Czy choroba i urlop chronią przed zwolnieniem?

• Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę
• Wypowiedzenie a później L4
• Ochrona pracownika przed wypowiedzeniem w czasie choroby
• Powrót do pracy po L4 a wypowiedzenie
• Upadłość i likwidacja a zwolnienie lekarskie czy urlop
• Ochrona przed wypowiedzeniem ale nie przed dyscyplinarką
• Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika
• Ochrona pracownika w trakcie urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności

Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP) jak i inne ustawy np. o związkach zawodowych - przewiduje szereg zdarzeń - na skutek których poszczególni pracownicy chronieni są przed rozwiązaniem umowy o pracę. Wybranym podmiotom, m.in. kobietom w ciąży, osobom w wieku przedemerytalnym, osobom korzystającym ze zwolnień lekarskich czy z urlopów, jak i działaczom związkowym przysługuje szczególna ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę.

Poniżej opis prawnej sytuacji osób korzystających ze zwolnień lekarskich czy przebywających na urlopach, w kontekście ochrony przed wypowiedzeniem. 

Wypowiedzenie a później L4

Jeżeli pracodawca wypowie umowę o pracę pracownika, który świadczył pracę, a następnie – po otrzymaniu oświadczenia o wypowiedzeniu – wykazał, że był niezdolny do pracy z powodu choroby (dostarczy zwolnienie lekarskie), wypowiedzenie będzie skuteczne.

Ochrona pracownika przed wypowiedzeniem w czasie choroby

Kodeks pracy wskazuje, że pracodawca nie może rozwiązać za wypowiedzeniem umowy o pracę z pracownikiem w czasie, gdy przebywa on na zwolnieniu lekarskim.

Powrót do pracy po L4 a wypowiedzenie

Zakaz wypowiedzenia ustanowiony w art. 41 KP jest gwarancją powrotu do pracy po okresie usprawiedliwionej nieobecności, nieprzekraczającej okresu z art. 53 § 1 KP. Skoro pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem przez okres tam wskazany, to co do zasady nie można przyjąć, że pracodawca może wypowiedzieć mu umowę o pracę zaraz po stawieniu się do pracy, ponieważ przekreśliłoby to sens udzielonej ochrony i stanowiło odwet za korzystanie z prawa do zwolnienia od pracy. Okres ochronny przewidywany w art. 41 KP rozpoczyna się z chwilą ziszczenia się przesłanki zakazu wypowiedzenia, tj. nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby czyniącej go niezdolnym jej wykonywania lub zaprzestania jej świadczenia z tej samej przyczyny (zob. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 listopada 2022 r., sygn. II PSKP 41/22).

Upadłość i likwidacja a zwolnienie lekarskie czy urlop

Należy pamiętać, że w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy pracownikowi przebywającemu na urlopie, na zwolnieniu lekarskim czy z powodu innej usprawiedliwionej nieobecności, nie przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

Ochrona przed wypowiedzeniem ale nie przed dyscyplinarką

Przepisy wskazują na ochronę tylko przed wypowiedzeniem, już nie przed dyscyplinarką - czyli przed rozwiązaniem umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika

Pracodawca może rozwiązać umowy w trybie natychmiastowym jeżeli pracownik:
1) w sposób ciężki naruszy podstawowe obowiązki pracownicze;
2) popełnieni w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
3) w sposób zawiniony utraci uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika

Ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę ma charakter czasowy i obowiązuje do czasu, gdy pracodawca zyskuje uprawnienie do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (bez winy pracownika).

Pracodawca jest uprawniony do rozwiązania umowy o pracę takiego pracownika w trybie natychmiastowym bez winy pracownika:
1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Ochrona pracownika w trakcie urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności

Umowa o pracę nie może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem, jeśli pracownik:

• przebywa na urlopie, na przykład: urlopie wypoczynkowym (urlopie na żądanie), tzw. zwolnieni urlopie z powodu siły wyższej, urlopie szkoleniowym, urlopie bezpłatnym;
• pod pojęciem "inna usprawiedliwiona nieobecność" należy rozumieć w szczególności okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą pracownika, odosobnienia spowodowanego chorobą zakaźną, sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, tymczasowego aresztowania, pozbawienia wolności czy też okresy zwolnienia od pracy w celu sprawowania funkcji samorządowych.