Współpraca cywilnoprawna z byłym pracodawcą

Wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy może odbywać się na podstawie umowy o pracę lub w ramach zawartego stosunku cywilnoprawnego (umowa-zlecenie, o dzieło, o świadczenie usług, agencyjna).

Niewątpliwie ta druga forma pozwala pracodawcy obniżyć koszty zatrudnienia, zaś stronom stosunku cywilnoprawnego umożliwia bardziej swobodne kształtowanie wzajemnych praw i obowiązków.

Podejmując decyzję o wyborze formy, na podstawie której ma być świadczona praca, pracodawca i pracownik mający prawo do korzystania z cywilnej zasady swobody zawierania umów muszą mieć na względzie to, aby w przypadku wyboru jednego z rodzajów umowy cywilnoprawnej nie narazić się na zarzut obejścia przepisów prawa w zakresie zawierania umów o pracę.

Przepisy prawa pracy stanowią bowiem, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 k.p.).

Określenie wynagrodzenia w umowie o dzieło >>

Stosunek cywilnoprawny

Obowiązująca w prawie cywilnym zasada swobody umów pozwala stronom zawieranych stosunków cywilnoprawnych na dowolne (z uwzględnieniem jednak natury danego stosunku prawnego, przepisów prawa i zasad współżycia społecznego) kształtowanie treści każdego z elementów podpisywanych umów cywilnoprawnych.

Ponieważ cechą charakterystyczną stosunków podlegających reżimowi prawa cywilnego jest równość stron takich stosunków, między nimi nie istnieje żaden rodzaj podporządkowania względem siebie. Niestety osoby wykonujące pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej nie posiadają tak silnej i trwałej ochrony prawnej, jaką gwarantują pracownikom przepisy prawa pracy, jak również brak jest podstaw do żądania przyznania różnego rodzaju uprawnień pracowniczych, np. prawa do urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenia za nadgodziny czy pracę w nocy.

Zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną

Przepisy prawa pracy wyraźnie zakazują zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną w sytuacji wykonywania pracy w warunkach określanych jako typowo „pracownicze”, to jest w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, pod jego kierownictwem i nadzorem. Zatrudnienie osoby w takich warunkach jest w myśl art. 22 § 1¹ k.p. zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

WAŻNE!
Nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek prawny ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p. (wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r., I PKN 642/98).