Kiedy wypłacić wynagrodzenie przy umowie cywilnoprawnej

Jeżeli już strony ustaliły, że za wykonane prace lub dzieło ma zostać wypłacone odpowiednie wynagrodzenie, należy wówczas określić, kiedy ma to wynagrodzenie być wypłacone (w jakim momencie wykonywania umowy).

Możliwe są trzy sytuacje:

• wypłata następuje z góry za dany okres lub za zaplanowane dzieło,
• wypłata następuje z dołu, po: wykonaniu określonej pracy lub prac, wykonaniu dzieła, upływie danego przedziału czasu, zawarciu określonej liczby umów itp.,
• część wypłaty następuje z góry albo w określonym terminie po zawarciu umowy w formie np. zaliczki (na zakup materiałów służących do wykonania prac lub dzieła), natomiast pozostała część – po zakończeniu pracy lub dzieła.

Pierwszy przypadek jest stosunkowo rzadki, jednak niewykluczony. W przypadku umów-zleceń czy o dzieło przepisy Kodeksu cywilnego stwierdzają praktycznie tylko to, że wykonawcy/zleceniobiorcy wynagrodzenie się należy. Nie określają jednak czy wynagrodzenie może być zapłacone z góry, czy w innym terminie. Jednak w tym wypadku wypłata wynagrodzenia z góry odbywa się w praktyce na ryzyko zamawiającego/zleceniodawcy.

Drugi wypadek – wypłata po wykonaniu prac (dzieła) jest przyjęta jako reguła kodeksowa (określona w k.c.). Wynika to z samych przepisów prawa, stwierdzających, że np. gdy nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się co do wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy (zasada dotycząca zlecenia art. 735 § 2 k.c.), albo w przypadku wynagrodzenia prowizyjnego, wysokość jego ustala się w zależności od liczby lub wartości zawartych umów (art. 758¹ § 2 k.c. w odniesieniu do umowy agencyjnej – wynagrodzenia agenta).

Trzeci sposób wypłaty wynagrodzenia – w częściach – jest charakterystyczny dla umów o dzieło, których przedmiotem może być oddawanie dzieła w częściach. Zasadą jest, że w braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła. Ale jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych (art. 642 k.c.).

Przykład

Przedmiotem umowy zawartej 2 kwietnia 2012 r. pomiędzy Jerzym P. a spółką X. jest wykonanie w terminie do 30 września 2012 r., programu komputerowego na potrzeby spółki.

Program składa się z wielu aplikacji, które mogą być odrębnie instalowane i funkcjonować samodzielnie. Ale zarazem poszczególne części dają różne możliwości wykorzystania zasobów komputerowych w spółce i program może funkcjonować jako całość, wtedy jest najbardziej efektywny). Program ten ma służyć obsłudze magazynowej i logistycznej spółki.

Ostateczny termin wykonania całości programu określono na 30 września, ale do końca każdego miesiąca po zawarciu umowy Jerzy P. zobowiązał się do oddania 3–5 nowych aplikacji programowych. Wynagrodzenie ustalono w ten sposób, że Jerzy P. wykona wspomniane minimum 3 aplikacje programowe, wówczas spółka do 5. dnia następnego miesiąca zobowiązuje się wypłacić mu wynagrodzenie w kwocie 5000 zł, na podstawie przedłożonego rachunku.