Urlopy przymusowe

Pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody. Przepis art. 168 k.p. dopełnia regulację kodeksową co do czasu, w jakim urlopy powinny być udzielane, nie uzależniając swojego postanowienia, że ma to nastąpić „najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego”, żadnymi warunkami i nie przewidując żadnych wyjątków. Zastosowanie art. 168 k.p. nie jest więc zależne od zgody pracownika. Prawo do urlopu wypoczynkowego określone jest przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym i to w odniesieniu do obu stron stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w rozmiarze i terminie określonym według ustalonych zasad, a z drugiej strony pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu (art. 152 § 2 k.p.) i nie może odmówić wykorzystania urlopu udzielonego zgodnie z przepisami prawa pracy.

Urlop w okresie wypowiedzenia

W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca ma prawo do udzielenia pracownikowi urlopu. Decyzja o udzieleniu urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę została pozostawiona uznaniu pracodawcy, bez konieczności porozumienia czy uzgodnienia jej z pracownikiem. Obowiązkiem pracownika jest zaś wykorzystanie przysługującego mu urlopu w okresie wypowiedzenia, jeśli pracodawca udzieli mu w tym czasie urlopu. Jeżeli pracodawca zdecyduje o udzieleniu pracownikowi urlopu w okresie wypowiedzenia, to jego wymiar nie może przekraczać urlopu w wymiarze proporcjonalnym, który przysługuje pracownikowi do dnia ustania stosunku pracy. Pracodawca może też w okresie wypowiedzenia udzielić pracownikowi urlopu zaległego.

Przykład

Pracownikowi z 7-letnim stażem pracy pracodawca wręczył wypowiedzenie umowy o pracę, którego bieg rozpoczął się 1 czerwca. Pracodawca zobowiązał pracownika do wykorzystania w okresie 3-miesięcznego wypowiedzenia urlopu wypoczynkowego. Należy zaznaczyć, że pracownik ten ma urlop zaległy za 2008 r. w wymiarze 8 dni, a wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego wynosi 26 dni.

W opisanej sytuacji pracownik ma obowiązek wykorzystania w okresie wypowiedzenia 8 dni urlopu zaległego oraz 18 dni urlopu, obliczonego proporcjonalnie do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy (8/12 x 26 dni = 18 dni, gdyż umowa zostanie rozwiązana z końcem sierpnia). W sumie pracownik ma do wykorzystania 26 dni urlopu.

Możliwe jest również podjęcie przez pracodawcę decyzji o nieskorzystaniu z powyższego uprawnienia i wypłacenie pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy po rozwiązaniu umowy o pracę.

Wyżej wymieniony przepis stanowi wyjątek od zasady, że udzielenie urlopu następuje w terminie uzgodnionym z pracownikiem. W okresie wypowiedzenia może dojść do sytuacji, w której pracownik zostanie zobowiązany do wykorzystania urlopu, niezależnie od tego czy, w okresie tym urlop był przewidziany w planie urlopów lub wcześniej uzgodniony. Udzielenie urlopu w okresie wypowiedzenia jest w tym przypadku jednostronną czynnością, do której dokonania jest upoważniony pracodawca.