Jak święto Trzech Króli wpłynie na czas pracy w 2011 r.

Nowy rok kalendarzowy wiąże się z koniecznością ustalenia okresów rozliczeniowych, obliczenia wymiarów czasu pracy oraz ułożenia harmonogramów pracy. Od 1 stycznia 2011 r. obowiązują zmienione zasady ustalania wymiaru czasu pracy. Według nowych norm nie każde święto będzie obniżać obowiązujący pracownika w danym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy. Wymiar czasu pracy pracownika obniżą tylko te święta, które przypadną w innych dniach niż niedziele i dni wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Oznacza to koniec oddawania dnia wolnego od pracy w zamian za święto przypadające w sobotę.

Święto Trzech Króli będzie zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego >>

Ponadto w kalendarzu pojawia się nowy dzień wolny od pracy – Święto Trzech Króli, przypadające 6 stycznia. Powyższe zmiany trzeba będzie uwzględnić przy ustalaniu wymiaru czasu pracy w poszczególnych okresach rozliczeniowych.

Nowe zasady ustalania wymiaru czasu pracy w 2011 r.

Czas pracy w podstawowym systemie czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, nieprzekraczającym 4 miesięcy (art. 129 § 1 k.p.). Na tej podstawie ustala się liczbę godzin do przepracowania przez pracownika w danym okresie rozliczeniowym.

Obowiązujący pracowników wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym na podstawie znowelizowanego art. 130 § 1 k.p. oblicza się:

• mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym (4 tygodnie okresu rozliczeniowego x 40 godzin – zakładając 1-miesięczny okres rozliczeniowy. 4 pełne tygodnie mijają zawsze 28. dnia miesiąca, ponieważ tydzień zgodnie z Kodeksem pracy to 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego),
• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego (czyli dni po 28. dniu miesiąca), przypadających od poniedziałku do piątku,
• odejmując od wyżej otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby świąt przypadających w innym dniu niż niedziela i jednocześnie niebędących dla pracownika dniem wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy.

WAŻNE!

Na mocy ustawy z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw zmianie uległy przepisy art. 130 k.p. Do końca 2010 r. każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniżało wymiar czasu pracy o 8 godzin. Od 1 stycznia 2011 r., jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto wypada w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, to nie powoduje ono takiego obniżenia.

Ustalony we wskazany sposób wymiar czasu pracy pracownika w danym okresie rozliczeniowym ulega ponadto obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.

Święta w 2011 r.

Wyszczególnienie świąt w 2011 r.

Tabela 1.

@RY1@i26/2011/001/i26.2011.001.000.0014.101.jpg@RY2@

W odniesieniu do rozkładów czasu pracy, w których dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy będzie sobota, w 2011 r. wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym ulegnie obniżeniu o 8 godzin z tytułu następujących świąt:

• 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
• 25 kwietnia – drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• 23 czerwca – dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada – Wszystkich Świętych,
• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
• 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.

Będą to więc święta przypadające w dni robocze od poniedziałku do piątku.

WAŻNE!

Od 1 stycznia 2011 r. w przypadku pracowników, dla których zgodnie z harmonogramem czasu pracy dniem wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy jest sobota, święto przypadające w sobotę nie powoduje obniżenia obowiązującego w danym okresie rozliczeniowym wymiaru czasu pracy. W praktyce oznacza to, że pracownikowi nie przysługuje inny dzień wolny w zamian za święto przypadające w sobotę.

Pracownicy świadczący pracę od poniedziałku do piątku w 2011 r. zyskają dodatkowy dzień wolny od pracy – 6 stycznia Święto Trzech Króli. Tracą natomiast prawo do dnia wolnego za święto przypadające w sobotę – 1 stycznia Nowy Rok.

Przez jaki okres należy przechowywać ewidencję czasu pracy >>

Wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego od pracy w Święto Trzech Króli (6 stycznia) w latach 2011–2020 przyniesie dodatkowo 9 dni wolnych od pracy (tylko w 2018 r. 6 stycznia przypada w sobotę). Zniesienie uprawnienia do „odzyskiwania” dnia wolnego od pracy za święto przypadające w sobotę w tym samym okresie pozbawi pracowników (w stosunku do aktualnego stanu prawnego) 8 dni wolnych od pracy (2011 r. – 1 dzień, 2012 r. – 0 dni, 2013 r. – 0 dni, 2014 r. – 2 dni, 2015 r. – 2 dni, 2016 r. – 0 dni, 2017 r. – 1 dzień, 2018 r. – 0 dni, 2019 r. – 0 dni, 2020 r. – 2 dni).

Wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach 2011 r.

Tabela 2 przedstawia czas pracy w jednomiesięcznych okresach rozliczeniowych w 2011 r., przy wyznaczeniu soboty jako dodatkowego dnia wolnego w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy.

Obliczony w ten sposób wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach wskazuje, ile dni i godzin pracownik powinien w tym okresie przepracować. Graficznym planem wyznaczonych pracownikowi godzin pracy jest harmonogram czasu pracy.

Tabela 2.

@RY1@i26/2011/001/i26.2011.001.000.0014.102.jpg@RY2@

Czas pracy przy kilkumiesięcznych okresach rozliczeniowych

Jeżeli w zakładzie pracy obowiązuje dłuższy okres rozliczeniowy, aby obliczyć wymiar czasu pracy w takim okresie, należy zsumować wymiary miesięczne. Przykładowo dla okresu rozliczeniowego styczeń–marzec 2011 r. wymiar czasu pracy będzie wynosił 504 godziny (160 + 160 + 184 – patrz tabela 3).

Czy indywidualny rozkład czasu pracy może przewidywać odstępstwa od doby pracowniczej >>

Obliczenie wymiaru czasu pracy dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy następuje przez ustalenie nominalnego czasu pracy w proporcji do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę. Przykładowo, jeżeli w miesięcznym okresie rozliczeniowym nominalny czas pracy dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 160 godzin, dla pracownika zatrudnionego w wymiarze 3/4 etatu nominalny czas pracy wyniesie 120 godzin.

Tabela 3.

Wymiar czasu pracy dla pracowników, dla których dniem wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy jest sobota w przypadku trzy- i czteromiesięcznych okresów rozliczeniowych.

@RY1@i26/2011/001/i26.2011.001.000.0014.103.jpg@RY2@

@RY1@i26/2011/001/i26.2011.001.000.0014.104.jpg@RY2@

WAŻNE!

Jeśli w harmonogramie czasu pracy danego pracownika zostanie przewidziane więcej godzin pracy niż wymiar ustalony zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, będzie to równoznaczne z planowaniem godzin nadliczbowych, co jest niedopuszczalne. Jeśli natomiast harmonogram przewiduje mniej godzin pracy, niż wynika to z ustalonego wymiaru czasu pracy, to jednocześnie następuje planowanie przestoju, czego także Kodeks pracy nie dopuszcza.

Gdy w harmonogramie dniem wolnym jest inny dzień niż sobota

Od 1 stycznia 2011 r., w konsekwencji zmian wprowadzonych w Kodeksie pracy, wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników zatrudnionych u różnych pracodawców, a nawet grup pracowników zatrudnionych u tego samego pracodawcy będzie różny. Wymiar czasu pracy będzie uzależniony od terminów dni wolnych od pracy wynikających z harmonogramu czasu pracy konkretnego pracownika. W praktyce oznacza to, że w przypadku gdy dni wolne z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy przypadną w dni świąteczne – wymiar czasu pracy pracownika będzie wyższy niż obliczony w ww. tabelach. Wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym święto przypadające w dniu wolnym od pracy (wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy) nie obniża wymiaru czasu pracy, powoduje sytuację, że pracownik, którego dzień wolny od pracy przypada w święto, będzie musiał to święto odpracować.

Przykład

Zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy dla pracownika A. dniem wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy jest poniedziałek. Oznacza to, że święta przypadające w poniedziałek nie obniżą wymiaru czasu pracy obowiązującego tego pracownika. W 2011 r. w poniedziałek przypada: Poniedziałek Wielkanocny (25 kwietnia), Święto Wojska Polskiego oraz WNMP (15 sierpnia) i drugi dzień Bożego Narodzenia (26 grudnia).

W konsekwencji pracownika obowiązuje następujący wymiar czasu pracy:

• kwiecień – 168 godz. – 21 dni,
• sierpień – 184 godz. – 23 dni,
• grudzień – 176 godz. – 22 dni.

W porównaniu więc z pracownikiem, dla którego dniem wolnym od pracy jest sobota, pracownik ten w 2011 r. przepracuje 3 dni więcej (24 godziny).

WAŻNE!

Od 2011 r. pracownik skorzysta z mniejszej liczby dni wolnych od pracy, jeżeli pracodawca zaplanuje dla niego dni wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy w święta. Pracownicy, którzy będą z tego tytułu pracować dłużej i są opłacani stawką miesięczną w stałej wysokości, nie otrzymają wyższego wynagrodzenia.

Wprowadzone zmiany mogą spowodować, że każdego z pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy będzie obowiązywał inny wymiar czasu pracy.

Przykład

W hurtowni czynnej od poniedziałku do soboty zatrudniającej 3 pracowników jeden z nich jako dzień wolny od pracy wynikający z rozkładu czasu pracy ma ustaloną sobotę, dla drugiego takim dniem jest poniedziałek, a dla trzeciego czwartek.

Wymiar czasu pracy tych pracowników w styczniu 2011 r. będzie wynosił odpowiednio:

• pracownik I (wolna sobota) – 160 godz. – 20 dni,
• pracownik II (wolny poniedziałek) – 152 godz. – 19 dni,
• pracownik III (wolny czwartek) – 168 godz. – 21 dni – dzień wolny od pracy przypada w święto (6 stycznia), a święto nie obniża wymiaru czasu pracy w okresie rozliczeniowym i pracownik musi je odpracować.

Podstawa prawna:

• art. 129 i 130 Kodeksu pracy,
• ustawa z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 224, poz. 1459),
• ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (DzU nr 4, poz. 28 ze zm.).