Czerwcowe emerytury - jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego

• Waloryzacja czerwcowych emerytur
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r., sygn. akt P 7/22
• Mechanizm waloryzacji kwartalnej składek na ubezpieczenie emerytalne
• Nieuzasadnione różnicowanie emerytów

Waloryzacja czerwcowych emerytur

Do Trybunału Konstytucyjnego trafiło zapytanie prawne Sądu Okręgowego w Elblągu,  IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych . Na rozprawie w dniu 15 listopada 2023 r., rozważano: czy art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504) w związku z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) w zakresie, w jakim przepisy te nie przyznają prawa do obliczenia emerytury z uwzględnieniem art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy z 17 grudnia 1998 r. tym osobom, które wniosek o emeryturę zgłosiły przed 1 czerwca 2021 r., są zgodne z art. 2, art. 32 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji?

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r., sygn. akt P 7/22

Po analizie sprawy Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że: artykuł 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) w związku z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, ze zm.) w zakresie, w jakim pomija emerytury przyznane na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r., jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W  pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Mechanizm waloryzacji kwartalnej składek na ubezpieczenie emerytalne

Nowelizującą z 2021 r. wprowadzono nowy, korzystniejszy niż wcześniej obowiązujący, mechanizm waloryzacji kwartalnej składek na ubezpieczenie emerytalne, reagując w ten sposób na wieloletni problem „emerytur czerwcowych”.

W art. 17 ustawy nowelizującej z 2021 r. ustawodawca postanowił jednak, że nowe zasady ustalania wysokości „emerytur czerwcowych” mają zastosowanie tylko do emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po 31 maja 2021 r. 

Zdaniem Sądu Okręgowego w Elblągu, zakres podmiotowy tego przepisu został określony zbyt wąsko – w takiej samej sytuacji jak emeryci, którzy zgłosili wniosek w czerwcu 2021 r. są bowiem także osoby, które wystąpiły z wnioskiem w czerwcu w latach wcześniejszych. Pytający sąd zakwestionował zatem to, że w art. 17 ustawy nowelizującej z 2021 r. nie uwzględniono wszystkich podmiotów charakteryzujących się tą samą cechą istotną, co – zdaniem sądu – prowadzi do nieuzasadnionego zróżnicowania w grupie „emerytów czerwcowych” i skutkuje niezapewnieniem właściwej realizacji konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących tej kategorii podmiotów.

Nieuzasadnione różnicowanie emerytów

Trybunał Konstytucyjny zarzut naruszenia przez kwestionowaną regulację art. 32 ust. 1 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji uznał za uzasadniony. Trybunał przychylił się do stanowiska pytającego sądu, popartego przez Rzecznika Praw Obywatelskich, że z punktu widzenia rozpatrywanego problemu konstytucyjnego podmiotami podobnymi są wszyscy ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. (objęci systemem zdefiniowanej składki), którzy wystąpili o emeryturę w czerwcu, a ich emerytura została ustalona z zastosowaniem art. 25a ust. 2 pkt 2 u.e.r.FUS w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy nowelizującej z 2021 r. Zdaniem Trybunału, w obrębie tej grupy osób doszło do nieuzasadnionego zróżnicowania: część osób (objęta ustawą nowelizującą z 2021 r.) uzyskała możliwość przeliczenia wcześniej przyznanej emerytury z uwzględnieniem nowego korzystniejszego sposobu waloryzacji kwartalnej, natomiast części osób takiej możliwości odmówiono.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że ustawodawca, ograniczając zakres zastosowania nowych zasad waloryzacji kwartalnej tylko do wąskiego zakresu „emerytur czerwcowych” przyznanych przed wejściem w życie ustawy nowelizującej z 2021 r., nie podał w zasadzie żadnych argumentów konstytucyjnych mających uzasadniać taką decyzję. W ocenie Trybunału, wprowadzenie zróżnicowania sposobu waloryzacji składek w grupie podmiotów o ustalonej wyżej wspólnej cesze istotnej (tj. emerytów czerwcowych) w żaden sposób nie służy realizacji zasady równego traktowania ubezpieczonych w systemie zdefiniowanej składki.

Trybunał Konstytucyjny wskazał również na konieczność wykonania jego wyroku przez prawodawcę.
Po pierwsze wyjaśnił, że wyrok w niniejszej sprawie jest tzw. wyrokiem o pominięciu. Wyroki tego rodzaju nie wywierają skutku derogacyjnego i per se nie prowadzą do zmiany w systemie prawa. Takiej zmiany musi dokonać ustawodawca.

Autopromocja

Zapłata zaległych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne – skutki podatkowe i składkowe

Sprawdź