REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Co dla pracownika z niepełnosprawnością w 2025?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
Co dla pracownika z niepełnosprawnością w 2025?
Co dla pracownika z niepełnosprawnością w 2025?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

W artykule opis uprawnień pracowników posiadających orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu: znacznym, umiarkowanym i lekkim. Na 2025 r. jest ich wciąż sporo.
rozwiń >

Co dla pracownika z niepełnosprawnością w 2025?

Jak co roku zmieniają się kwestie związane z uprawnieniami dla pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami ale i dla samych zatrudnionych. Wiele osób zadaje pytanie jakie są uprawnienia pracowników posiadających orzeczenie lekarskie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w 2025 r.?  Dokonując analizy podstawowej ustawy w tej materii dokonujemy analizy najważniejszych praw pracownika niepełnosprawnego w 2025 r. I tak, ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U z 202 r. poz. 44) określa jakie są uprawnienia pracowników posiadających orzeczenie lekarskie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Do najważniejszych z nich zaliczamy uprawnienia w zakresie: 

REKLAMA

Autopromocja
  • zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia;
  • niezbędnych racjonalnych usprawnień dla osoby niepełnosprawnej;
  • wyposażenie stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej z podstawowym zapleczem socjalnym;
  • czasu pracy osoby niepełnosprawnej (w tym dodatkowej przerwy);
  • dodatkowego urlopu wypoczynkowego;
  • możliwości przebywania w miejscu pracy z psem asystującym.

Niezbędne racjonalne usprawnienia dla osoby z niepełnosprawnością

Również w 2025 r. pracodawca jest obowiązany zapewnić niezbędne racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej:

  • pozostającej z nim w stosunku pracy,
  • uczestniczącej w procesie rekrutacji
  • lub odbywającej szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe albo praktyki zawodowe lub absolwenckie.

Niezbędne racjonalne usprawnienia polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby, o ile przeprowadzenie takich zmian lub dostosowań nie skutkowałoby nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń. Zgodnie ze stanowiskiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pojęcie „racjonalnych usprawnień” powinno być rozumiane szeroko (wyrok ETS z dnia 11 kwietnia 2013 r. sygn. C-335/11). Natomiast Sąd Najwyższy podkreślił, że przy ocenie czy dane rozwiązanie mieści się w zakresie tego pojęcia, powinno uwzględniać się całokształt okoliczności danej sprawy, w tym dobro osoby niepełnosprawnej, konieczność zagwarantowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz fakt, czy dane rozwiązanie nie skutkowałoby nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń (wyrok SN z 12 listopada 2014 r., sygn. I PK 74/14).

Stanowisko pracy osoby z niepełnosprawnością z podstawowym zapleczem socjalnym

Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku (i została uznana za osobę niepełnosprawną), pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną. Powyższego nie stosuje się, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości - udowodnione przez pracodawcę. Jak podkreśla Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 grudnia 2002 r., sygn. II UK 176/02, "Osobą zatrudnioną" w rozumieniu powyższego, co do której istnieje obowiązek pracodawcy wydzielenia lub zorganizowania dla niej odpowiedniego stanowiska pracy, jest pracownik, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utracił zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, lecz z którym pracodawca nie rozwiązał stosunku pracy.

Ważne

Co to jest zaplecze socjalne dla osoby niepełnosprawnej?

Niestety przepisy ustawy niedookreślają czym jest zaplecze socjalne. Nie jest jasne jakie warunki należy spełniać oraz jakie elementy podstawowe należą do zaplecza socjalnego oraz jakie stanowisko pracy można uznać za odpowiednie dla osoby niepełnosprawnej. Logicznym będzie więc dostosowanie stanowiska do rodzaju uszczerbku na zdrowiu, który poniosła osoba niepełnosprawna w wyniku wypadku przy pracy bądź choroby zawodowej, oraz do jej obecnych potrzeb.  Istotne jest zatem określenie tych elementów w treści decyzji o ustaleniu stopnia niepełnosprawności lub o częściowej niezdolności do pracy.

Czy osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować 8 godzin?

Tak, osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności, ale tylko w stopniu lekkim może pracować 8 godzin dzień. Wynika to z tego, ze w ustawie określono ogólnie, że czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Ale, uwaga! Co do pozostały stopni (dawnej grup) czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo
Przykład

Przepisy dotyczące norm czasu pracy osób ze stwierdzoną niepełnosprawnością mają charakter semiimperatywny – są jednostronnie bezwzględnie obowiązujące, co oznacza, że czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do umiarkowanego czy znacznego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, nawet wówczas, gdy strony stosunku pracy uzgodniły w umowie dłuższy dobowy i tygodniowy czas pracy, gdy niepełnosprawny pracownik wyraził na to dobrowolnie zgodę w sposób wyraźny lub dorozumiany, albo gdy pracodawca narzucił niepełnosprawnemu pracownikowi normy czasu pracy przekraczające górną granicę. Oczywiście strony stosunku pracy mogą uzgodnić korzystniejsze dla niepełnosprawnego pracownika warunki zatrudnienia, nie mogą natomiast uzgodnić warunków mniej korzystanych – czyli w tym przypadku – dłuższych norm czasu pracy niż wynikające z bezwzględnie obowiązującego przepisu.

Czy osoba z niepełnosprawnością może w 2025 r. pracować mniej niż 7 godzin dziennie?

Tak, osoba może pracować krócej. Jak już zostało to wskazane wyżej pracodawca może wprowadzić korzystniejsza zasady nie przewidują to przepisy ustawy. Jednak oprócz tego istnieją też inne pragmatyki zawodowe i np. z art. 93 ust. 3 ustawy o działalności leczniczej wynika, że czas pracy pracowników niewidomych zatrudnionych na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami w przyjętym okresie rozliczeniowym nie może przekraczać 6 godzin na dobę i przeciętnie 30 godzin na tydzień w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Jeżeli byłby to np. pracownik z orzeczonym lekkim stopniem (i jego czas pracy wynosi 8 godzin dziennie) to i tak stosuje się to korzystniejsze rozwiązanie z ustawy o działalności leczniczej i jego czas pracy wynosi 6 godzin zamiast 8.

Czy osoba z niepełnosprawnością może być zatrudniona w porze nocnej?

Generalnie, nie, osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniana w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Ustawa przewiduje jednak wyjątki. Określonych powyżej unormowań nie stosuje się do osób niepełnosprawnych zatrudnionych:

  • przy pilnowaniu,
  • które na swój wniosek, za zgodą lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad nimi, zrezygnowały z ochrony przewidzianej w przytoczonych przepisach ww. ustawy. 
Ważne

W razie gdyby pracodawca wbrew zakazowi zlecił pracownikowi niepełnosprawnemu wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych bądź w porze nocnej, należy przyjąć, że nie pozbawia to pracownika stosownych dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych czy porze nocnej. Sąd Najwyższy w wyroku z 6.07.2005 r. stwierdził, że ustalenie w umowie o pracę zawartej z pracownikiem niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym 8-godzinnego dnia pracy zamiast zgodnego z prawem 7-godzinnego oznacza, że za każdą przepracowaną ósmą godzinę ma on prawo do wynagrodzenia w wysokości 1/7 dziennego wynagrodzenia wynikającego z umowy i do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych . Podobne stanowisko zajął SN w wyroku z 3.08.2016 r., wskazując, że za ósmą godzinę pracy w ciągu doby niepełnosprawnemu pracownikowi należy się rekompensata z tytułu wykonywania obowiązków w nadgodzinach. Pracodawca nie może twierdzić, że nieprzestrzeganie ustawowego limitu czasu pracy może być dla nich korzystne i ma przeciwdziałać dyskryminacji.

Ile wynosi dodatkowa przerwa w pracy dla osoby z niepełnosprawnością? 

Osoba niepełnosprawna (nie istotne w jakim stopniu) ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek – czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. Jest to przerwa dodatkowa przysługująca pracownikowi niezależnie od przerwy 15 minutowej, przewidzianej w art. 134 Kodeksu pracy, uzależnionej od dobowego wymiaru czasu pracy pracownika. 

Przykład

Spółka XYZ. zatrudnia pracownika Jana W. z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w niepełnym wymiarze czasu pracy, tj. na 3/4 etatu. Jan W. pracuje dobowo przez 5 godzin i 25 minut. Spółka XYZ. zapytała dział kadr czy w związku z tym należy mu się 15-minutowa przerwa w pracy zgodnie z art.134 KP, jeżeli nie pracuje dobowo co najmniej 6 godzin? W opisanej sprawie pracownikowi nie przysługuje 15-minutowa przerwa w pracy, o której mowa w art. 134 KP, ponieważ pracownik nie pracuje 6 godzin dziennie.

Jak liczyć urlop osoby z niepełnosprawnością w 2025?

Również w 2025 r. osobie niepełnosprawnej przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy. Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Jak podkreśla w swoich wyjaśnieniach Państwowa Inspekcja Pracy: prawo to nabywane jest jednorazowo. Pracownik nabywa prawo do urlopu nawet jeżeli nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał w tym czasie zasiłek chorobowy (dotyczy to także świadczenia rehabilitacyjnego). Prawo do każdego kolejnego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa z dniem 1 stycznia następnego roku kalendarzowego. Pierwszy dodatkowy urlop wypoczynkowy osoba niepełnosprawna nabywa w całości (czyli w wymiarze 10 dni roboczych) – nawet jeżeli uzyska do niego prawo, np. dopiero w grudniu danego roku. Wynika to z faktu, że zasada ustalania urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym określona w przepisach art. 1551 i 1552 ustawy Kodeks pracy, dotyczy tylko kolejnego urlopu wypoczynkowego. Urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Ważne

Z wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 29 czerwca 2005 r., II PK 339/04, wynika, że prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu.

Zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia

Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Takie zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia przysługuje:

  • w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku (na wniosek lekarza pod którego opieką znajduje się osoba);
  • w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Wynagrodzenie za czas ww. zwolnień od pracy oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Pies w miejscu pracy

Jak czytamy na stronie Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, który odpowiada na pytanie: Czy osoba niepełnosprawna może przebywać wraz z psem asystującym w miejscu pracy?

"(…) przebywanie osoby niepełnosprawnej w miejscu jej pracy wraz z psem asystującym zależy od rodzaju miejsca tej pracy. Przepisy ustawy o rehabilitacji (…) wskazują, że osoba niepełnosprawna wraz z psem asystującym ma prawo wstępu do obiektów użyteczności publicznej, w szczególności: budynków i ich otoczenia przeznaczonych na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz innych ogólnodostępnych budynków przeznaczonych do wykonywania podobnych funkcji, w tym także budynków biurowych i socjalnych. Zakres powyższego przepisu nie obejmuje prawa wstępu do budynków stanowiących własność prywatną, które nie mieszczą się w ramach ww. kategorii.".

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Bezpłatny e-book Piękny umysł. PRISM Brain Mapping

Żyjemy w czasach, w których jedynym pewnikiem jest zmiana. Kluczowe dla niej są samoświadomość i samopoznanie. Prezentujemy jedno z najlepszych narzędzi, które nam w tym pomoże – PRISM Brain Mapping.

Kobieta 12 kg. Mężczyzna 30 kg. Przepisy BHP regulują podnoszenie ciężarów w pracy

Kobieta może podnosić 12 kg, a mężczyzna aż 30 kg przy pracy stałej. To prawie 3 razy więcej. Przepisy BHP regulują podnoszenie ciężarów w pracy w różnych okolicznościach. Kiedy konieczne jest zespołowe przenoszenie ciężarów przez pracowników? Oto przepisy prawne określające zasady transportu ręcznego.

Czterodniowy tydzień pracy w Polsce 2025. Gigantyczne straty dla przedsiębiorców. Każdy chciałby mniej pracować

Każdy chciałby mniej pracować, być wiecznie młodym, zarabiać dużo pieniędzy i nie mieć zmartwień. - Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie negatywnie ocenia plany wprowadzenia w Polsce czterodniowego tygodnia pracy. Jeszcze w kwietniu zostaną przedstawione główne założenia programu.

Dodatek dopełniający do renty socjalnej. Czy będzie podlegał potrąceniom i egzekucji?

Osoby uprawnione do renty socjalnej, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, od maja będą otrzymywać dodatek dopełniający do swojego świadczenia. Przepisy przewidują, że z dodatku dopełniającego będą dokonywane potrącenia i egzekucja. Do Sejmu wpłynęła petycja w sprawie ich ograniczenia.

REKLAMA

Szkolenie pracowników: jak optymalizować koszty poprawy kompetencji w firmie, angażując sztuczną inteligencję

Personalizacja czy microlearning pozwalają skutecznie podnosić kompetencje zatrudnionych, co przekłada się na realne korzyści biznesowe oraz przewagę konkurencyjną na rynku. Szkolenia pracowników w firmach muszą dostosować się do nowych standardów i trendów rynkowych.

Urlop adopcyjny 2025. Adopcja dziecka i wszystkie urlopy przysługujące rodzicom

Urlop adopcyjny to skrótowa nazwa urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. To urlop macierzyński na dziecko adoptowane lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (nie dotyczy zawodowych rodzin zastępczych). Oto wszystkie urlopy, które w 2025 r. należą się po adopcji dziecka lub dzieci. Gwarantuje je Kodeks pracy.

Zakazy dla pracodawcy dotyczące kobiet w ciąży i karmiących piersią [Kodeks pracy]

Prawo pracy w sposób szczególny chroni kobiety będące w ciąży oraz karmiące piersią. W tym celu zostały skonstruowane zakazy dla pracodawców zatrudniających takie osoby. Czego dotyczą art. 176, 178, 179 Kodeksu pracy?

Jak korporacje mogą stworzyć inkluzywne środowisko pracy? [Poradnik]

W świecie, który staje się coraz bardziej globalny, zróżnicowany i świadomy społecznie, inkluzywność w miejscu pracy przestaje być opcjonalnym dodatkiem do kultury organizacyjnej. Coraz częściej jest to warunek konieczny do utrzymania konkurencyjności, przyciągania talentów i budowania zdrowej, silnej organizacji. Jednak wdrażanie autentycznej inkluzywności to proces – głęboki, wymagający odwagi, zaangażowania i gotowości do zmiany.

REKLAMA

Wyższy dodatek za pracę w nocy od 1 maja 2025 r. Dla kogo?

Osoby pracujące w porze nocnej mogą liczyć na dodatek z tego tytułu. Ile będzie wynosił dodatek za pracę w nocy w maju 2025 r.? Czym jest praca w porze nocnej? Za pracę w jakich godzinach przysługuje dodatek?

Maj 2025: kalendarz do druku [PDF]

Pobierz kalendarz maja 2025 do druku z miejscem na notatki. Maj 2025 roku zawiera dwa święta ustawowo wolne od pracy. W tym miesiącu jest również Dzień Matki. Najważniejsze daty już są zaznaczone. Wydrukuj i dopisz swoje notatki.

REKLAMA