Kiedy można rozwiązać umowę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia

Zakaz zawarty w art. 39 k.p. dotyczy tylko i wyłącznie wypowiadania umów.

W związku z tym z pracownikiem w wieku przedemerytalnym można rozwiązać umowę:

• na mocy porozumienia stron,
• gdy zastosowanie znajdą okoliczności umożliwiające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia (zwolnienie dyscyplinarne),
• w trybie bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 k.p., np. z powodu długotrwałej choroby.

Likwidacja lub upadłość pracodawcy

Czteroletni okres ochronny nie obowiązuje w sytuacji, gdy pracodawca ogłasza upadłość lub likwidację zakładu pracy (art. 41¹ § 1 k.p.).

Likwidacja ta nie może być jednak likwidacją z możliwością zawarcia układu. Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z 16 marca 2010 r. (I PZP 2/10), przepis  art. 41¹ § 1 k.p., wyłączający ochronę pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, ma zastosowanie tylko w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika (art. 15 Prawa upadłościowego i naprawczego) i nie ma zastosowania w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu (art. 14 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego).

Co więcej, nie można wypowiedzieć umowy pracownikowi w wieku przedemerytalnym, jeżeli likwidacja jest związana z przejęciem części lub całości zakładu przez innego pracodawcę, jeśli nowy pracodawca kontynuuje tę samą lub podobną działalność. Pogląd ten był wielokrotnie powtarzany przez Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 19 sierpnia 2004 r. (I PK 489/03) i z 19 lipca 1995 r. (I PRN 36/95).

Umowa terminowa

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja pracowników zatrudnionych na podstawie umowy na czas określony, której okres obowiązywania kończy się przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. Sąd Najwyższy orzekł, że „przewidziany w art. 39 k.p. zakaz wcześniejszego wypowiedzenia umowy o pracę nie dotyczy umowy o pracę zawartej na czas określony, która uległaby rozwiązaniu z upływem okresu jej trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego umożliwiającego mu uzyskanie prawa do emerytury” (wyrok SN z 27 lipca 2011 r., II PK 20/11).

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd stwierdził, że „prawidłowa gramatyczna (językowa) wykładnia tego przepisu (art. 39 k.p.) nie pozwala na uznanie, że przewidziana w nim ochrona pracownika przed wypowiedzeniem umowy o pracę ma charakter bezwzględny w tym znaczeniu, że dotyczy wszystkich pracowników w wieku przedemerytalnym pozostających w stosunku pracy”.

Podstawa prawna:

• art. 39, 40, 41¹ § 1 Kodeksu pracy,
• art. 14, 15 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (DzU z 2009 r. nr 175, poz. 1361 ze zm.).

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 19 maja 1992 r. (I PRN 19/92, PZiS 1992/9/57),
• wyrok SN z 5 maja 2011 r. (II PK 282/10, niepubl.),
• wyrok SN z 16 lipca 2008 r. (I PK 11/08, OSNP 2009/23–24/314),
• wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r. (I PKN 643/98, OSNP 2000/11/418),
• wyrok SN z 22 marca 1977 r. (I PRN 24/77, niepubl.),
• wyrok SN z 16 marca 2010 r. (I PZP 2/10, OSNP 2011/7–8/97),
• wyrok SN z 19 sierpnia 2004 r. (I PK 489/03, OSNP 2005/6/78),
• wyrok SN z 19 lipca 1995 r. (I PRN 36/95, OSNP 1996/3/47),
• wyrok SN z 27 lipca 2011 r. (II PK 20/11, niepubl.).