Kiedy pracownik ma prawo do dodatków wyrównawczych?

Nie każdy jednak pracownik przeniesiony na inne stanowisko, czy też pracownik którego wynagrodzenie uległo obniżeniu ma prawo do dodatku wyrównawczego.

Autopromocja

Kodeks pracy wyraźnie wskazuje osoby, a także sytuacje których zaistnienie daje możliwość uzyskania dodatku wyrównawczego. Zgodnie z tymi przepisami uprawnieni do dodatku są:

• pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią (art. 179 § 4 Kodeksu pracy),
• pracownik, u którego stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej (art. 230 § 2 Kodeksu pracy),
• pracownik, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (art. 231 Kodeksu pracy).

Pracownica w ciąży lub karmiąca piersią

W pierwszej kolejność podkreślić należy, że pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej. Jeżeli zatem kobieta jest w ciąży, pracodawca zobowiązany jest do zmiany wymiaru czasu pracy tak, aby nie musiała ona pracować w nocy. Jeśli jest to niemożliwe, powinien przenieść ją na inne stanowisko pracy, niewymagające pracy nocnej. Jeżeli i to jest niemożliwe, pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownicę od obowiązku świadczenia pracy – w tym wypadku pracownica zachowuje prawo do otrzymywanego dotychczas wynagrodzenia. W pozostałych przypadkach, tj. zmiany warunków pracy, skrócenia czasu pracy, a także przeniesienia na inne stanowisko, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy jeżeli jej wynagrodzenie uległo zmniejszeniu.

Zobacz: Kto ma prawo do dodatku za znajomość języków obcych?

Autopromocja

ZFŚS
Zasady tworzenia i prowadzenia

Sprawdź

Zmniejszona wydajność pracy na nowym stanowisku nie wpływa na wysokość należnego dodatku.

Ponadto, w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet wymienione są prace, których kobieta w ciąży lub karmiąca piersią wykonywać nie może. Jeżeli zatem pracodawca zatrudnia kobietę na wskazanym w rozporządzeniu stanowisku pracy jest zobowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy zachowaniem wynagrodzenia. Jeżeli nastąpiło przeniesienie do innej pracy, kobiecie przysługuje dodatek wyrównawczy.

Stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, a związane z wykonywaniem pracy na wskazanych w rozporządzeniu stanowiskach pracy nie ma znaczenia. Wystarczy, że kobieta na takim stanowisku pracuje.

Lekarka odsunięta w związku z ciążą od pełnienia szpitalnych dyżurów uzyskuje prawo do dodatku wyrównawczego kompensującego dodatkowe wynagrodzenie za takie dyżury. Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej dla kobiet ciężarnych oznacza dla lekarki zakaz pełnienia dyżurów i stanowi przesunięcie do innej, lżejszej pracy. Zaprzestanie pełnienia dyżurów powoduje obniżenie wynagrodzenia lekarki i uzasadnia przyznanie dodatku wyrównawczego.

Autopromocja

Szkolenie:
Jawność, równość i transparentność wynagrodzeń

Termin: 4 grudnia 2025 r.

Sprawdź

Choroba zawodowa

Choroba zawodowa jest to choroba spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, lub sposobem wykonywania pracy. Powstaje wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia, takie jak hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp. Wykaz chorób zawodowych znajduje się w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach. W przypadku, gdy lekarz sprawujący opiekę nad danym zakładem pracy stwierdzi u pracownika objawy choroby zawodowej i wyda stosowne orzeczenie lekarskie, pracodawca jest zobowiązany przenieść pracownika do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu. Jeżeli przeniesienie powoduje zmniejszenie wynagrodzenia, pracownikowi należy się dodatek wyrównawczy.

W takim wypadku dodatek wyrównawczy przysługuje przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.

Jan K. jest zatrudniony w zakładzie zajmującym się produkcją pokryć dachowych, w tym pokryć z dodatkiem azbestu. Wskutek długotrwałego narażenia na pył azbestowy stwierdzono u niego objawy choroby opłucnej wywołanej tymże pyłem (choroba zawodowa wymieniona w rozporządzeniu). Pracodawca jest zobowiązany przenieść go na inne stanowisko, np. przy produkcji dachówek. Jeżeli wynagrodzenie przy wykonywaniu tej pracy jest niższe, pracodawca ma obowiązek przez 6 miesięcy wypłacać Janowi K. dodatek wyrównawczy.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy

Zgodnie z art. 231 Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek przenieść pracownika do innej pracy, jeżeli wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy. Dotyczy to jednak tylko tych pracowników, którzy nie mogą wykonywać obecnej pracy, ale lekarz orzecznik ZUS nie stwierdził u nich częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów. Różnica polega na tym, że lekarz orzecznik ZUS stwierdza niezdolność do pracy jeżeli naruszenie sprawności ciała jest trwałe lub długotrwałe. Omawiana natomiast sytuacja dotyczy tych pracowników, których niezdolność jest przejściowa, co stwierdza lekarz opiekujący się pracownikami danego zakładu.

W odniesieniu do choroby zawodowej nie chodzi tutaj o objawy, tak jak w sytuacji poprzedniej, ale o stwierdzoną orzeczeniem chorobę zawodową.

Za wypadek przy pracy uważa się natomiast nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Jeżeli wskutek takiego wypadku lub stwierdzenia choroby zawodowej pracownik nie może wykonywać pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest zobowiązany przenieść go do innej, odpowiedniej pracy.

Praca musi być odpowiednia, a więc zgodna z posiadanymi kwalifikacjami.

Jeżeli wskutek przeniesienia pracownikowi zmniejszy się wynagrodzenie, pracodawca jest zobowiązany wypłacać mu dodatek wyrównawczy, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy.

Ustawodawca nie uregulował sytuacji, gdy pracodawca nie ma możliwości przeniesienia pracownika do pracy, przy której nie byłby on narażony na działanie czynnika szkodliwego dla zdrowia. W takiej sytuacji pracodawca może skorzystać z prawa wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie przepisów o rozwiązywaniu stosunków pracy. Na okres wypowiedzenia ma jednak obowiązek odsunąć pracownika od wykonywanej pracy i wypłacać mu dodatek wyrównawczy, w tym wypadku równy wysokości utraconego wynagrodzenia.

Pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć stosunku pracy jeżeli stanowiska, na które mógłby przenieść pracownika, są zajęte przez innych pracowników.

Prawu polskiemu znane są jeszcze dwie sytuacje, w których przysługuje dodatek wyrównawczy, mianowicie:

• przy zwolnieniach grupowych, na podstawie ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2004 r. w sprawie dodatku wyrównawczego dla żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach aplikantów, asesorów i sędziów sądów wojskowych oraz aplikantów, asesorów i prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury – tymże osobom.

Szczegółowe zasady obliczania dodatków wyrównawczych zawarte są w rozporządzeniu z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.

Zobacz serwis: Wynagrodzenie zasadnicze