REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kobiety na rynku pracy. Powrót do pracy po urodzenia dziecka nie jest łatwy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
94 proc. niepracujących matek planuje wrócić do pracy po urodzeniu dziecka
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Kobiety chcą wracać do pracy po urodzeniu dziecka, ale brakuje ułatwień. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z pytaniem, czy  prowadzone są analizy lub prace nad rozszerzeniem ram prawnych prowadzących do efektywnego wzrostu liczby kobiet powracających na rynek pracy po urodzeniu dziecka. 

Kobiety chcące wrócić do pracy po urodzeniu dziecka mają problemy. RPO zwrócił na nie uwagę resortu rodziny i polityki społecznej. Zastępca rzecznika Stanisław Trociuk występując do szefowej ministerstwa Marleny Maląg wskazał, że według badań ponad 94 proc. niepracujących matek planuje wrócić do pracy po urodzeniu dziecka, ale pracodawcy często patrzą na to niechętnie. Wiele kobiet boi się zaś, że nie będą mogły zadowalająco dla siebie łączyć opieki nad dzieckiem z pracą. Rzecznik podkreśla, że to na organach ustawodawczych spoczywa odpowiedzialność za stworzenie takiego systemu, aby podmioty chcące wspierać kobiety na rynku pracy miały skuteczne narzędzia. Wystąpienie RPO w tej sprawie to efekt spotkania z przedstawicielami i przedstawicielkami inicjatywy „Nasz Rzecznik”. 

REKLAMA

Autopromocja

Wsparcie rodziców to obowiązek władzy państwowej

Konstytucyjnym obowiązkiem organów władzy państwowej – podkreślił w wystąpieniu zastępca RPO – jest tworzenie rozwiązań prawnych gwarantujących rodzicom możliwość wypełniania swoich ról społecznych, w tym zawodowych. Zgodnie z art. 18 Konstytucji RP małżeństwo, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką RP. Art. 71 ust. 1 zdanie 1 Konstytucji RP stanowi bezpośredni wyraz zasady opieki i ochrony państwa nad rodziną. 

Ważne
Art. 71 ust. 2 Konstytucji RP:

Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa”. 

Przepis ten jest uszczegółowieniem ustrojowej zasady ochrony macierzyństwa, łączy się bezpośrednio z zasadą ochrony macierzyństwa.

Kobiety wracające po urodzeniu dziecka w badaniach rynku pracy   

RPO przytoczył wyniki badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny opublikowane w raporcie „Mama wraca do pracy – bariery behawioralne i kierunki wsparcia”, którego przedmiotem były problemy kobiet chcących wrócić do pracy po urodzeniu dziecka i przerwie w opiece nad nim. Wyniki te są zdaniem RPO porażające. 

Według raportu co piąta niepracująca mama dziecka w wieku 7–9 lat nie może znaleźć odpowiedniej pracy. Na 1000 pracujących kobiet przypada aż 1012 biernych zawodowo. Wśród niepracujących mężczyzn to tylko 564. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak czytamy w raporcie: „Polkom, które chcą wrócić do pracy po urodzeniu dziecka, pracodawcy nie przedłużają umów po wygaśnięciu w trakcie urlopu rodzicielskiego. Albo dają do zrozumienia, że kobieta nie będzie mile widziana w pracy po urlopie. Stereotypowo myślą o matkach jako nieefektywnych pracowniczkach. Kobietom brakuje możliwości przekazania części obowiązków opiekuńczych ojcom. System usług publicznych opieki nad dzieckiem jest niewystarczająco rozwinięty. Żłobki, przedszkola czy transport publiczny mają niską dostępność, sztywne godziny otwarcia, niedopasowane do godzin pracy matek”.

A jak wskazują badania m.in. „Macierzyństwo a aktywność zawodowa” – Raport z badania przygotowany przez Fundację Rodzić w Mieście – 94,4% niepracujących zawodowo matek planuje powrót na rynek pracy. Praca zawodowa daje im poczucie niezależności oraz możliwości wykorzystania swoich kompetencji, a co za tym idzie rozwoju zawodowego i osobistego. 

Niestety aż 69, 4% kobiet (matek) boi się, że po powrocie do pracy nie będą miały możliwości łączenia opieki nad dzieckiem i pracy w sposób, jaki by chciały. Kolejna wiąże się z trudnościami logistycznymi związanymi z godzinami pracy i zapewnienia dzieciom w tym czasie odpowiedniej do wieku opieki w różnych placówkach często oddalonych od siebie, domu i miejsca pracy. Nie bez znaczenia jest obawa przed możliwymi chorobami dziecka, szczególnie uczęszczającego do zorganizowanych placówek opieki, typu przedszkole czy żłobek co wpływa na jej dyspozycyjność.

Na dalszej pozycji pozostaje obawa utraty dotychczasowych kompetencji po przerwie w pracy. Nie bez znaczenia jest też obawa niezrozumienia ze strony pracodawcy, braku tolerancji i wyrozumiałości w związku z koniecznością chociażby skorzystania z zasiłku opiekuńczego z powodu choroby dziecka.

Ponadto na te wszystkie czynniki nakładają się tęsknota za dzieckiem czy lęk o jego stres związany z rozłąką z matką.

Kobiety powinny mieć łatwiejszy dostęp do rynku pracy 

Jak wynika z tych danych matki chcą pracować, jednak obawiają się, czy spełnią własne i pokładane w nich oczekiwania. Niestety, tak długo jak tych obaw nie ograniczy się lub nie wyeliminuje, o powrotach do pracy czy szeroko pojęty rynek pracy mówić będziemy przez pryzmat występujących trudności. Działania na rzecz szerszego otwarcie dostępu do rynku pracy powinny być podejmowane na różnych szczeblach: u pracodawcy, samorządowym czy państwowym.

To przede wszystkim na organach ustawodawczych spoczywa odpowiedzialność za stworzenie takiego systemu prawnego, aby te podmioty, które chcą wspierać kobiety (rodziców) na rynku pracy, miały skuteczne narzędzia. 

W ocenie osób zainteresowanych chodzi o zachowanie równowagi między życiem rodzinnym a pracą. Chodzi o to, aby pracująca matka/rodzic nie przeżywali każdej chwili w pracy jako oderwania od dziecka, a opieki nad dzieckiem – jako działania w opozycji do obowiązków pracowniczych.

Wspieranie pracujących rodziców opłaca się również samym pracodawcom. Ci, którzy zapewniają wsparcie rodzicom i opiekunom, częściej dostrzegają korzyści, takie jak zmniejszona absencja i rotacja pracowników. Dopiero w czasach, gdy bezrobocie przestało być zauważalną zmienną, zaczęto doceniać wydajność i lojalności pracownika. Zadowolony rodzic, to zadowolony i wydajny pracownik.

Łączenie pracy zawodowej z rodzicielstwem 

RPO zwrócił uwagę, że w ostatnich latach wdrożono istotne rozwiązania w polityce prorodzinnej i prawa pracy, sprzyjające tworzeniu warunków ułatwiających łączenie pracy zawodowej z rodzicielstwem. To m.in. ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, ustawy z 17 listopada 2021 r. rodzinnym kapitale opiekuńczym, ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 35, ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy kodeks pracy i niektórych innych ustaw implementujących do polskiego systemu prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z  20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE 2019/1158 (tzw. dyrektywą work–life balance). 

Stanowią one ważny element systemu przyjaznego rodzicom wykonującym pracę zarobkową i matkom powracającym na rynek pracy po urodzeniu dziecka w aspekcie pogodzenia zatrudnienia z opieką nad dzieckiem. 

Wdrożona dyrektywa work–life balance to przepisy o przejrzystych i przewidywalnych warunkach pracy. Natomiast tzw. dyrektywa rodzicielska rozszerza prawo do świadczeń m.in. na urlopy i czas pracy, w tym urlop rodzicielski, do którego pracownicy będą mieli indywidualne prawo.

Jak łączyć pracę rodziców z opieką nad dziećmi  

Jak wynika z przytoczonego wcześniej badania za niezwykle cenne przy decyzji o powrocie na rynek pracy kobiety postrzegają:

  • możliwość pracy z domu (praca zdalna);
  • elastyczne godziny pracy;
  • dostępną i bezpieczną opiekę nad małymi dziećmi;
  • dofinansowanie opieki nad dzieckiem;
  • możliwość pracy w niepełnym wymiarze.

Jednocześnie rodzice, a w szczególności matki, wskazują, że deficyt usług opiekuńczych w postaci niewystarczającego dostępu do miejsc opieki nad dzieckiem do lat 3, jest  istotną barierą w łączeniu roli pracownika i rodzica.

Wyniki badania Forum Odpowiedzialnego Biznesu pokazują, że 52 % dorosłych Polek i Polaków łączy pracę z opieką, z czego 26 % opiekuje się dziećmi do 7. roku życia, a 23 % opiekuje się dziećmi w wielu 8–14 lat. Główną rolę w opiece na dziećmi odgrywa 53 % kobiet w porównaniu z 22 % mężczyzn, przy czym 22 % kobiet w porównaniu z 12 % mężczyzn sprawuje ją samodzielnie. W 2020 r. utracone korzyści gospodarcze wynikające z bierności zawodowej będącej skutkiem opieki domowej wyniosły 252 mld zł.

Żłobki potrzebne także w małych miejscowościach

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że według stanu na 31 grudnia 2022 r. w Polsce działało 5,3 tys. placówek opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, w tym 4,4 tys. żłobków. Do sektora prywatnego należało trzy razy więcej placówek (74,8%) niż do sektora publicznego (25,2%). 

Spośród wszystkich placówek 66,5% było czynnych 5–10 godzin dziennie, 32,9% zapewniało opiekę dłużej niż 10 godzin, a pozostałe 0,6% to kluby dziecięce pracujące do 5 godzin dziennie. Udogodnienia dla dzieci z niepełnosprawnością miało  59,5% żłobków i klubów dziecięcych. 

Liczba miejsc we wszystkich placówkach opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 wyniosła 206,0 tys. (o 7,5% więcej niż rok wcześniej), w tym w sektorze prywatnym 124,6 tys. W sektorze prywatnym na żłobek przypadało średnio 31 miejsc, a w sektorze publicznym średnia wartość była dwukrotnie wyższa – 61 miejsc. Ze żłobków i klubów dziecięcych korzystało 177,1 tys. dzieci, w tym prawie 92%  w żłobkach.

Z informacji ze Sprawozdań Rady Ministrów z realizacji ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 wynika, że wzrasta liczba instytucji opieki nad małymi dziećmi w aspekcie terytorialnym. Na koniec 2021 r. funkcjonowały w 1273 gminach, czyli w 51 % wszystkich gmin w Polsce (w 2020 r. 47 %), w tym w 558 gminach wiejskich, tj. w 36 % wszystkich gmin wiejskich (w 2020 r. 31 %). W roku 2021, w porównaniu do roku 2020, o ok. 6 % wzrosła liczba instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Jednakże wobec ogólnej liczby dzieci w wieku 1–2 lata to jedynie co czwarte dziecko w tej grupie wiekowej miało zapewnione miejsce w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. 

Zmniejszanie liczby gmin, w których nie funkcjonują miejsca opieki dla małych dzieci, wskazuje na dynamiczny rozwój tej formy wsparcia, ale w odniesieniu do danych z gmin wiejskich progres jest niewielki. Oprócz dzieci z terenów wiejskich grupą objętą opieką w niewielkim stopniu są dzieci z niepełnosprawnościami i wymagające szczególnej opieki. W 2020 r. stanowiły one zaledwie ok. 0,9% (1,3 tys.) wszystkich dzieci korzystających z opieki w żłobkach i klubach dziecięcych, a w 2021 r. dzieci te stanowiły jedynie 0,7% wszystkich dzieci.

Rozwój instytucjonalny opieki nad dziećmi do 3 r.ż. bazuje przede wszystkim na żłobkach, a wciąż niedoceniona i w zasadzie niezbyt chętnie rozwijana pozostaje instytucja dziennego opiekuna. Zasadne wydaje się podjęcie działań w celu popularyzacji instytucji opiekuna dziennego jako formy opieki charakteryzującej się elastycznością i nieobciążoną nadmiernymi nakładami o charakterze infrastrukturalnym. Mimo więc, że wzrasta ogólna liczba oferowanych miejsc opieki dla dzieci do lat 3, to realnie duża część rodziców wciąż boryka się z brakiem możliwości zapewnienia dzieciom bezpiecznego miejsca opieki przy decyzji o powrocie do pracy.

Ponadto rodzice skarżą się na brak dobrze funkcjonujących świetlic szkolnych, wskazując zbyt krótkie godziny ich funkcjonowania. Problem dotyczy dzieci w starszym wieku, jednak wciąż za małych na samodzielny powrót do domu.

Niezbędna więc wydaje się ewaluacja proponowanych rozwiązań prawnych i rozważenie zasadności podjęcia działań systemowych w celu zapewnienia powszechnego równego dostępu do zróżnicowanych form opieki dla dzieci do lat 3 bez względu na miejsce zamieszkania rodzica.

Oprac. Piotr T. Szymański
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odprawy pracownicze w 2025 r.

Odprawy pracownicze w 2025 r. są bardzo różnorodne. Kwoty i zasady wypłaty świadczeń finansowych różnią się oczywiście od sytuacji, w jakiej znajdzie się pracownik, ale też od zawodu jaki wykonuje. Poniżej opis kilku przykładowych odpraw, jakie może uzyskać pracownik.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej: zasady, wynagrodzenie, wniosek. Czy pracodawca może odmówić?

Od 2023 r. Kodeks pracy daje pracownikom nowe uprawnienie – możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. Kiedy można skorzystać ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej? Czy pracodawca może odmówić?

Wynagrodzenia wzrosną nawet do 12000 zł brutto. Sprawdzamy, kto może liczyć na taką podwyżkę w budżetówce

To już pewne — część pracowników budżetówki w 2025 r. może liczyć na wynagrodzenie zbliżające się do 12 tys. zł brutto. Choć brzmi to jak rewolucja płacowa, w rzeczywistości podwyżki obejmą tylko wybrane grupy zawodowe. Kto skorzysta najwięcej? Czy to zapowiedź wyrównywania wynagrodzeń w sektorze publicznym, czy jedynie korekta inflacyjna dla wybranych?

Wielka Sobota: do której sklepy są otwarte? Od 1 tys. zł do 100 tys. zł kary dla pracodawcy [Ostrzeżenie PIP]

Wielka Sobota - do której sklepy są otwarte? PIP ostrzega pracodawców zatrudniających pracowników w Wielką Sobotę. 19 kwietnia 2025 r. pracownicy handlu nie mogą pracować ponad wskazany w przepisach czas. Do której godziny można pracować w Wielką Sobotę?

REKLAMA

Rewolucja w naliczaniu stażu pracy od 2026 r. Od umów zlecenia i działalności gospodarczej będą zależeć uprawnienia pracownicze

Od 1 stycznia 2026 roku mają wejść w życie istotne zmiany w Kodeksie pracy, które wpłyną na sposób naliczania stażu pracy. Projektowana nowelizacja przewiduje, że do stażu pracy będą wliczane nie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale także inne formy aktywności zawodowej, takie jak umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy służba w niektórych formacjach mundurowych. Zmiany te mają na celu zwiększenie uprawnień pracowniczych, w tym prawa do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższych odpraw czy dodatków stażowych.

ZUS daje 1878,91 zł albo 1409,18 zł z tytułu niezdolności do pracy [WNIOSEK ERN]

Od 1 marca 2025 r. do 28lutego 2026 r. ZUS daje 1878,91 zł albo 1409,18 zł z tytułu niezdolności do pracy. Jakie są 3 rodzaje renty? Jak złożyć wniosek ERN? Czy potrzebne są dodatkowe dokumenty dla ZUS? Zakład tłumaczy zasady wyliczania wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy.

Skrócony tydzień pracy? Tak, ale z tym samym wynagrodzeniem

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk poinformowała o zakończeniu pierwszego etapu analiz skrócenia tygodnia pracy. Według szefowej MRPiPS krótszy tydzień pracy jest oczekiwany, ale przy zachowaniu wysokości wynagrodzenia.

Wielki Piątek. Dla niektórych to dzień wolny od pracy

Od wielu lat trwa batalia o ustanowienie Wielkiego Piątku dniem wolnym od pracy. Dla większości pracowników jest to normalny dzień pracy. Niektórym jednak przysługuje wolne w ten dzień.

REKLAMA

1636 zł albo i więcej odszkodowania za konkretne choroby zawodowe od ZUS

Choroby zawodowe są spowodowane szkodliwymi czynnikami występującymi w miejscu pracy lub sposobem wykonywania pracy. Wszystkie choroby zawodowe znajdują się w wykazie chorób zawodowych. Jednym ze świadczeń przysługujących z tytułu choroby zawodowej jest jednorazowe odszkodowanie. Od 1 kwietnia 2025 r. za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje 1636 zł.

ZUS przyznaje 312,71 zł do 28 lutego 2026 r. Sprawdź, czy się należy.

312,71 zł z ZUS nie należy się każdemu. Warto jednak sprawdzić, jakie są osoby uprawnione. Świadczenie to otrzymuje się bowiem na wniosek, a nie z urzędu. Sprawdź, czy nie przepadają pieniądze z ZUS.

REKLAMA