Czy z odprawy pośmiertnej można dokonywać potrąceń

Nie mogą Państwo potrącić z odprawy pośmiertnej ani kwoty nierozliczonej zaliczki na poczet wynagrodzenia, ani niespłaconej pożyczki z zfśs.

Autopromocja

UZASADNIENIE

Z dniem śmierci pracownika zawarty z nim stosunek pracy wygasa. Nie wygasają jednak niezrealizowane prawa majątkowe ze stosunku pracy, jakie przysługiwały zmarłemu. Zaliczamy do nich m.in. zaległe wynagrodzenie za pracę, przewidziane w danej firmie dodatki do pensji i ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Należności, które należały się pracownikowi, ale nie zostały mu wypłacone do dnia śmierci, oraz odprawa pośmiertna przysługująca członkom jego rodziny, powinny być wypłacone w równych częściach uprawnionym członkom rodziny. Za uprawnionych członków rodziny uważa się małżonka zmarłego pracownika oraz inne osoby, które spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, np. dzieci własne lub przysposobione.

Często pracownik, który zmarł, miał określone zobowiązania finansowe wobec pracodawcy, np. w postaci zaliczki na poczet wynagrodzenia czy zaciągniętej pożyczki z zfśs. Jednak pracodawca nie ma prawa potrącać tego typu zobowiązań ze świadczeń pieniężnych przekazywanych członkom rodziny zmarłego.

Z wynagrodzenia za pracę mogą być dokonywane:

• potrącenia ustawowe rozumiane jako zatrzymanie przez pracodawcę części pensji należnej zatrudnionemu na pokrycie własnej wierzytelności wobec pracownika albo w wyniku zajęcia w sądowym lub administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym oraz
• potrącenia umowne (dobrowolne), gdzie bezwzględnie wymagana jest pisemna zgoda pracownika.

Prawo pracy, w sposób bardziej ograniczony niż przewidujące potrącanie wzajemnych wierzytelności prawo cywilne, precyzuje dopuszczalność ustawowych potrąceń bez zgody zatrudnionego.

Z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu następujące należności (art. 87 § 1 Kodeksu pracy):

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne z odpowiedzialności porządkowej (przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy).

Natomiast potrącanie należności innych niż wymienione wyżej może nastąpić jedynie za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie (art. 91 Kodeksu pracy).

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

W związku z tym, że od momentu śmierci pracownika umowa o pracę wygasa i dodatkowo nie ma możliwości skutecznego składania drugiej stronie stosunku pracy oświadczeń woli, to należności wymagających pisemnej zgody osoby zatrudnionej (np. raty pożyczki z zfśs) nie można potrącić ani z wynagrodzenia zmarłego pracownika, ani z odprawy pośmiertnej.

Wynagrodzenie wypłacone po śmierci zatrudnionego uprawnionym osobom nie jest przychodem ze stosunku pracy. Zaliczamy je do praw majątkowych.

Pracodawca może ubiegać się o odzyskanie należnych mu pieniędzy od spadkobierców zmarłego pracownika na drodze postępowania cywilnego. Odzyska pieniądze, jeśli członek/członkowie rodziny przyjmą spadek po zmarłym pracowniku:

• z długami spadkowymi – tzw. przyjęcie proste, bez ograniczania odpowiedzialności za długi;
• z ograniczeniem tej odpowiedzialności – tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza, gdzie odpowiedzialność spadkobiercy zostaje ograniczona jedynie do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

Zagrożenie

Jeśli żaden członek rodziny nie przyjmie spadku, pracodawca nie odzyska świadczeń, których nie zwrócił mu zmarły pracownik.

Zobowiązania zmarłego pracownika wobec pracodawcy przechodzą na osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej po zmarłym pracowniku, pod warunkiem przyjęcia przez nie spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza.

Członkowie rodziny, którzy przyjmą po zmarłym pracowniku spadek wprost, muszą się również liczyć z koniecznością zapłacenia za szkodę wyrządzoną przez pracownika czynem niedozwolonym. Jeżeli np. pracownik przed śmiercią przywłaszczył na szkodę pracodawcy pewną kwotę pieniędzy, to jego spadkobiercy, przyjmując spadek wprost, przyjmują na siebie zobowiązanie majątkowe wobec poszkodowanego zakładu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 1971 r., I PR 15/71, niepublikowany).

Podstawa prawna

• art. 63¹, art. 87, art. 91, art. 93 Kodeksu pracy.