Zasiłek dla bezrobotnych i świadczenie przedemerytalne dla opiekunów osób niepełnosprawnych

Możliwość uzyskania zasiłku dla bezrobotnych oraz świadczenia przedemerytalnego przez opiekuna osoby niepełnosprawnej wprowadziła od 1 stycznia 2017 r. ustawa z 6 października 2016 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Wspomniane uprawnienia przysługują osobom, które w związku ze śmiercią niepełnosprawnego członka rodziny utraciły prawo do jednego ze świadczeń przysługujących im z tytułu tej opieki, tj.:

● świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego przewidzianych w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1518: ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60) albo
● zasiłku dla opiekuna przewidzianego w ustawie z 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. z 2016 r. poz. 162: ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 972).

Zobacz też: Indywidualne prawo pracy

Umożliwiając wymienionym osobom uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych oraz świadczenia przedemerytalnego, ustawodawca uznał, że dla celów spełnienia warunków do tych świadczeń okres sprawowania opieki nad osobami niepełnosprawnymi należy traktować analogicznie do okresu zatrudnienia.

Okres sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną traktowany jest jak okres zatrudnienia.

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami

Najpierw zasiłek dla bezrobotnych

Opiekunowie osób niepełnosprawnych w pierwszej kolejności mają możliwość uzyskania zasiłku dla bezrobotnych (art. 71 w ust. 2 pkt 9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Zgodnie z tym przepisem – do okresu 365 dni (w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających rejestrację danej osoby w powiatowym urzędzie pracy jako osoby bezrobotnej), uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych – zaliczany jest również okres pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna. Zaliczenie tego okresu jest jednak możliwe tylko wtedy, gdy osoba zainteresowana utraciła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, a utrata tego prawa została spowodowana śmiercią osoby, nad którą była sprawowana opieka.

Pani Maria w połowie 2015 r. roku musiała zrezygnować z pracy w związku z koniecznością opieki nad ciężko chorą niepełnosprawną córką. Z tego tytułu otrzymywała świadczenie pielęgnacyjne. Prawo do tego świadczenia utraciła na początku stycznia 2017 r. w związku ze śmiercią córki. Pani Maria może zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy i uzyskać prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Do okresu 365 dni uprawniającego do uzyskania tego zasiłku ZUS zaliczy bowiem okres pobierania świadczenia pielęgnacyjnego.

Zobacz: Kalkulatory

Później świadczenie przedemerytalne

Osoby, które nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego, ale udowodniły długi staż pracy i spełniły inne wymagane warunki, mogą w określonych przypadkach ubiegać się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych. Prawo do tego świadczenia mogły dotychczas nabyć cztery grupy uprawnionych:

● osoby zwolnione z pracy z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy albo z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
● byli pracownicy zakładów produkujących azbest,
● prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy ogłosili upadłość
● oraz osoby, które utraciły prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zobacz: Ubezpieczenia społeczne

Od 1 stycznia 2017 r. możliwość nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego uzyskały również osoby, które utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna z powodu śmierci osoby, nad którą była sprawowana opieka.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego uzyskają te osoby, które łącznie spełnią następujące warunki: ● zarejestrują się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 60 dni od dnia ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, ● pobierały jedno z wymienionych świadczeń nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni, ● utraciły prawo do jednego z ww. świadczeń z powodu śmierci osoby, nad którą była sprawowana opieka, ● do dnia, w którym ustało prawo do ww. świadczenia, ukończyły co najmniej 55 lat ( kobieta) oraz 60 lat (mężczyzna) i osiągnęły okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź

Zobacz: Zatrudnienie

Należy zaznaczyć, że tak jak w przypadku innych osób ubiegających się o świadczenie przedemerytalne, ustalając okres uprawniający do emerytury, ZUS uwzględni wszystkie przebyte okresy składkowe i nieskładkowe wymienione w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS z zastrzeżeniem, że okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Uwzględnione zostaną również okresy ubezpieczenia za granicą w państwach, z którymi łączy Polskę dwustronna umowa w zakresie zabezpieczenia społecznego, a także okresy przebyte na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej/EFTA.

Jeżeli po zsumowaniu wymienionych okresów warunek posiadania stażu ubezpieczeniowego nadal nie będzie spełniony, ZUS zaliczy – w zakresie uzupełniającym – również okresy pracy w gospodarstwie rolnym wymienione w ustawie emerytalnej (np. okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki).

Zobacz: Ubezpieczenia

Konieczne spełnienie ogólnych warunków

Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne z tytułu śmierci osoby, którą się opiekowała, aby uzyskać to świadczenie musi również spełnić ogólne warunki wymagane od wszystkich osób, tj.:

● pobierać co najmniej przez 180 dni zasiłek dla bezrobotnych,
● w dniu zgłoszenia wniosku o świadczenie przedemerytalne nadal być zarejestrowaną jako osoba bezrobotna,
● w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówić bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia), albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
● złożyć wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Pan Roman w połowie 2015 r. musiał zrezygnować z pracy w celu opieki nad ciężko chorą niepełnosprawną żoną. Z tego tytułu otrzymywał przez cały czas specjalny zasiłek opiekuńczy. Prawo do tego zasiłku utracił na początku stycznia 2017 r. z powodu śmierci żony. Do tego czasu ukończył 60 lat i miał staż ubezpieczeniowy wynoszący 27 lat składkowych i nieskładkowych. Pan Roman zarejestrował się w powiatowym urzędzie pracy i uzyskał zasiłek dla bezrobotnych. Po upływie 180 dni pobierania tego zasiłku, jeśli nie odmówi przyjęcia propozycji zatrudnienia, będzie mógł ubiegać się o świadczenie przedemerytalne, składając wniosek o to świadczenie w ciągu 30 dni od wydania właściwego zaświadczenia przez powiatowy urząd pracy. W dniu zgłoszenia tego wniosku nadal będzie musiał być osobą bezrobotną.

Zobacz: Wskaźniki i stawki

Niezbędne dokumenty

Były opiekun osoby niepełnosprawnej, który spełni wszystkie wymagane warunki, uzyska świadczenie przedemerytalne po zgłoszeniu w tej sprawie wniosku w placówce ZUS właściwej dla swojego miejsca zamieszkania. Jak wyżej wskazano, aby taki wniosek był skuteczny, musi go zgłosić w określonym terminie. Najlepiej, aby skorzystał w tym celu z formularza opracowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS Rp-26), który można otrzymać w każdej placówce tego urzędu lub wydrukować z serwisu internetowego ZUS.

Do wniosku o świadczenie przedemerytalne były opiekun osoby niepełnosprawnej będzie musiał dołączyć zaświadczenie powiatowego urzędu pracy poświadczające okoliczności istotne dla jego przyznania, tj.:

● fakt zarejestrowania jako osoba bezrobotna,
● 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz
● brak odmowy przyjęcia składanej przez urząd pracy propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Zobacz: Emerytury i renty

Oprócz tego należy dołączyć zaświadczenie właściwego organu (który wypłacał świadczenie z tytułu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną), potwierdzające:

● nieprzerwane pobieranie przez okres co najmniej 365 dni świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna,
● utratę prawa do jednego z wymienionych świadczeń z powodu śmierci osoby, nad którą opieka była sprawowana,
● datę ustania prawa do tego świadczenia.

Ponadto do wniosku o świadczenie przedemerytalne osoba ubiegająca musi dołączyć także dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe (np. świadectwa pracy, zaświadczenia płatników składek, legitymację ubezpieczeniową). Na podstawie wyżej wymienionych dokumentów ZUS ustali staż uprawniający do uzyskania tego świadczenia.

Zobacz: ZUS

Postawa prawna:

● art. 2 ust. 1 pkt 4a, art. 3–4, art. 7 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 170; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 38),

● art. 71 ust. 2 pkt 9 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 645; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60),

● art. 16a, art. 7 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60),

● art. 4, art. 5 ustawy z 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 162; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 972).