprawiedliwości mają swoje propozycje.
rozwiń >

Skargi opiekunów do RPO

Do Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) trafiają skargi, dotyczące tego, że polskie sądy nie przyznają rodzicom czy bliskim wynagrodzenia za stałą opiekę nad członkiem rodziny, który tego wymaga i to nawet jeżeli opieka jest pełna poświęcenia i wymaga dużego zaangażowania, kosztem życia osobistego i zawodowego. Oczywiście w każdym przypadku wygląda to inaczej i każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie. Przy ewentualnym przyznaniu wynagrodzenia należy rozważyć ilość i charakter obowiązków oraz wykonywanych czynności przez opiekuna prawnego. Jeżeli dzieje się tak, że jego nakład pracy przekracza zakres ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, to wówczas zasadne jest przyznanie wynagrodzenie.

REKLAMA

Autopromocja

Według RPO należałoby tak zmienić przepisy, aby ich interpretacja przepisów przez sądy nie wykluczała osób bliskich i spokrewnionych z grona upoważnionych do otrzymywania wynagrodzenia za opiekę czy kuratelę. W związku z tym RPO wystąpił do Ministerstwa Sprawiedliwości o wyrażenie stanowiska.

Oczywiście należy rozróżnić te sprawy, od świadczeń i zasiłków opiekuńczych, które otrzymują członkowie rodziny z ZUS w sytuacji sprawowania opieki np. nad niepełnosprawnym dzieckiem. W takiej sytuacji nie jest możliwe dodatkowe zarobkowanie i przysługuje tylko świadczenie z ZUS.

Czy opieka nad bliskim jest płatna?

Opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny. Przyjmuje się, że na opiekę składają się: piecza nad osobą, zarząd majątkiem oraz reprezentacja pupila.

Z art. 162 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359, dalej: KRO), sąd opiekuńczy przyzna opiekunowi za sprawowanie opieki na jego żądanie stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej. Z jakich środków pokrywa się wynagrodzenie? Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

UWAGA! Niemniej jednak, wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Wyjątki te nie powinny być interpretowane rozszerzająco przez sądu, niekiedy bowiem wymagana jest 24-godzinna opieka, co wymusza rezygnację opiekuna z pracy zarobkowej, brak czasu na odpoczynek, na własne życie.

Czy opiekun może żądać zwrotu poniesionych kosztów?

Tak, zgodnie z KRO, opiekun może żądać od pozostającego pod opieką zwrotu nakładów i wydatków związanych ze sprawowaniem opieki. Do roszczeń z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Roszczenia o zwrot kosztów przedawniają się z upływem 3 lat od ustania opieki lub zwolnienia opiekuna.

Wnioski o zmianę orzeczeń sądowych - rodzic się Tobą opiekował - teraz Ty opiekuj się nim

Jak wskazuje RPO opiekunowie chcą, aby doszło do zmiany prawomocnych orzeczeń sądowych, w których wniosek o przyznanie wynagrodzenia został oddalony, ponieważ sąd uznał, że opieka czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Sądy uznawały, że naturalne i powszechne jest, że najpierw to rodzice dbają o wychowanie i utrzymanie swoich dzieci, a z czasem - kiedy oni sami wymagają wsparcia - to dzieci udzielają im pomocy, zarówno osobiście, jak i materialnie. Opieka wymaga od nich wielkich wyrzeczeń przy ciągłych problemach materialnych, wynikających z niewystarczających przychodów na pokrycie wszystkich potrzeb i podopiecznego, i opiekuna przychodów. Zdaniem skarżących, nie tylko odbiera to im godność i poczucie wartości wykonywanej pracy, ale stawia ich w sytuacji gorszej niż opiekunów prawnych, niezwiązanych z podopiecznym węzłem pokrewieństwa czy szczególnie bliskiej relacji. Wtedy sądy nie odwołują się bowiem do obowiązków alimentacyjnych ciążących na opiekunie ani do zakorzenionej w tradycji powinności dbania nawzajem o siebie przez członków rodziny.

W tym sensie można by rozważyć wątek świadczeń 500+. Skoro rodzic otrzymuje to świadczenie od Państwa na opiekę nad dzieckiem, to czemu później już to dorosłe dziecko, nie otrzymuje również świadczeń finansowych na swojego starszego wiekiem rodzica. Czy polityka senioralna nie powinna się w tym zakresie zmienić?

Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiedziało RPO

Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiedziało, że rozważa m.in. możliwość podjęcia prac legislacyjnych w celu wprowadzenia do art. 162 KRO odpowiedniej zmiany, która eliminowałaby możliwość odmowy przyznania wynagrodzenia opiekunowi prawnemu, gdy sprawowanie opieki czyni co prawda zadość zasadom współżycia społecznego, zwłaszcza gdy na opiekunie prawnym ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny wobec osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, ale nakład pracy opiekuna prawnego przy sprawowaniu tej opieki jest znaczny. Minister Sprawiedliwości wskazuje, że zmiana przepisu art. 162 KRO mogłaby przybrać następujące brzmienie: - w art. 162 § 2 otrzymuje brzmieniu: „§ 2. Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej. Wynagrodzenia nie przyznaje się także, gdy bezpłatne sprawowanie opieki czyni zadość zasadom współżycia społecznego, chyba że nakład pracy opiekuna jest znaczny, a opieka sprawowana jest prawidłowo.".

Jak ustalić wynagrodzenie dla opiekuna?

Ustalając uprawnienie opiekuna prawnego do wynagrodzenia za sprawowanie opieki prawnej, jak i ustalając wysokość tego wynagrodzenia sąd jest obowiązany uwzględnić wszystkie okoliczności, tj.:

  • zakres obowiązków opiekuna co do pieczy nad osobą podopiecznego - co jest zależne przede wszystkim od stanu zdrowia podopiecznego;
  • zakres obowiązków opiekuna co do zarządu majątkiem podopiecznego - co jest zależne przede wszystkim od wielkości i rodzaju tego majątku;
  • nakład i rodzaj pracy opiekuna; jakości sprawowanej opieki; wpływ pracy opiekuna na dochodowość majątku.

Należy przy tym pokreślić, że wynagrodzenie opiekuna prawnego stanowi swoisty ekwiwalent za czas i zaangażowanie opiekuna w sprawy podopiecznego, nie jest natomiast wynagrodzeniem z tytułu cywilnoprawnej umowy o świadczenie usług. Wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd. Jako że w braku odpowiednich dochodów lub majątku podopiecznego, z których można by pokryć wynagrodzenie opiekuna, świadczenie to stanowi świadczenie z pomocy społecznej. Wynagrodzenie opiekuna może przyjąć postać świadczenia jednorazowego, płatnego po ustaniu opieki lub zwolnieniu z jej sprawowania, albo okresowego, wypłacanego systematycznie w ustalonych w postanowieniu sądu odstępach czasu (w szczególności miesięcznie, dwumiesięcznie czy kwartalnie).

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359)

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Maj 2025: kalendarz do druku [PDF]

Pobierz kalendarz maja 2025 do druku z miejscem na notatki. Maj 2025 roku zawiera dwa święta ustawowo wolne od pracy. W tym miesiącu jest również Dzień Matki. Najważniejsze daty już są zaznaczone. Wydrukuj i dopisz swoje notatki.

Niedziele handlowe - maj 2025

Najbliższa niedziela handlowa wypada 27 kwietnia 2025 r. Czy w maju i czerwcu również będą niedziele handlowe? Sprawdź kalendarz niedziel handlowych i niehandlowych.

Maj 2025 – dni wolne, godziny pracy

Maj 2025 – dni wolne i godziny pracy czyli jaka jest norma godzin pracy w miesiącu. Kalendarz maja w 2025 roku zawiera 2 święta ustawowo wolne od pracy. Jedno z nich wypada w sobotę, a to oznacza dodatkowy dzień wolny w tym miesiącu.

Albo matka albo ojciec. Tylko jedno skorzysta z tego uprawnienia

W prawie pracy jest wiele uprawnień rodzicielskich. Pracownicy będący rodzicami mają dodatkowe przywileje jak urlopy, przerwy w pracy, łatwiejszy dostęp do elastycznej organizacji pracy, np. pracy zdalnej. Niektóre prawa przysługują tylko jednemu z rodziców dziecka. Czy 2 dni albo 16 godzin wolnego w roku na opiekę nad dzieckiem zdrowym przysługuje matce i ojcu dziecka?

REKLAMA

Podwyżki w budżetówce 2025. Jak zmienią się pensje nauczycieli, urzędników i pracowników samorządowych?

Rok 2025 przynosi kolejne napięcia w sektorze publicznym. Rząd zapowiada kontynuację polityki wzrostu wynagrodzeń w budżetówce, ale samorządy alarmują: „nie mamy z czego płacić”. Jakie grupy zawodowe mogą liczyć na realny wzrost pensji? Kto sfinansuje podwyżki – budżet centralny czy gminy? I czy te zmiany wystarczą, by zatrzymać falę odejść z sektora publicznego?

Odprawy pracownicze w 2025 r.

Odprawy pracownicze w 2025 r. są bardzo różnorodne. Kwoty i zasady wypłaty świadczeń finansowych różnią się oczywiście od sytuacji, w jakiej znajdzie się pracownik, ale też od zawodu jaki wykonuje. Poniżej opis kilku przykładowych odpraw, jakie może uzyskać pracownik.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej: zasady, wynagrodzenie, wniosek. Czy pracodawca może odmówić?

Od 2023 r. Kodeks pracy daje pracownikom nowe uprawnienie – możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. Kiedy można skorzystać ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej? Czy pracodawca może odmówić?

Wynagrodzenia wzrosną nawet do 12 tys. zł brutto. Sprawdzamy, kto może liczyć na taką podwyżkę w budżetówce

To już pewne — część pracowników budżetówki w 2025 r. może liczyć na wynagrodzenie zbliżające się do 12 tys. zł brutto. Choć brzmi to jak rewolucja płacowa, w rzeczywistości podwyżki obejmą tylko wybrane grupy zawodowe. Kto skorzysta najwięcej? Czy to zapowiedź wyrównywania wynagrodzeń w sektorze publicznym, czy jedynie korekta inflacyjna dla wybranych?

REKLAMA

Wielka Sobota: do której sklepy są otwarte? Od 1 tys. zł do 100 tys. zł kary dla pracodawcy [Ostrzeżenie PIP]

Wielka Sobota - do której sklepy są otwarte? PIP ostrzega pracodawców zatrudniających pracowników w Wielką Sobotę. 19 kwietnia 2025 r. pracownicy handlu nie mogą pracować ponad wskazany w przepisach czas. Do której godziny można pracować w Wielką Sobotę?

Rewolucja w naliczaniu stażu pracy od 2026 roku. Od umów zlecenia i działalności gospodarczej będą zależeć uprawnienia pracownicze

Od 1 stycznia 2026 r. mają wejść w życie istotne zmiany w Kodeksie pracy, które wpłyną na sposób naliczania stażu pracy. Projektowana nowelizacja przewiduje, że do stażu pracy będą wliczane nie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale także inne formy aktywności zawodowej, takie jak umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy służba w niektórych formacjach mundurowych. Zmiany te mają na celu zwiększenie uprawnień pracowniczych, w tym prawa do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższych odpraw czy dodatków stażowych.

REKLAMA