Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia (w tzw. trybie natychmiastowym). Regulację w tym zakresie zawiera przepis art. 55 kodeksu pracy. Zgodnie z nim, pracownik może skorzystać z takiego uprawnienia w przypadku, w którym zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu do innej pracy, która byłaby dla pracownika odpowiednia ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe (art. 55 § 1 k.p.). Ponadto, w przypadku, w którym pracodawca dopuści się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 11 k.p.).

Autopromocja

Zobacz także: Uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę - jak sformułować przyczynę wypowiedzenia

Ciężka postać naruszenia

Rozwiązanie umowy z powodu naruszenia przez pracodawcę obowiązków zostało ograniczone, po pierwsze, do ciężkiej postaci naruszenia oraz, po drugie, do podstawowych obowiązków. Te dwie przesłanki muszą wystąpić jednocześnie. Brak definicji użytych w przepisie pojęć powoduje, że trzeba sięgnąć po orzecznictwo, które dokonało interpretacji w tym zakresie. I tak, "ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków" jest rozumiane jako bezprawne (czyli sprzeczne z obowiązującymi przepisami bądź zasadami współżycia społecznego) działania lub zaniechania pracodawcy, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.05.2012 roku, II PK 220/11). Dla przyjęcia, że doszło do naruszenia wystarczy zatem stwierdzenie, że pracodawca nie zrealizował konkretnego obowiązku zgodnie z jego treścią. Natomiast ocena „ciężkości” tego naruszenia musi być już zindywidualizowania i uwzględniać wszystkie okoliczności danego przypadku. Ponadto, ocena wagi naruszonych lub zagrożonych interesów pracownika może podlegać indywidualizacji w różnych stanach faktycznych. Dokonuje się jej, jak wskazał Sąd Najwyższy w przywołanym wyroku, w sensie przedmiotowym - z uwagi na zagrożenia, jakie stanowi dla istotnych interesów pracownika oraz podmiotowym - z uwagi na kwalifikowaną postać przypisywanej pracodawcy winy.

Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na newsletter

Autopromocja

Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawcy

Sprawdź

Podstawowe obowiązki

Katalog podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika wynika z treści stosunku pracy. Tworzą go zatem obowiązki wskazane w kodeksie pracy, ale także w aktach wewnętrznych (jak regulaminy) lub w samej umowie o pracę. Może być węższy lub szerszy, w zależności od tego, jakie inne lub dodatkowe (w stosunku do kodeksu pracy) regulacje w tym zakresie obowiązują u danego pracodawcy, jak również od tego, jak strony określiły ten zakres w umowie. Jako przykład można wskazać obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy - zapewnienia warunków pracy niezagrażających życiu lub zdrowiu pracownika, czasu pracy – przestrzegania norm i rozkładu czasu pracy, czy wypłaty należnego pracownikowi wynagrodzenia – w pełnej wysokości i właściwym terminie. 

Polecamy: Kiedy i w jakiej formie pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Ocena sytuacji

Powyższe oznacza, że pracownik chcąc rozwiązać umowę musi uprzednio dokonać oceny, czy w jego sytuacji rzeczywiście doszło do naruszenia podstawowego obowiązku, a nie któregokolwiek z katalogu powinności ciążących na pracodawcy. Ponadto, czy można zarzucić pracodawcy ciężkie naruszenie. W tym zakresie trudno o jednoznaczną odpowiedź. Tak, jak na gruncie przepisu art. 52 k.p. zezwalającego pracodawcy na rozwiązanie umowy z pracownikiem bez wypowiedzenia, tak i w tym przypadku należy wskazać na wyjątkowość (nadzwyczajność) trybu rozwiązania umowy. Uzasadnione powinno być zatem wzięcie pod uwagę m. in. tego, czy naruszenie ma miejsce po raz pierwszy, czy też pracodawca dopuszcza się go po raz kolejny, w jakim stopniu naruszenie wpływa na interesy (sytuację) pracownika, przy uwzględnieniu jego stażu pracy czy stanowiska. W odniesieniu do obowiązku wypłaty wynagrodzenia, Sąd Najwyższy (w wyroku z dnia 27.07.2012 roku, I PK 53/12) wskazał, że ocena powinna uwzględniać regulację art. 890 § 2 kodeksu postępowania cywilnego (określającego górne limity kwot, w tym wynagrodzeń, podlegających wypłacie z rachunku bankowego pracodawcy, z którego jest prowadzona egzekucja wierzytelności). Nie każde zatem naruszenie przez pracodawcę ciążącego na nim obowiązku wobec pracownika będzie uprawniało tego ostatniego do zakończenia stosunku pracy w omawianym trybie.

Wymogi formalne

Takie rozwiązanie umowy wymaga ponadto od pracownika spełnienia kilku wymogów formalnych. Są nimi forma - oświadczenie powinno być złożone piśmie, treść – w oświadczeniu powinna być podana przyczyna uzasadniająca rozwiązanie, termin – oświadczenie powinno być złożone w okresie jednego miesiąca od dnia, w którym pracownik dowiedział się o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie (art. 55 § 2 k.p.).

Autopromocja

Webinarium: Rozliczanie czasu pracy w praktyce: podróż służbowa, bankiet, szkolenie

Termin: 13 maja 2024 r.

Sprawdź

Zadaj pytanie: Forum

www.ghmw.pl