REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawidłowo zaplanować dyżur pracownika

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marta Mianowska

REKLAMA

Pracodawca, planując długość dyżuru, musi brać pod uwagę wymiar czasu pracy pracownika w danym dniu. Dodatkowo, aby uniknąć błędów, musi także pamiętać o przestrzeganiu granic dobowego odpoczynku.

Dyżur to pozostawanie przez pracownika poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do jej wykonywania. Może być on pełniony w zakładzie pracy lub w innymi miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, w szczególności w domu pracownika (art. 1515 § 1 i 3 k.p.).

REKLAMA

Co do zasady czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy. Wyjątek w tym zakresie stanowi sytuacja, w której podczas dyżuru pracownik wykonywał pracę. W takim przypadku czas efektywnej pracy jest pracą w godzinach nadliczbowych (wyrok SN z 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77).

Ogólnopolski Klub Kadrowego: Zmiany w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych 2012 >>

Niezależnie jednak od tego, czy pracownik w czasie dyżuru wykonywał pracę czy nie, dyżur powinien być tak zaplanowany, aby nie naruszał prawa pracownika do odpoczynku zarówno dobowego, tj. 11-godzinnego, jak i tygodniowego, tj. 35-godzinnego, obejmującego 11-godzinny odpoczynek dobowy (art. 1515 § 2 zdanie drugie k.p.). Kwestia ta powoduje w praktyce wiele problemów, szczególnie przy dyżurach pełnionych „pod telefonem” lub w godzinach nocnych, jak również przy dyżurach zlecanych pracownikom zatrudnionym w innych systemach niż podstawowy system czasu pracy.

Długość dyżuru

Aby prawidłowo stosować instytucję dyżuru pracowniczego, należy w pierwszej kolejności ustalić jego dopuszczalny czas trwania w odniesieniu do konkretnych pracowników.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Przepisy prawa pracy nie określają wprost maksymalnego czasu dyżuru. Jednak czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do dobowego i tygodniowego odpoczynku, tzn. czas pracy pracownika i czas dyżuru nie mogą przekraczać łącznie 13 godzin (24-godzinna doba pracownicza minus 11 godzin odpoczynku dobowego).

W konsekwencji długość dyżuru będzie zależała od wymiaru czasu pracy pracownika w danym dniu i może ulegać zmianie przede wszystkim w zależności od tego, czy dzień, w którym dyżur jest pełniony, jest dniem pracy pracownika czy dniem wolnym.

Przykład

Pracownik pracuje w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00. Pracownik może więc pełnić dyżur od poniedziałku do piątku w godzinach 16.00 do 21.00 (po 5 godzin), w sobotę zaś (dniu wolnym) w godzinach od 8.00 do 21.00 (13 godzin). Godziny od 21.00 do 8.00 od poniedziałku do piątku stanowią okres dobowego odpoczynku, a od 21.00 w sobotę do 8.00 w poniedziałek – okres tygodniowego odpoczynku. W tych godzinach zlecenie dyżuru jest nielegalne.


Ponadto czas dopuszczalnego dyżuru jest różny w zależności od systemu czasu pracy, w którym pracownik pracuje – wraz ze wzrostem liczby godzin pracy pracownika maleje liczba godzin dopuszczalnego dyżuru w danej dobie pracowniczej.

REKLAMA

Nieprawidłowe jest zatem zlecanie pracownikowi pełnienia dyżuru przez cały czas od chwili zakończenia przez niego pracy w jednym dniu pracy do chwili jej rozpoczęcia w następnym dniu pracy (tzw. dyżur ciągły). Taki dyżur nie gwarantuje bowiem pracownikowi prawa do odpoczynku.

Powyżej przedstawiona zasada doznaje ponadto modyfikacji w przypadku równoważnego systemu czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy ponad 12 godzin (art. 136 i 137 k.p.). W takich przypadkach pracownikowi po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy należy w pierwszej kolejności udzielić czasu wolnego w wymiarze równym co najmniej liczbie przepracowanych godzin i dodatkowo zagwarantować odpoczynek tygodniowy (art. 136 § 2 k.p.). Dopiero po takim odpoczynku możliwe jest polecenie pracownikowi pełnienia dyżuru. Należy przy tym pamiętać, że czas, w którym miałby być pełniony dyżur, nie może stanowić czasu pracy pracownika, wynikającego z jego rozkładu czasu pracy. W takim przypadku bowiem pracownik nie będzie pełnił dyżuru, ale wykonywał swoją „normalną” pracę.

Harmonogram dyżurów

Planując dyżury w zakładzie pracy, pracodawca powinien wziąć pod uwagę przede wszystkim okresy odpoczynku przysługujące pracownikom, którzy mają pełnić dyżury.

Czytaj także: Jakie wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę podczas dyżuru >>

Jeśli dla wszystkich pracowników został ustalony ten sam rozkład czasu pracy i dodatkowo pracują oni w tym samym systemie czasu pracy, to może się okazać, że w określonej porze dnia (np. w godzinach od 21.00 do 8.00) żadnemu z pracowników nie będzie można zlecić pełnienia dyżuru. Okres odpoczynku każdego z tych pracowników będzie bowiem przypadał w tym samym okresie.

Dużo większą elastyczność w zakresie harmonogramu dyżurów zyskuje pracodawca ustalający pracownikom różny rozkład czasu pracy lub zatrudniający pracowników w różnych systemach czasu pracy, a także pracowników wykonujących pracę zmianową.

Przykład

Pracownikcy A, B i C wykonują pracę zmianową. Pracownik A pracuje w godzinach od 6.00 do 14.00, pracownik B – od 14.00 do 22.00, a pracownik C – od 22.00 do 6.00. Dyżury tych pracowników mogą być ustalone w następujący sposób: pracownik A – w godzinach od 14.00 do 19.00, pracownik B – od 22.00 do 3.00, pracownik C – od 6.00 do 11.00. W taki sposób pracodawca zyskał „podwójną” obsadę pracowników praktycznie przez całą dobę.

Dyżur pod telefonem

W harmonogramie dyżurów powinny być uwzględniane również dyżury „pod telefonem”.

Wbrew pozorom tego rodzaju dyżur nie jest jakąś szczególną kategorią dyżuru. Jest to dyżur pełniony zazwyczaj w domu pracownika, w stosunku do którego został określony sposób wezwania pracownika do wykonywania pracy lub sposób jej wykonywania (np. udzielanie telefonicznie wsparcia technicznego klientom pracodawcy).

Czas dyżuru nie może zatem naruszać okresów odpoczynku przysługujących pracownikowi. W szczególności nie może to być dyżur ciągły.

Dyżur nocny

Pracownicy często są zobowiązywani do pełnienia dyżuru w nocy. Legalność takiego dyżuru zależy od tego, czy noc przypadała na okres dobowego lub tygodniowego odpoczynku dla pracownika. Jeśli dyżur jest pełniony w nocy podczas okresu odpoczynku tygodniowego, to pracodawca nie może dzwonić do pracownika w nocy, zobowiązując go do wykonania obowiązków służbowych, a następnie polecić mu rozpoczęcia pracy o godzinie przewidzianej w rozkładzie czasu pracy.

Naruszenie zasad zlecania dyżuru

Kodeks pracy nie przewiduje dla pracodawcy szczególnych sankcji za naruszenie zasad zlecenia pracownikom dyżuru. W związku z tym, że instytucja dyżuru jest w istocie rzeczy regulacją dotyczącą czasu pracy, a przede wszystkim okresów odpoczynku, należy w tym względzie stosować przepisy prawa pracy odnoszące się do naruszenia przez pracodawcę przepisów o czasie pracy.

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 31 stycznia 1978 r. (I PRN 147/77, OSNC 1978/7/126).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wyzwania dla pracodawców w zakresie wynagrodzeń. Zmiany pomogą zmniejszyć rotację pracowników

Połowa polskich pracowników uważa, że zarabia za mało. To powód dużej rotacji pracowników. Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami? Co muszą zmienić, aby zmniejszyć rotację w firmie?

Raz w roku 14 dni z rzędu urlopu wypoczynkowego? Czy to obowiązek pracownika?

Czy pracownik musi raz w roku kalendarzowym wykorzystać 14 dni urlopu wypoczynkowego z rzędu? Zgodnie z art. 162 Kodeksu pracy na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, ale co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Nie do 5 000 zł a do 46 000 zł: nowe przepisy już w mocy. Poszła w górę wysokość grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Nie do 5 000 zł a do 46 000 zł. Aż 9. krotnie poszła w górę wysokość grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kto zyska a kto straci i dlaczego tak się stało? Ustawodawca reaguje na bieżącą sytuację na rynku pracy. Tym samym znowelizowano najistotniejszą ustawą w obszarze ubezpieczeń społecznych jaką jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350, dalej jako: ustawa). Zatem za co można nałożyć taką grzywnę?

Sprawdź, którym liderem jesteś: kontroler, terapeuta, mesjasz, eko-lider [Zarządzanie]

Dr Simon Western wyróżnia 4 typy liderów w firmach: terapeuta, mesjasz, kontroler i eko-lider. Który typ przywództwa został uszyty na miarę naszych czasów? Sprawdź, którym typem lidera jesteś.

REKLAMA

Nadchodzi jawność wynagrodzeń. Co się zmieni?

94% kandydatów do pracy przez brak widełek płacowych w ogłoszeniu rezygnuje z aplikowania, nawet jeśli oferta jest atrakcyjna dla rozwoju ich ścieżki kariery. Nadchodzi jawność wynagrodzeń. Co to oznacza? Czy podanie widełek płacowych w ogłoszeniach o pracę będzie obowiązkowe?

Lipiec 2025: jakie zmiany i ważne daty w prawie pracy i ubezpieczeń społecznych?

Lipiec 2025 r. przyniósł ważne zmiany w prawie pracy i ubezpieczeń społecznych. Zmiany mają wpływ na sytuację pracowników, pracodawców, osób z niepełnosprawnościami, przedsiębiorców, osób bezrobotnych, stażystów i dla wielu innych grup. Wchodzi w życie sporo nowych przepisów - jedne są bardziej niszowe - bo dotyczące np. zatrudnienia w służbach, a drugie mniej, odnoszące się do wielu osób. Przypominamy też jakie są ważne terminy kadrowo-płacowe, które powinny być dochowane w lipcu 2025 r.

Czy certyfikacja ISO nadal ma sens?

Zarządzanie jakością, zarządzanie środowiskowe, systemy zapewniania bezpieczeństwa i higieny pracy czy czystości mikrobiologicznej – nowoczesne organizacje, szczególnie te, działające globalnie, porządkują wewnętrzne procesy własnymi procedurami. Czy w tej sytuacji certyfikacja ISO nadal ma sens? – Bez wątpienia. I to nie tylko po to, żeby zwiększyć konkurencyjność i wiarygodność w oczach kontrahentów – przekonuje Katarzyna Petrusiewicz, ekspert CWS Workwear.

Najbardziej szanowane zawody 2025. B2B, outsourcing i praca tymczasowa wypierają umowę o pracę

Jakie zawody są obecnie najbardziej szanowane przez społeczeństwo? Na końcu listy znajdują się posłowie, europosłowie, samorządowcy, influencerzy i youtuberzy. Zmienia się idealna wizja pracy - B2B, outsourcing i praca tymczasowa wypierają umowę o pracę.

REKLAMA

Pracodawca powinien redukować przebodźcowanie pracowników [SPOSOBY]

Współcześnie pracujemy za dużo, za głośno i za szybko. Wpływa to na przebodźcowanie, co z kolei powoduje niezdolność do koncentracji, złe samopoczucie, a nawet problemy psychiczne. Raport Pracuj.pl “Neurokomfort w pracy i rekrutacji, czyli przed jakimi wyzwaniami stajemy jako neuroróżnorodni w świecie pełnym bodźców” przedstawia problem i podaje pracodawcom sposoby na redukowanie przebodźcowania pracowników.

Uwaga! Komunikat ZUS: Od 1 lipca 2025 nowy kod ubezpieczenia dla osób niepełnosprawnych na stażu. Sprawdź, jak rozliczać 09 21 i 09 20

ZUS przypomina: od 1 lipca 2025 r. obowiązuje nowy kod tytułu ubezpieczenia dla osób niepełnosprawnych pobierających stypendium z urzędu pracy. Zmiana wynika z nowelizacji rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

REKLAMA