REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak wybrać pracowników do zwolnienia?

dr Aneta Olędzka
Jak wybrać pracowników do zwolnienia? / Fot. Fotolia
Jak wybrać pracowników do zwolnienia? / Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Pracodawcę przy wyborze pracowników do zwolnienia ograniczają pewne reguły. Przede wszystkim nie może naruszyć zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu. Powinien stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników i wyników ich pracy oraz doboru ich do zwolnienia. Jeśli pracodawca planuje zwolnienia grupowe, musi określić kryteria, którymi będzie kierował się, dobierając pracowników do zwolnienia.

Ograniczenia pracodawcy przy zwalnianiu pracowników

Polityka kadrowa firmy zasadniczo należy do autonomicznych uprawnień pracodawcy. Niemniej jednak już choćby obowiązująca w prawie pracy zasada niedyskryminacji w zatrudnieniu ogranicza to uprawnienie. Wynika z niej bowiem nakaz stosowania przez pracodawcę obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników i wyników ich pracy – również przy doborze osób podlegających zwolnieniu (zob. wyrok SN z 30 września 2014 r., I PK 33/14).

REKLAMA

Autopromocja

W przypadku konieczności stosowania przez pracodawcę przepisów ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 192; dalej: ustawa o zwolnieniach grupowych), pracodawca, planując wdrożenie procedury zwolnień grupowych, m.in. określa kryteria, jakimi zamierza się kierować, typując pracowników do zwolnienia (art. 2 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych).

Dobór pracowników do zwolnienia

Przepisy prawa pracy nie zawierają nawet przykładowego katalogu kryteriów, jakie pracodawca może zastosować, dokonując wyboru konkretnych pracowników do zwolnienia. Bezsprzeczne jest, że ustalone kryteria mają być obiektywne i sprawiedliwe oraz stosowane wobec wszystkich pracowników, których ta sytuacja będzie dotyczyć. Jednak o ustaleniu zasadniczego kryterium doboru pracowników do zwolnienia będą decydowały w pierwszej kolejności przyczyna i cel redukowania zatrudnienia.

Rekomendowany produkt: Personel i Zarządzanie

Pracodawca ograniczający zatrudnienie z przyczyn ekonomicznych może np. przyjąć kryterium wysokości zarobków. Jednak stosowanie tylko tego kryterium – bez oceny kompetencji pracowników, ich stażu pracy oraz całościowego stosunku do pracy konkretnego pracownika – może być niewystarczające (zob. wyrok SN z 15 grudnia 2004 r., I PK 97/04). Należy przy tym podkreślić, że w orzecznictwie nie odrzuca się możliwości ustalenia i stosowania tylko jednego kryterium decydującego o selekcji pracowników do zwolnienia. Warunkiem jednak jest, aby umożliwiało ono obiektywną ocenę pracownika.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Redakcja poleca produkt: Zatrudnianie i zwalnianie pracowników – praktyczny poradnik

Konieczność wdrożenia w zakładzie pracy zmian technologicznych czy produkcyjnych może uzasadniać typowanie do zwolnienia tych pracowników, których dalsze zatrudnianie jest niecelowe z uwagi na brak wystarczających kompetencji i potencjału do realizowania nowych (zmienionych) planów bądź przedsięwzięć firmy. Pracodawca może też, z uwagi na zmiany organizacyjne, zdecydować o likwidacji niektórych stanowisk pracy (także w przypadku przejęcia jednego zakładu pracy przez drugi, w konsekwencji czego może dojść np. do zdublowania niektórych działów czy stanowisk pracy). Jednak sam fakt likwidacji stanowiska pracy nie zawsze będzie uzasadniał wytypowanie do zwolnienia konkretnego pracownika (nawet jeśli likwidacja stanowiska jest rzeczywista).

Zadaj pytanie na FORUM

W wyroku z 12 listopada 2014 r., I PK 73/14 SN uznał, że „zasadniczo likwidacja konkretnego stanowiska pracy, w ramach zmiany struktury zakładu pracy, uzasadnia zwolnienie pracownika bez potrzeby oceny jego ewentualnej przydatności na innych stanowiskach i porównywania go z pracownikami zatrudnionymi na innych stanowiskach, jednakże potrzeba taka powstaje, gdy pracodawca likwiduje jedno ze stanowisk kierowniczych, wówczas swój wybór powinien odnieść także do innych osób zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach w kadrze kierowniczej, nie tylko w danym pionie”.

W orzecznictwie można spotkać pogląd, że pracodawca, ustalając kryteria doboru pracowników do zwolnienia, może wziąć pod uwagę jedynie kompetencje pracownika, a pomijać inne kryteria, także ściśle związane ze stroną zawodową, jak np. staż pracy, przebieg pracy zawodowej, dotychczasowego doświadczenia, wykształcenia. Często jednak podkreśla się, że, dokonując oceny doboru pracowników do zwolnienia, trzeba uwzględniać wszelkie okoliczności dotyczące zarówno stosunku pracy, jak i sytuacji osobistej oraz rodzinnej danego pracownika.

Konieczność zwolnienia pracownika

Zakres kontroli sądowej

W przypadku wniesienia przez pracownika do sądu pracy odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, sąd nie będzie oceniał, czy zasadne było ograniczenie zatrudnienia lub wdrożenie zmian organizacyjnych. Kontroli sądowej będzie zaś podlegało, czy pracodawca zastosował wobec zwolnionego pracownika ustalone zgodnie z procedurą zwolnień grupowych kryterium, i czy – stosując je – zasadne było wytypowanie do zwolnienia danego pracownika. Zatem sąd pracy badałby, czy nie doszło do dyskryminujących działań ze strony pracodawcy, co mogłoby mieć miejsce choćby wówczas „gdy między pracownikiem zwalnianym a pozostałymi istnieją poważne dysproporcje co do kwalifikacji zawodowych, wykształcenia, przydatności na danym stanowisku, sposobu wykonywania obowiązków pracowniczych itp.” (zob. wyrok SN z 1 kwietnia 2014 r., I PK 244/13). Niewielkie zatem różnice pomiędzy sytuacjami poszczególnych pracowników nie mogą być podstawą do przyjęcia, że stosunek pracy rozwiązano z naruszeniem przepisów prawa, co z kolei uzasadniałoby roszczenia pracownika z art. 45 § 1 Kodeksu pracy (uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenie do pracy).

Porozumienie lub regulamin zwolnień grupowych będące źródłami prawa pracy (zgodnie z art. 9 § 1 Kodeksu pracy), zawierające kryteria doboru pracowników do zwolnienia, są wiążące dla pracodawcy. Pracodawca nie może zatem kierować się innymi wyznacznikami doboru pracowników do zwolnienia niż uprzednio ustalone. Ewentualne odstępstwa od tej zasady wiążą się z koniecznością przygotowania odpowiednio przekonującego uzasadnienia (zob. wyrok SN z 8 sierpnia 2006 r., I PK 50/06).

Ekologiczne zwalnianie

Kryteria wskazane w wypowiedzeniu umowy

REKLAMA

Zmiany organizacyjne powodujące konieczność zwolnień grupowych nie przesądzają jeszcze o zasadności rozwiązania umowy o pracę z konkretnym pracownikiem i o zachowaniu przez pracodawcę wymogu wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie (art. 30 § 4 Kodeksu pracy). Jeśli bowiem nie dochodzi do zwolnienia wszystkich pracowników określonej grupy zawodowej, to zmiany organizacyjne tłumaczą wprawdzie konieczność zmniejszenia zatrudnienia, ale nie dają pracownikowi odpowiedzi na pytanie, dlaczego właśnie on został zwolniony. Zatem pracodawca, składając pracownikowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, powinien odnieść się w nim do kryteriów, jakie zastosował, chyba że przyczyna jest oczywista lub znana pracownikowi, np. wynika z odrębnego dokumentu przedłożonego pracownikowi przy składaniu oświadczenia o wypowiedzeniu. Stanowisko to należy obecnie uznać za dominujące, pomimo że w orzecznictwie pojawiały się również inne opinie w tej sprawie (zob. wyrok SN z 7 kwietnia 2011 r., I PK 238/10).

Przyczyna wypowiedzenia powinna być na tyle jasna i zrozumiała dla zwalnianego pracownika, aby wiedział, jaki jest powód rozwiązania z nim stosunku pracy i jednocześnie mógł zdecydować, czy zasadne będzie wniesienie odwołania od wypowiedzenia do sądu pracy. Naruszenie tej reguły wypowiadania umów o pracę może uzasadniać roszczenie do pracodawcy z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy.

W jednej ze spraw SN uznał za uzasadnioną skargę kasacyjną byłej pracownicy, którą zwolniono, kierując się przyjętymi kryteriami oceny jej dotychczasowej pracy oraz umiejętności interpersonalnych. Pomimo że pracownica uzyskiwała najgorsze wyniki w ocenach pracy, w przeszłości ukarana była upomnieniem, popełniała najwięcej błędów, czyniono wobec niej najwięcej zastrzeżeń co do sposobu komunikowania się ze współpracownikami i kontrahentami – Sąd Najwyższy orzekł o naruszeniu art. 45 § 1 w związku z art. 30 § 4 Kodeksu pracy. Pracodawca bowiem, wypowiadając jej umowę o pracę, jako przyczynę wskazał czynniki ekonomiczne i likwidację stanowiska pracy. Nie poinformował jej jednak, jakimi kryteriami kierował się, typując właśnie ją do zwolnienia (zob. wyrok SN z 10 września 2013 r., I PK 61/13).

Kryteria doboru pracowników do zwolnienia determinowane są przede wszystkim przyczyną redukowania zatrudnienia w zakładzie pracy. Należy zgodzić się, że pracodawca ma prawo przyjąć takie kryteria, jakie umożliwią mu pozostawienie w zatrudnieniu pracowników posiadających cechy przez niego pożądane. Pracodawca nie może jednak dopuszczać się wobec pracowników działań dyskryminujących. Kryteria doboru osób do zwolnienia muszą być obiektywne, sprawiedliwe i stosowane wobec wszystkich, których dotyczą przyczyny zmuszające pracodawcę do rozwiązania stosunku pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron

Źródło: Personel i Zarządzanie

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W tym zawodzie jest dyskryminacja ze względu na wiek. Będzie zmiana ustawy i dostosowanie do dyrektywy Rady 2000/78/WE z 27.11.2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy

Podstawową zasadą wynikającą z KP jest zasada równości w zatrudnieniu i niedyskryminacji. Okazuje się, że w pewnych zawodach i przepisach jest więc jawna dyskryminacja ze względu na wiek. W związku z tym będzie zmiana ustawy co do konkretnego zawodu i dostosowanie do dyrektywy Rady 2000/78/WE z 27.11.2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy.

Czy jesienią 2025 wejdzie nowy dodatkowy urlop i wolne od szkoły dla milionów Polaków? Mamy stanowisko rządu

W ostatnim czasie w mediach wrze sprawa potencjalnego urlopu dla dorosłych i wolnego dla dzieci w okresie jesiennym w szkołach. Wielu zastanawia się czy jesienią 2025 wejdzie nowy dodatkowy urlop i wolne od szkoły i czy dojdzie w związku z tym do zmiany organizacji roku szkolnego 2024/2025 oraz 2025/2026. Mamy w tej sprawie stanowisko rządu a konkretnie Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz opinie rozgoryczonych ale i zachwyconych rodziców, uczniów i nauczycieli.

Pracodawca wyśle Cię na urlop nie pytając o zdanie, nie możesz się sprzeciwić

Pracodawca może wysłać Cię na urlop nie pytając o zdanie. Zastanawiasz się jak to możliwe, skoro prawo pracy z założenia ma chronić pracownika. Okazuje się, że jest taka możliwość i nie będzie to naruszenie przepisów prawa pracy.

Waloryzacja emerytury 2025. Ile komornik może zabrać z emerytury w 2025?

Ile komornik może zabrać z emerytury w 2025? To zależy kiedy i zależy do jakich świadczeń i długów emeryta, bo od 1 marca 2025 r. będzie to więcej, ale musi zostać pewne minimum, tzw. wolna kwota od potrąceń. Wszystko za sprawą marcowej waloryzacji emerytur i rent w 2025 r.

REKLAMA

Coraz większe bezrobocie w Polsce. W styczniu po raz kolejny wzrosła liczba osób zarejestrowanych w urzędach pracy

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej szacuje, że w styczniu 2025 r. stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła 5,4 proc. To więcej niż w grudniu 2024 r. Resort jednak zapewnia, że sytuacja na rynku pracy w pierwszym miesiącu 2025 r. była stabilna.

Boże Ciało 2025 – kiedy wypada? [DATA]

Kiedy jest Boże Ciało w tym roku? Data Bożego Ciała w 2025 roku wypada w środku czerwca. Ile dni wolnych można otrzymać? Czy trzeba brać urlop wypoczynkowy? Już teraz zaplanuj długi weekend czerwcowy.

Długie weekendy 2025 [KALENDARZ]

Teraz jest dobry czas na zaplanowanie długich weekendów w 2025 roku. 7 długich weekendów, które wypadają w tym roku, pozwala na dłuższy odpoczynek od pracy bez wykorzystywania urlopu wypoczynkowego lub z wykorzystaniem tylko jednego dnia urlopu. Kiedy wypadają w tym roku? Oto kalendarz długich weekendów 2025.

Rodzice najczęściej wybierają świadczenie Aktywnie w żłobku. Wsparcie z ZUS może wynieść nawet 1900 zł miesięcznie

ZUS od początku działania programu Aktywny Rodzic wypłacił ponad 1,1 mld zł. Program obejmuje trzy świadczenia "aktywnie w domu", "aktywni rodzice w pracy" i "aktywnie w żłobku". Rodzice najczęściej decydują się na wsparcie żłobkowe, na które ZUS do tej pory przekazał łącznie 688 mln zł.

REKLAMA

5 przykazań HR na 2025 rok

Co czeka działy HR w 2025 roku? Artykuł zawiera najważniejsze tematy, z którymi trzeba zmierzyć się w najbliższych miesiącach. Należą do nich: zmiany w komunikacji i digitalizacja procesów kadrowych, zaangażowanie więcej sztucznej inteligencji, wyrównywanie kompetencji cyfrowych pomiędzy pokoleniami, przygotowania do dyrektywy o równości płac. Oto 5 przykazań HR na 2025 rok.

Zwolnienia grupowe 2025 [który pracodawca może zwolnić, kogo i z jakich przyczyn, jaka odprawa]

Zwolnienia grupowe to specyficzny sposób rozwiązania umów o pracę z większą ilością pracowników. Do przeprowadzenia takich zwolnień mają prawo pracodawcy spełniający określone wymogi - muszą mieć odpowiednio wysoki poziom zatrudnienia, a zwolnienie musi mieć określone przyczyny i być przeprowadzone w określonym czasie. Także nie każdy pracownik może być objęty zwolnieniem grupowym.

REKLAMA