Ukaranie płatnika za nieopłacenie składek

Obowiązujące dotychczas przepisy przewidywały, że płatnik składek, który nie dopełnił obowiązku opłacenia składek w prawidłowej wysokości i w wymaganych terminach, mógł zostać podwójnie ukarany za to samo przewinienie. Po pierwsze, możliwość nałożenia na płatnika odpowiedniej sankcji miał ZUS przez wymierzenie tzw. dodatkowej opłaty (na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Po drugie, płatnik mógł być ukarany również wyrokiem sądowym orzekającym karę za przestępstwo lub wykroczenie (na podstawie art. 98 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej lub art. 218 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny).

Taki stan prawny został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 listopada 2010 r. Orzekł on, że przepisy przewidujące wspomniane sankcje dla płatnika składek przez to, że dopuszczają wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn odpowiedzialność za przestępstwo (lub wykroczenie) oraz obciążenie dodatkową opłatą przewidzianą w ustawie systemowej, są niezgodne m.in. z art. 2 Konstytucji RP. Trybunał odroczył jednak utratę mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów na okres 18 miesięcy od dnia jego ogłoszenia. Z uwagi na to, że po ogłoszeniu wyroku z góry było wiadomo, iż przestaną one obowiązywać od 31 maja 2012 r., odpowiednio wcześniej zostały podjęte prace nad nowymi regulacjami, które przewidywałyby dotychczasowe rodzaje sankcji za nieopłacenie składek, realizując jednocześnie treść wspomnianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.