Emerytura po emeryturze

Obowiązujące przepisy przewidują możliwość przyznania emerytury osobie, która ma już ustalone prawo do tego rodzaju świadczenia na innej podstawie prawnej. Tak więc np. osoba uprawniona do wcześniejszej emerytury może zgłosić wniosek o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym (60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn) albo o inną wcześniejszą emeryturę, do uzyskania której spełni stosowne warunki.

W przypadku gdy ustalane jest prawo do emerytury po emeryturze nie ma możliwości obliczenia na nowo podstawy wymiaru wnioskowanego świadczenia (podstawa ta może być jedynie przeliczona na ogólnych zasadach). W związku z tym do ustalenia wysokości nowego świadczenia przyjmowana jest wówczas odpowiednio zwaloryzowana podstawa wymiaru poprzedniej emerytury. Jeśli jednak świadczeniobiorca po przyznaniu ostatniego świadczenia podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym co najmniej przez okres 30 miesięcy, tzw. część socjalna może być ustalona od kwoty bazowej obowiązującej w dacie przyznania wnioskowanej obecnie emerytury. Takie stanowisko prezentował ZUS od dnia wejścia w życie ust. 4 art. 53 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwanej dalej ustawą emerytalną), tj. od 1 lipca 2004 r. Z taką interpretacją przepisu nie zgadzali się jednak wnioskodawcy, których zdaniem nowo przyznana emerytura powinna być obliczona w całości po nowemu, tj. z zastosowaniem aktualnie obowiązującej kwoty bazowej (zarówno jej część socjalna, jak i podstawa wymiaru). Wątpliwości, które pojawiały się na tym tle oraz liczne procesy sądowe między świadczeniobiorcami a ZUS, doprowadziły w końcu do wydania uchwały przez Sąd Najwyższy. Powyższe wątpliwości były spowodowane tym, że nie do końca rozróżniano instytucję przeliczenia wysokości przyznanej już emerytury od sytuacji, gdy obliczana jest wysokość emerytury dla osoby, która wcześniej nabyła już prawo do takiego świadczenia. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego potwierdziło słuszność stanowiska i zasad stosowanych w tym przypadku przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Orzeczenie sądu

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął uchwałę, w której przesądził, że kwotę bazową obowiązującą w dacie złożenia wniosku o emeryturę na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej przez osobę mającą ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, która podlegała co najmniej 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, uwzględnia się tylko do obliczenia części socjalnej później ustalanej emerytury – art. 53 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 ustawy emerytalnej (I UZP 6/09).

Tym samym został zakończony spór dotyczący możliwości zastosowania – w takim przypadku – aktualnej kwoty bazowej nie tylko przy obliczaniu części socjalnej emerytury, ale także przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia.

Wspomniana uchwała Sądu Najwyższego przesądza o sposobie ustalenia wysokości emerytury w przypadku, gdy wniosek o to świadczenie zgłasza osoba, która:

• ma już ustalone prawo do wcześniejszej emerytury,
• przez okres co najmniej 30 miesięcy po przyznaniu wcześniejszej emerytury podlegała ubezpieczeniom społecznym,
• spełnia warunki do emerytury na podstawie innego przepisu.

O zasadach ustalenia wysokości emerytury w takim przypadku przesądza art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej.

Należy pamiętać, że ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie przewiduje możliwości przeliczenia emerytury osobie, która przez 30 miesięcy po jej przyznaniu podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Natomiast osoby, które spełniają warunki do emerytury na podstawie innego przepisu, a są już uprawnione do takiego świadczenia, mogą zgłosić wniosek o przyznanie emerytury z innego tytułu.

Przyznanie emerytury po emeryturze dotyczy osób uprawnionych do:

• emerytury wcześniejszej,
• wcześniejszej emerytury pracowniczej,
• emerytury dla osób wychowujących dziecko specjalnej troski,
• emerytury przyznanej w związku z pobieraniem renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
• emerytury nauczycielskiej przyznanej bez względu na wiek,
• emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Podstawa wymiaru

W przypadku ww. osób podstawę wymiaru nowo przyznawanej emerytury może stanowić wyłącznie podstawa wymiaru emerytury wcześniejszej. Wynika to wprost z art. 21 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej, który stanowi, że podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury, stanowi podstawa wymiaru tej wcześniejszej emerytury – w wysokości uwzględniającej waloryzacje, jakie miały miejsce od przyznania świadczenia wcześniejszego.

Tak więc podstawę wymiaru kolejnej emerytury może stanowić wyłącznie podstawa wymiaru emerytury przyznanej wcześniej, natomiast część socjalna obliczana jest na dwa sposoby:

• od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do obliczenia emerytury wcześniejszej,
• od kwoty bazowej obowiązującej w dacie przyznania kolejnej emerytury, jeżeli po przyznaniu emerytury wcześniejszej ubezpieczony podlegał przez co najmniej 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Należy podkreślić, że możliwość obliczenia od nowej kwoty bazowej części socjalnej emerytury przyznawanej osobie uprawnionej już do innej emerytury ma zastosowanie tylko wtedy, gdy co najmniej 30-miesięczny okres podlegania ubezpieczeniu przypada w całości po przyznaniu emerytury bezpośrednio poprzedzającej przyznawane obecnie świadczenie. Przy ustalaniu 30-miesięcznego okresu podlegania ubezpieczeniu, ZUS uwzględnia także okresy podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom oraz okresy pobierania świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, a także wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.

Podstawa prawna:

• art. 53 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227),
• uchwała Sądu Najwyższego z 10 września 2009 r. (I UZP 6/09; Biul. SN 2009/9/23.

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po nasze publikacje

KOMPLET: VAT zmiany od 1 lipca 2021 + JPK_VAT + VAT w e-commerce

Tylko teraz

99,00 zł

119,70 zł

Przejdź do sklepu