REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Staż pracy - działalność gospodarcza i umowy cywilnoprawne

Subskrybuj nas na Youtube
Staż pracy a działalność gospodarcza i umowa cywilnoprawna - RPO
Staż pracy a działalność gospodarcza i umowa cywilnoprawna - RPO
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Czy do stażu pracy należałoby zaliczać czas prowadzenia działalności gospodarczej lub pracy na podstawie umów cywilnoprawnych? Dostęp do wielu stanowisk wymaga stażu pracy w ramach stosunku pracy. Czy to może być nierówne traktowanie? Jakie jest zdanie RPO oraz MRiPS?

Staż pracy a działalność gospodarcza i umowy cywilnoprawne

RPO: wliczać do stażu pracy działalność gospodarczą i umowy cywilnoprawne. Negatywne stanowisko MRiPS

REKLAMA

  • Ludzie skarżą się na niemożność wliczania do stażu pracy okresów prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub pracy na podstawie umów cywilnoprawnych 
  • Uniemożliwia to dostęp do wielu stanowisk, gdzie jest wymagany określony staż - ale wyłącznie w ramach stosunku pracy 
  • Takie przepisy zupełnie nie przystają do obecnej sytuacji na rynku pracy
  • Zasady dostępu do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego powinny być takie same, niezależnie od formy wcześniejszej pracy – uważa Rzecznik Praw Obywatelskich

AKTUALIZACJA: Podjęcie inicjatywy ustawodawczej w tym zakresie nie jest obecnie planowane - odpowiedziała minister Marlena Maląg

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwraca się do minister rodziny i polityki społecznej o podjęcie stosownej inicjatywy ustawodawczej. 

Dziś przepisy uniemożliwiają uwzględnianie w  pracowniczym stażu pracy opisanych okresów na potrzeby związane z ustaleniem uprawnień pracowniczych. Stoją też na przeszkodzie w dostępie do wielu stanowisk pracy, dla których taryfikatory kwalifikacyjne przewidują wyłącznie legitymowanie się określonym stażem pracy w ramach stosunku pracy. Zupełnie nie przystaje to do obecnej sytuacji na rynku pracy. Oprócz zatrudnienia pracowniczego, wykonywanie działalności zarobkowej odbywa się w znaczącej skali na podstawie umów cywilnoprawnych lub w ramach prowadzonej na własny rachunek działalności gospodarczej. 

Zmiana przepisów - poważne obciążenia finansowe pracodawców?

REKLAMA

Problem ten RPO przedstawiał już MRiPS 23 lutego 2010 r. Jako przykład podał ustawę o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy. Minister w odpowiedzi stwierdziła brak zasadności zmiany przepisów oraz racjonalności nałożenia na pracodawców obciążeń z tym związanych. Według resortu wliczanie do stażu okresów prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej skutkowałaby poważnymi obciążeniami finansowymi pracodawców. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

O ile można zgodzić się ze znaczącymi obciążeniami pracodawców w związku z uprawnieniami pracowniczymi, jak np. prawo do urlopu, dodatek za wysługę lat czy nagroda jubileuszowa, o tyle nieuprawniony byłby pogląd, że niemożliwe z uwagi na skutki finansowe byłoby wprowadzenie przepisów umożliwiających uwzględnianie okresów prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, czy pracy w formach pozapracowniczych.

Zmiany w tym zakresie nie wywoływałyby znaczących skutków finansowych. Przykładem tego może być ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Odnosząc się do pracowników zatrudnionych na kierowniczych stanowiskach na podstawie umowy o pracę, mówi ona o posiadaniu co najmniej trzyletniego stażu pracy lub wykonywaniu przez co najmniej 3 lata działalności gospodarczej.

Taryfikatory kwalifikacyjne dopuszczają wliczanie do stażu pracy - wymaganego na stanowiskach pracy z powołania oraz na kierowniczych stanowiskach urzędniczych, na których nawiązywane są stosunki pracy na podstawie umowy o pracę – okresów wykonywania działalności gospodarczej. 

REKLAMA

Wprowadzenie tych przepisów było zgodne z postulatami RPO. Zarazem uwzględnianie okresów prowadzenia działalności gospodarczej powinno dotyczyć wszystkich osób, a nie tylko zatrudnianych na podstawie powołania oraz na podstawie umowy o pracę na kierowniczych stanowiskach urzędniczych. 

W efekcie osoby legitymujące się doświadczeniem w związku z działalnością gospodarczą mogą ubiegać się wyłącznie o stanowiska z powołania oraz o wyższe stanowiska urzędnicze. Nie mają zaś dostępu do niższych stanowisk. Poza okresem działalności gospodarczej nie legitymują się bowiem stażem w ramach stosunku pracy.

Staż pracy w ramach stosunku pracy a działalność gospodarcza

Przepisy prawa pracy nie definiują pojęcia „staż pracy”. Obecnie składają się nań głównie okresy stosunku pracy. W efekcie blokuje to drogę do zatrudnienia na różnych stanowiskach grupie szeroko rozumianych przedsiębiorców oraz osobom, które wcześniej świadczyły pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. 

Osoby prowadzące wcześniej działalność gospodarczą - a następnie ubiegające się o podjęcie pracy w ramach stosunku pracy na stanowisku, wymagającym określonego stażu - są zatem gorzej traktowane w porównaniu z osobami legitymującymi się wyłącznie pracą w ramach stosunku pracy.  Główną różnicą między osobą prowadzącą działalność gospodarczą a osobą w stosunku pracy jest to, że pracownik wykonuje ściśle określone obowiązki na polecenie i pod nadzorem przełożonego. Osoba prowadząca działalność gospodarczą podejmuje zaś decyzje o organizacji pracy i zakresie obowiązków samodzielnie. 

Można zatem argumentować, że prowadzenie działalności gospodarczej może zwiększać efektywność pracownika bardziej niż praca na etacie, wykształcając decyzyjność i samodzielność. Dlatego zasady dostępu do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego powinny być takie same, niezależnie od prawnej i organizacyjnej formy wcześniejszej pracy. 

O ile zatem zrozumiały jest warunek określonego wykształcenia, tak aby zapewnić organowi wykonawczemu kompetentne wsparcie, o tyle jest niezrozumiały warunek legitymowania się kilkuletnim stażem pracy świadczonej tylko w ramach stosunku pracy i brakiem możliwości uwzględniania okresu świadczenia pracy w formach pozapracowniczych. 

Pracownicy i przedsiębiorcy to różne kategorie podmiotów

Odpowiedź MRiPS 

(...) 

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w ramach stosunku pracy mogą występować jako pracodawca, czyli podmiot zatrudniający pracowników, a nie jako pracownicy. W związku z tym nie jest możliwe utożsamianie tego rodzaju działalności z pracą podporządkowaną, wykonywaną w ramach stosunku pracy. Skoro zaś pracownicy i przedsiębiorcy należą do różnych kategorii podmiotów, dozwolone jest, w świetle zasady równości, ich odmienne traktowanie przez prawo, co przejawia się m.in. uznaniem, że okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie jest okresem pracowniczego zatrudnienia, a także że okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy nie jest okresem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

(...)

Stosunek pracy a umowy cywilnoprawne - różnice

Nie ma również podstaw do utożsamiania wykonywania pracy w ramach stosunku pracy ze świadczeniem pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Zgodnie z obowiązującą w polskim prawie zasadą swobody umów, strony posiadają swobodę wyboru rodzaju umowy oraz kształtowania jej treści (art. 3531 Kodeksu cywilnego). Mają więc one prawo decydowania o wyborze podstawy świadczenia pracy (umowa o pracę, umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług, itp.). Przepisy prawa pracy nie zakazują wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło, jeżeli odpowiada to zgodnemu zamiarowi stron oraz jest uzasadnione charakterem pracy i warunkami jej wykonywania.

Cywilnoprawne umowy zlecenia i o dzieło są umowami regulowanymi przepisami Kodeksu cywilnego (art. 627–646, art. 734–751) i nie podlegają generalnie regulacjom prawa pracy. Należy stwierdzić, że przepisy Kodeksu cywilnego są mniej rygorystyczne niż przepisy Kodeksu pracy i w niektórych sytuacjach, w zależności od potrzeb obu stron, mogą im dać większą swobodę w kształtowaniu treści, a także okresu obowiązywania umowy. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że – w zależności od ustaleń stron – świadczenie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej nie zawsze musi opierać się na wyłącznie osobistym jej wykonywaniu, a podmiot zobowiązany może korzystać podczas realizacji umowy z pomocy osób trzecich.

Swobodę stron w wyborze podstawy świadczenia pracy ogranicza jednak przepis art. 22 § 1 Kodeksu pracy zawierający ww. przesłanki wskazujące na istnienie stosunku pracy. Jak wskazano wyżej, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w wyżej określonych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest też dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla stosunku pracy (art. 22 § 11 – 12 Kodeksu pracy).

(...)

Staż pracy tylko ze stosunku pracy

Nie wydaje się zatem możliwe ani uzasadnione, aby do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze wliczać okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, a tym samym zwiększać koszty pracodawcy związane z realizacją tych uprawnień przez pracownika.

Wprowadzenie ogólnej regulacji uwzględniającej ww. okresy przy ustalaniu uprawnień pracowniczych związanych ze stażem pracy zwiększałoby obciążenia finansowe pracodawców.

Ponadto, w przypadku świadczeń o charakterze fakultatywnym, których warunki nabycia określa pracodawca, mogłoby to być uznane za zbyt daleko idącą ingerencję w sferę prowadzonej przez nich samodzielnej polityki wynagradzania. Natomiast wprowadzenie postulowanej regulacji, w odniesieniu do pracodawców będących jednostkami sektora finansów publicznych, wywołałoby także skutki dla budżetu państwa.

Powyższe rozważania mają także istotne znaczenie w kontekście wliczania do okresu pracy, od którego zależy wykonywanie pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, okresów uprzednio prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, a także okresów świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. 

Mając na uwadze ww. odmienność wykonywania pracy w ramach stosunku pracy oraz prowadzenia działalności gospodarczej lub świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych nie należy automatycznie stawiać znaku równości między okresami prowadzenia tego rodzaju aktywności dla celów zapewnienia dostępu do wykonywania pracy określonego rodzaju lub do określonych stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego.

Wymagania dla każdego rodzaju pracy lub każdego ze stanowisk powinny być rozpatrywane i ustalane w kontekście wykonywanych zadań oraz z uwzględnieniem szczególnych okoliczności związanych z wykonywaniem tego rodzaju pracy bądź z funkcjonowaniem danego stanowiska w ramach określonego podmiotu. Przeprowadzenie oceny i podjęcie decyzji w tym zakresie należy do podmiotów, do których właściwości należy regulowanie zasad realizacji zadań w danym obszarze, a więc np. w odniesieniu do pracowników samorządowych właściwy pozostaje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. 

W związku z powyższym uprzejmie informuję, że nie jest obecnie planowane podjęcie inicjatywy ustawodawczej w zakresie wliczania do okresu pracy, od którego zależy wykonywanie pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, okresów uprzednio prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, a także okresów świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych.

(pełna treść odpowiedzi w załączniku poniżej)

III.7040.140.2021

Załączniki:

Do_MRiPS_staz_pracy_6.12.2021.pdf

Odpowiedz_MRiPS_29.12.2021.pdf

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odmowa renty wdowiej: 7 powodów odmowy renty wdowiej przez ZUS

Otrzymałaś odmowę przyznania renty wdowiej przez ZUS? Sprawdź, jakie są najczęstsze powody niepozwalające na wypłatę nowego świadczenia. Jeśli nie zgadzasz się z rozstrzygnięciem Zakładu, możesz odwołać się do sądu.

Czy jesteśmy gotowi na skrócony tydzień pracy? Jak go sobie wyobrażamy?

Jak sobie wyobrażamy skrócony tydzień pracy? Mniej godzin, ale pięć dni w tygodniu? Więcej godzin i dodatkowy dzień wolny? Ale kiedy, w poniedziałek czy piątek, a może środę? Badacze z Uniwersytetu SWPS przyjrzeli się wyobrażeniom.

Renta wdowia - kiedy pierwsze wypłaty? Terminy wypłat ZUS w lipcu i sierpniu

Renta wdowia pozwala na łączenie dwóch świadczeń renty rodzinnej po zmarłym małżonku i świadczenia emerytalno-rentowego. Lipiec to termin pierwszych wypłat renty wdowiej. Kiedy dokładnie ZUS wypłaci świadczenie w lipcu i sierpniu 2025 r.?

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego [projekt]

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Wielce prawdopodobne, że tak. Bo ma dojść do dostosowania poziomu maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego do zmienionej kwoty bazowej, wynikającej z ustawy budżetowej na rok 2025. Zatem z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. mają obowiązywać nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w samorządzie.

REKLAMA

PIP: 350 tysięcy bezpłatnych porad rocznie dla pracodawców. Inspekcja pracy nie tylko kontroluje, ale i pomaga

Działalność PIP to nie tylko kontrole, ale i bezpłatne porady prawne dla pracodawców. Inspekcja pracy wydaje 350 tysięcy porad rocznie, które skierowane są wprost do osób zatrudniających pracowników. Warto korzystać z pomocy PIP.

Gdzie chcą pracować Polacy? Ranking 2025: wymarzonym miejscem pracy branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT

Gdzie w 2025 roku chcą pracować Polacy? Oto ranking branż. Okazuje się, że wymarzonym miejscem pracy jest branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT. Czym kierują się pracownicy przy wyborze branży, w której podejmują pracę?

Zmiany w stażu pracy od 2026 roku. Więcej praw dla 5 mln pracowników

Zmiany w stażu pracy, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku to więcej praw dla nawet 5 mln pracowników w Polsce. Nowe przepisy oznaczają też realny wzrost kosztów pracy. Działy kadr i płac już powinny przygotowywać się do zmian.

Zmiana branży w 2025 – od czego zacząć i gdzie znaleźć ogłoszenia pracy?

Rynek pracy, jaki znaliśmy, właśnie przestaje istnieć. Dzieje się to na naszych oczach i tak naprawdę tempo zmian jest znacznie szybsze, niż przypuszczali eksperci. Choć brzmi to aż nadto dramatycznie, to jednak nie można zaprzeczyć, że wielu pracowników zmaga się aktualnie z poważnymi problemami zawodowymi, a pracodawcy dwoją się i troją, aby stworzyć nowe systemy zarządzania w rzeczywistości AI. Niektóre zawody już przestają istnieć lub przechodzą intensywne zmiany, u podstaw których znajdziemy wdrożenie czata GPT do codziennych obowiązków. Dla niektórych osób jedynym rozwiązaniem okazała się zmiana pracy, dla innych w grę wchodzi tylko zmiana branży. Przebranżowienie to współczesny odpowiednik ucieczki z tonącego statku - tylko w tym wypadku pracownik sam buduje swoją szalupę ratunkową. Zatem jak aktualnie wygląda temat zmiany branży? Jakie są powody? W którą stronę iść i gdzie szukać nowych zawodowych wyzwań?

REKLAMA

Składka zdrowotna 2025: ryczałt, karta podatkowa, podatek liniowy, zasady ogólne. Jaka jest podstawa wymiaru? Ile procent?

Jaka jest podstawa wymiaru składki oraz kwota składki zdrowotnej w 2025 roku dla niektórych grup ubezpieczonych? ZUS informuje o wysokości składki na ryczałcie, karcie podatkowej, przy zasadach ogólnych, podatku liniowym, podatku od kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej oraz dla osób współpracujących.

Do kiedy jest nabór firm i instytucji do pilotażu skróconego tygodnia pracy?

Pilotaż skróconego tygodnia pracy jest konieczny. Może się okazać, że powszechny zapis o krótszym czasie pracy będzie tragiczny dla polskiej gospodarki, firm i społeczeństwa. Do kiedy trwa nabór firm i instytucji do projektu?

REKLAMA