REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Sygnalista – dlaczego Polska ma problem z przepisami o ochronie sygnalistów? [WYWIAD]

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
polska ue unia europejska dyrektywa sygnalista ochrona sygnalistów ustawa
Ustawa o ochronie sygnalistów - wejście w życie w 2024 roku jest możliwe
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Ustawa o ochronie sygnalistów - "[…] istnieje szansa, że ustawa wejdzie w życie jeszcze w tym roku." O problemach Polski z wdrożeniem ustawy opowiada dr Łukasz Bolesta.

Na pytania redaktor infor.pl Emilii Panufnik w kontekście prac nad ustawą o ochronie sygnalistów odpowiada dr Łukasz Bolesta, Katedra Prawa Pracy na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

REKLAMA

Autopromocja

Dyrektywa o ochronie sygnalistów

Emilia Panufnik, redaktor infor.pl: Dzień dobry, proszę na wstępie nakreślić naszym czytelnikom, czego tak właściwie od państw członkowskich UE wymaga dyrektywa o ochronie sygnalistów?

Dr Łukasz Bolesta: Dzień dobry. W związku z występowaniem dużych rozbieżności w zakresie ochrony sygnalistów w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej, dostrzeżono potrzebę ujednolicenia regulacji prawnych w tym zakresie.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii określa minimalne normy, które mają zapewnić właściwy poziom ochrony sygnalistów. Państwa członkowskie zostały zobowiązane do przyjęcia regulacji prawnych określających m.in. zasady przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń oraz gwarantujących odpowiednią ochronę osób zgłaszających naruszenia prawa.
Prace nad polską ustawą o ochronie sygnalistów są prowadzone właśnie w związku z obowiązkiem implementacji tej Dyrektywy.

Kara dla Polski za niewdrożenie przepisów o ochronie sygnalistów

Polski rząd przyjął projekt ustawy o ochronie sygnalistów po terminie, a dokładnie 2 kwietnia 2024 r., ale i tak otrzymaliśmy karę za opóźnienie we wdrażaniu przepisów w wysokości 7 mln euro ryczałtu oraz okresową karę w wysokości 40 000 euro za każdy dzień od momentu ogłoszenia wyroku. Dlaczego nie udało się Polsce na czas wprowadzić nowych przepisów? Co stanowi przeszkodę?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jako państwo jesteśmy już ponad dwa lata spóźnieni z implementacją unijnej dyrektywy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, gdyż termin na jej wdrożenie upłynął 17 grudnia 2021 r.

Co prawda, prace w tym zakresie rozpoczęły się już w 2021 r., a poprzedni rząd przeprowadził szeroko zakrojone konsultacje społeczne i przygotował projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, jednak Radzie Ministrów nie udało się przyjąć jego ostatecznej wersji i skierować go do Sejmu.

Z dokumentów publikowanych na stronie Rządowego Centrum Legislacji dotyczących projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa wynikało, że wpływ na to miały m.in. przedłużające się uzgodnienia międzyresortowe. Ponadto projekt był wielokrotnie zmieniany, brakowało jednomyślności co do jego ostatecznego kształtu. Do spornych spraw należało m.in.:

  • wprowadzenie obligatoryjności przyjmowania anonimowych zgłoszeń, 
  • objęcie regulacjami ustawy służb mundurowych, 
  • wyznaczenie podmiotu centralnego odpowiedzialnego za udzielanie wsparcia sygnalistom oraz koordynację zgłoszeń zewnętrznych czy 
  • kwestia uzależnienia ochrony sygnalisty w ramach procedury zgłoszeń zewnętrznych od wydania mu odpowiedniego zaświadczenia, które może być wydane dopiero po odebraniu od sygnalisty oświadczenia złożonego pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania, iż informacja, którą zgłasza jest prawdziwa. 

Powyższe wydłużyło prace legislacyjne. W międzyczasie doszło do zmiany składu rządu. Obecnie wydaje się, że prace legislacyjne przyspieszyły, powstał nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów (tak została nazwana ustawa w aktualnej wersji projektu), który 2 kwietnia 2024 r. został przyjęty przez Radę Ministrów a 17 kwietnia 2024 r. wpłynął do Sejmu.

Jak napisała w swoim artykule koleżanka z redakcji, Kinga Piwowarska, nad projektem ustawy pracują tylko 2 osoby! Czy to jest możliwe?

Trudno uwierzyć, że nad projektem tak istotnej, wielowymiarowej i interdyscyplinarnej ustawy pracowały jedynie dwie osoby. Jeżeli jednak w rzeczywistości tak było, to mając na uwadze obecny stopień opóźnienia transpozycji unijnej dyrektywy, a także fakt nałożenia przez Trybunał Sprawiedliwości UE kar finansowych na Polskę (7 mln EUR kary ryczałtowej oraz dodatkowo 40 tys. EUR kary za każdy dzień od ogłoszenia wyroku do dnia wdrożenia ustawy), pozostaje mieć nadzieję, że sytuacja ta uległa zmianie.

Sygnaliści w administracji publicznej. Przewodnik dla pracodawców

Wejście w życie ustawy o ochronie sygnalistów

Czy orientuje się Pan, kiedy możemy spodziewać się wejścia w życie ustawy o ochronie sygnalistów?

Projekt ustawy o ochronie sygnalistów w dniu 2 kwietnia 2024 r. został przyjęty przez Radę Ministrów a 17 kwietnia 2024 r. wpłynął do Sejmu. W dniu 8 maja 2024 r. miało miejsce pierwsze czytanie w ramach Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Do 24 maja 2024 r. ma zostać opublikowane sprawozdanie z posiedzenia Komisji. Wydaje się, że projekt w najbliższych miesiącach powinien trafić na posiedzenie Sejmu, a więc istnieje szansa, że ustawa wejdzie w życie jeszcze w tym roku.

Zgodnie z aktualną wersją projektu ustawy, ma ona wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia (z wyjątkiem przepisów dotyczących zgłoszeń zewnętrznych, które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia).

Czy Pana zdaniem ustawa będzie dobrze przygotowana?

Przede wszystkim należy pozytywnie ocenić już samo wprowadzenie do polskiego porządku prawnego na mocy projektowanej ustawy instytucji sygnalisty oraz uregulowanie zasad zgłaszania lub publicznego ujawniania naruszeń prawa, a zwłaszcza określenia, które zgłoszenia będą objęte ochroną.

Myślę, że dopiero po wejściu w życie ustawy w perspektywie kolejnych miesięcy czy lat jej stosowania będziemy w stanie ocenić, w jakim stopniu jej regulacje „przyjęły się” w naszym społeczeństwie i jak będą stosowane w praktyce.

W najnowszym projekcie ustawy poprawiono szereg mankamentów, które występowały w jego poprzednich wersjach. Trzeba jednak pamiętać, że na etapie prac sejmowych projekt może ulec jeszcze pewnym modyfikacjom. W dalszym ciągu do projektu zgłaszane są zastrzeżenia i propozycje zmian. Dla przykładu, organizacje pracodawców postulują m.in. usunięcie z katalogu spraw objętych procedurą zgłoszeń naruszeń prawa dotyczących prawa pracy, a także wydłużenie vacatio legis z obecnych 3 do 6 miesięcy.

Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawcy

Sygnalista w Polsce

Jak będą wyłaniani sygnaliści?

Sygnalistą na gruncie projektowanej regulacji będzie osoba fizyczna, która zgłosi lub ujawni publicznie informację o naruszeniu prawa, uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Sygnalistą może zostać m.in. pracownik, przedsiębiorca, prokurent, ale też stażysta czy wolontariusz.

Osoba chcąca przekazać informację o dostrzeżonym naruszeniu prawa będzie mogła zrobić to poprzez zgłoszenie do podmiotu prawnego (kanał wewnętrzny), do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich (kanał zewnętrzny) oraz poprzez ujawnienie publiczne (podanie informacji do wiadomości publicznej, np. za pośrednictwem mediów społecznościowych).

Czy mogą liczyć na dodatkowe wynagrodzenie?

Projektowane przepisy nie przewidują wynagrodzenia dla sygnalistów z tytułu dokonanego zgłoszenia.

Na marginesie natomiast należy zauważyć, że sygnaliście, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, będzie przysługiwało prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia.

Jak ocenia Pan instytucję sygnalisty? Czy jest już w Polsce praktykowana, a może to zupełna nowość?

Na świecie, w tym również w Polsce, przeprowadzono szereg badań, z których wynika, że działalność osób informujących o naruszeniach prawa może stanowić niezwykle skuteczny instrument wykrywania nieprawidłowości w organizacjach. Jednak, aby było to możliwe, konieczne jest przyznanie sygnalistom odpowiedniej ochrony prawnej.

W naszym porządku prawnym istnieją już co prawda pewne regulacje chroniące sygnalistów. Mają one jednak charakter sektorowy i dotyczą zgłaszania naruszeń jedynie w poszczególnych dziedzinach. W Polsce jak dotąd nie uregulowano kompleksowo zasad zgłaszania nieprawidłowości przez sygnalistów i ich ochrony w zakresie wymaganym unijną dyrektywą o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Projektowana ustawa ma zadanie to zmienić.

Bardzo dziękuję.
Redaktor Emilia Panufnik

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS nieczynny 2 maja 2025 r.

Dnia 2 maja 2025 r. (piątek) ZUS będzie nieczynny. Centrum Obsługi Telefonicznej również tego dnia nie pracuje. ZUS zachęca do załatwiania spraw online.

Bezpłatny e-book Piękny umysł. PRISM Brain Mapping

Żyjemy w czasach, w których jedynym pewnikiem jest zmiana. Kluczowe dla niej są samoświadomość i samopoznanie. Prezentujemy jedno z najlepszych narzędzi, które nam w tym pomoże – PRISM Brain Mapping.

Kobieta 12 kg. Mężczyzna 30 kg. Przepisy BHP regulują podnoszenie ciężarów w pracy

Kobieta może podnosić 12 kg, a mężczyzna aż 30 kg przy pracy stałej. To prawie 3 razy więcej. Przepisy BHP regulują podnoszenie ciężarów w pracy w różnych okolicznościach. Kiedy konieczne jest zespołowe przenoszenie ciężarów przez pracowników? Oto przepisy prawne określające zasady transportu ręcznego.

Czterodniowy tydzień pracy w Polsce 2025. Gigantyczne straty dla przedsiębiorców. Każdy chciałby mniej pracować

Każdy chciałby mniej pracować, być wiecznie młodym, zarabiać dużo pieniędzy i nie mieć zmartwień. - Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie negatywnie ocenia plany wprowadzenia w Polsce czterodniowego tygodnia pracy. Jeszcze w kwietniu zostaną przedstawione główne założenia programu.

REKLAMA

Dodatek dopełniający do renty socjalnej 2025: komu przysługuje, kiedy wypłata i co z egzekucją?

Osoby uprawnione do renty socjalnej, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, od maja będą otrzymywać dodatek dopełniający do swojego świadczenia. Przepisy przewidują, że z dodatku dopełniającego będą dokonywane potrącenia i egzekucja. Do Sejmu wpłynęła petycja w sprawie ich ograniczenia.

Szkolenie pracowników: jak optymalizować koszty poprawy kompetencji w firmie, angażując sztuczną inteligencję

Personalizacja czy microlearning pozwalają skutecznie podnosić kompetencje zatrudnionych, co przekłada się na realne korzyści biznesowe oraz przewagę konkurencyjną na rynku. Szkolenia pracowników w firmach muszą dostosować się do nowych standardów i trendów rynkowych.

Urlop adopcyjny 2025. Adopcja dziecka i wszystkie urlopy przysługujące rodzicom

Urlop adopcyjny to skrótowa nazwa urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. To urlop macierzyński na dziecko adoptowane lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (nie dotyczy zawodowych rodzin zastępczych). Oto wszystkie urlopy, które w 2025 r. należą się po adopcji dziecka lub dzieci. Gwarantuje je Kodeks pracy.

Zakazy dla pracodawcy dotyczące kobiet w ciąży i karmiących piersią [Kodeks pracy]

Prawo pracy w sposób szczególny chroni kobiety będące w ciąży oraz karmiące piersią. W tym celu zostały skonstruowane zakazy dla pracodawców zatrudniających takie osoby. Czego dotyczą art. 176, 178, 179 Kodeksu pracy?

REKLAMA

Jak korporacje mogą stworzyć inkluzywne środowisko pracy? [Poradnik]

W świecie, który staje się coraz bardziej globalny, zróżnicowany i świadomy społecznie, inkluzywność w miejscu pracy przestaje być opcjonalnym dodatkiem do kultury organizacyjnej. Coraz częściej jest to warunek konieczny do utrzymania konkurencyjności, przyciągania talentów i budowania zdrowej, silnej organizacji. Jednak wdrażanie autentycznej inkluzywności to proces – głęboki, wymagający odwagi, zaangażowania i gotowości do zmiany.

Wyższy dodatek za pracę w nocy od 1 maja 2025 r. Dla kogo?

Osoby pracujące w porze nocnej mogą liczyć na dodatek z tego tytułu. Ile będzie wynosił dodatek za pracę w nocy w maju 2025 r.? Czym jest praca w porze nocnej? Za pracę w jakich godzinach przysługuje dodatek?

REKLAMA