Odmowa wycofania wypowiedzenia zmieniającego może pozbawić odszkodowania z pakietu socjalnego

Pracownik ze średnim wykształceniem technicznym był zatrudniony na stanowisku kontrolera wyrobów. Pracodawca postanowił jednak wypowiedzieć pracownikowi dotychczasowe warunki pracy i płacy. Zaproponował mu nowe stanowisko pracy, które, zgodnie z obowiązującym na terenie zakładu pracy taryfikatorem kwalifikacyjnym, odpowiadało posiadanym przez niego kwalifikacjom. Ponadto na nowym stanowisku kontroler miał otrzymywać wyższą pensję zasadniczą. Jednak pracownik odmówił przyjęcia nowych warunków, ponieważ jego zdaniem stanowisko to nie odpowiadało jego wykształceniu i kwalifikacjom. Przedstawił również zaświadczenie, w którym lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne stwierdził, że wobec przeciwwskazań zdrowotnych pracownik nie jest zdolny do wykonywania pracy jako odlewacz wytopów. W tej sytuacji pracodawca złożył pracownikowi oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia o wypowiedzeniu zmieniającym z powodu błędu i stwierdził, że anuluje to wypowiedzenie. Jednak pracownik nie wyraził zgody na cofnięcie wypowiedzenia i jego stosunek pracy ustał 31 maja 2007 r.

Kontroler złożył pozew do sądu, w którym domagał się od pracodawcy wypłaty odszkodowania na podstawie obowiązującego w zakładzie pracy Pakietu socjalnego dotyczącego gwarancji pracowniczych i socjalnych. Inwestor strategiczny zawarł w nim gwarancję zatrudnienia wszystkich pracowników w okresie 54 miesięcy od wejścia w życie pakietu. W tym czasie spółka miała nie rozwiązywać umów o pracę za wypowiedzeniem, jednak z pewnym zastrzeżeniem. Gwarancja zatrudnienia nie obejmowała zmiany warunków pracy (zmiany stanowiska pracy) przy zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia. W pakiecie postawiono warunek, że nowe zaproponowane stanowisko powinno odpowiadać wykształceniu i kwalifikacjom. W przypadku rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę w okresie gwarancyjnym zobowiązał się on do wypłacenia pracownikowi odszkodowania. Prawo do odszkodowania przysługiwało także pracownikowi, któremu spółka złoży wypowiedzenie zmieniające powodujące obniżenie wynagrodzenia, a pracownik odmówi przyjęcia nowych warunków, w wyniku czego dojdzie do rozwiązania umowy o pracę.

Sąd I instancji nie podzielił stanowiska powoda. Stwierdził, że powodowi zaproponowano wyższe wynagrodzenie, a więc nie mógł on nabyć prawa do odszkodowania, z kolei zaproponowane stanowisko odpowiada jego wykształceniu i kwalifikacjom. O braku fizycznej zdolności do wykonywania proponowanej pracy odlewacza wytopów pracodawca dowiedział się po złożeniu wypowiedzenia zmieniającego, wówczas chciał cofnąć oświadczenie i zagwarantować pracownikowi dalsze jego zatrudnienie, jednak ten nie wyraził na to zgody. Zdaniem sądu I instancji zasądzenie odszkodowania pracownikowi, który odmówił dalszego zatrudnienia, byłoby sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do tego odszkodowania. Powód wniósł odwołanie do sądu II instancji, który podzielił pogląd sądu I instancji, że Pakiet socjalny jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p. Stwierdził jednak, że pojęcie odpowiednich kwalifikacji obejmuje nie tylko kwalifikacje zawodowe, ale też stan zdrowia umożliwiający wykonywanie pracy na określonym stanowisku. Zaproponowana powodowi praca była więc nieodpowiednia z uwagi na jego kwalifikacje, a pracodawca powinien o tym wiedzieć przed złożeniem pracownikowi w wypowiedzeniu zmieniającym propozycji jej wykonywania. Na nowym stanowisku panowały warunki szkodliwe dla zdrowia, a w razie przeniesienia na nie pracownika pracodawca ma obowiązek uzyskania wyniku wstępnego badania lekarskiego (art. 229 § 1 pkt 1 i 2 k.p.). Od tego wyroku skargę kasacyjną wniosła strona pozwana. SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd II instancji. SN stwierdził, że jednym z celów Pakietu socjalnego było zagwarantowanie zatrudnienia pracownikom spółki przez okres 54 miesięcy. Zamierzeniem pracodawcy nie było zwolnienie pracownika z pracy, lecz tylko zmiana treści umowy o pracę. Pracodawca sądził, że propozycja nowych warunków zatrudnienia była zgodna z kwalifikacjami zawodowymi powoda i przewidywała wyższe wynagrodzenie. O działaniu przez pracodawcę w dobrej wierze świadczy także okoliczność, że po uzyskaniu wiadomości o stanie zdrowia pracownika niezwłocznie złożono mu propozycję cofnięcia tego wypowiedzenia. Firma gwarantowała w ten sposób powodowi zatrudnienie na niezmienionych warunkach.

SN zgodził się ze stanowiskiem pozwanego pracodawcy, że pracownikowi nie zależało na dalszej pracy w firmie i zamierzał jedynie wykorzystać okazję do uzyskania wysokiego odszkodowania. Świadczy o tym jednoznacznie jego zachowanie związane z otrzymanym wypowiedzeniem zmieniającym. Pracodawca chciał nadal go zatrudniać na dotychczasowych warunkach, a zachowanie pracownika miało na celu doprowadzenie do ustania stosunku pracy. Zdaniem SN pracownik, który odmawia wyrażenia zgody na propozycję pracodawcy cofnięcia wypowiedzenia zmieniającego, złożoną niezwłocznie po uzyskaniu wiadomości, że zaproponowana nowa praca jest dla pracownika nieodpowiednia z uwagi na stan jego zdrowia, nie nabywa prawa do przewidzianego w Pakiecie socjalnym odszkodowania z tytułu naruszenia przez pracodawcę gwarancji zatrudnienia.

Wyrok SN z 8 stycznia 2010 r., sygn. akt III PK 48/09, M.P.Pr 2010/5/226.