Kiedy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych jest uznawana za obowiązek pracowniczy. W określonych przypadkach pracownik może jednak sprzeciwić się jego wykonaniu.

Autopromocja

Jedną z podstawowych zasad prawa pracy, zapisaną w art. 14 k.p., jest prawo pracownika do wypoczynku. Wypełnienie tego prawa zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. W tym kontekście dopuszczona przez ustawodawcę praca w godzinach nadliczbowych jawi się jako odstępstwo od wskazanej zasady, podlegające jednak ścisłej reglamentacji.

W myśl art. 151 k.p. praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Praca ta jest dopuszczalna wyłącznie w razie:

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Obowiązek pracy w godzinach nadliczbowych

Brak jest przepisu, który wyraźnie nakładałby na pracowników obowiązek świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych. Istnienie takiego obowiązku wywodzi się jednak z art. 100 § 1 k.p., stanowiącego, że pracownik jest zobowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę, a ponadto z art. 100 § 2  pkt 4 k.p., proklamującego pracowniczą powinność dbania o dobro zakładu pracy.

Zlecenie wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych co do zasady wiąże więc pracownika. W orzecznictwie przyjmuje się, że bezzasadna odmowa wykonania polecenia dotyczącego pracy może uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.) bez potrzeby uprzedniego stosowania kar porządkowych (wyrok SN z 3 kwietnia 1997 r.). Zlecenie pracy w godzinach nadliczbowych wiąże pracownika nie tylko wówczas, gdy zlecono mu pracę zgodną z umówionym w umowie o pracę rodzajem, lecz również wtedy, gdy zlecono mu pracę innego rodzaju.

Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Czy można zmusić pracownika do pracy w godzinach nadliczbowych

Podstawa prawna:

• art. 8, 14, 100, 129, 132, 135, 151, 178, 203, 281 Kodeksu pracy.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź