Jak wyliczyć podstawę do obliczenia dodatku za średniotygodniowe godziny nadliczbowe w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym

Wysokość dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy powinni Państwo obliczać odrębnie za każdy miesiąc okresu rozliczeniowego.

UZASADNIENIE

Do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy dochodzi najczęściej w przypadku wykonywania przez pracownika pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia czasu pracy, np. w sobotę, za którą pracownikowi nie udzielono innego dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego. Przepisy prawa pracy nie rozstrzygają wprost, w jaki sposób obliczyć wynagrodzenie za takie godziny nadliczbowe w przypadku okresów rozliczeniowych dłuższych niż miesiąc. Problem nie wystąpi, gdy okres rozliczeniowy czasu pracy jest 1-miesięczny. Wówczas wynagrodzenie i dodatek z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy należy obliczyć przyjmując do podstawy wyłącznie wynagrodzenie z miesiąca, w którym wystąpiły godziny nadliczbowe.

PRZYKŁAD

Pracownik jest wynagradzany stałym miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 2000 zł. W listopadzie 2010 r. w jedną z wolnych sobót wykonywał pracę przez 8 godzin nadliczbowych, wobec czego doszło do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. W firmie obowiązuje 1-miesięczny okres rozliczeniowy. Wynagrodzenie i dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych należy obliczyć w następujący sposób:

• 2000 zł : 160 godzin (wymiar czasu pracy w listopadzie) = 12,50 zł/godz.,
• 12,50 zł x 8 godzin pracy nadliczbowej = 100 zł (wynagrodzenie za godziny nadliczbowe),
• 12,50 zł x 8 godzin pracy nadliczbowej = 100 zł (100% dodatek za godziny nadliczbowe),
• 100 zł (wynagrodzenie za godziny nadliczbowe) + 100 zł (dodatek za godziny nadliczbowe) = 200 zł.

Wynagrodzenie i dodatek należy wypłacić pracownikowi w terminie wypłaty wynagrodzenia za listopad br.

W przypadku gdy u pracodawcy obowiązuje np. 3-miesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy, nie ma on obowiązku wypłacania pracownikowi dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej po każdym miesiącu pracy. Taki obowiązek dotyczy wyłącznie normalnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Dodatek za godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej należy wypłacić pracownikowi po zakończeniu okresu rozliczeniowego, chyba że pracodawca udzieli mu za pracę w tych godzinach innego dnia wolnego. Natomiast w przypadku pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, np. w sobotę, w pierwszej kolejności pracodawca powinien udzielić pracownikowi innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego w terminie z nim uzgodnionym (art. 151³ Kodeksu pracy). Jeżeli jednak z przyczyn obiektywnych udzielenie dnia wolnego jest niemożliwe, np. pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim do końca okresu rozliczeniowego, wówczas należy wypłacić mu wynagrodzenie za te godziny łącznie ze stosownym dodatkiem.

WAŻNE!

Wypłata wynagrodzenia za godziny nadliczbowe wynikające z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy nie uchyla odpowiedzialności pracodawcy za naruszenie zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy.

Ustalając wysokość dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych na koniec okresu rozliczeniowego pracodawca powinien dokonać odrębnych obliczeń dla każdego z miesięcy okresu rozliczeniowego, w których wystąpiła praca w godzinach nadliczbowych.

Przy obliczaniu dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych należy stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop. W tym celu stawkę wynagrodzenia określonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Zatem na koniec okresu rozliczeniowego pracodawca musi ustalić konkretną liczbę godzin nadliczbowych przepracowanych przez pracownika w poszczególnych miesiącach okresu rozliczeniowego. Dodatek za pracę w tych godzinach należy obliczyć odrębnie za każdy z tych miesięcy.

PRZYKŁAD

Pracownik wykonywał pracę po 8 godzin w każdą sobotę wolną od pracy oraz w grudniu br. w dzień wolny udzielony za święto, które przypada w sobotę, w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym od października do grudnia 2010 r. Pracodawca i pracownik nie porozumieli się co do terminu udzielenia dni wolnych za pracę w soboty. Po zakończonym okresie rozliczeniowym pracownikowi przysługuje zatem prawo do 100% dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za październik (40 godzin), listopad (32 godziny) i grudzień (32 godziny). Pracownik w tym okresie był wynagradzany stałą stawką w wysokości 3000 zł. Na koniec okresu rozliczeniowego pracodawca powinien dokonać następujących obliczeń:

• za październik: 3000 zł : 168 godz. = 17,86 zł; 17,86 zł x 40 godz. 714,40 zł,
• za listopad: 3000 zł : 160 godz. = 18,75 zł; 18,75 zł x 32 godz. = 600 zł,
• za grudzień: 3000 zł : 176 godz. = 17,05 zł/ godz.; 17,05 zł x 32 godz. = 545,60 zł.

Wysokość dodatków za miesiące okresu rozliczeniowego, w których wystąpiła praca w godzinach nadliczbowych, wynosi łącznie 1860 zł (714,40 zł + 600 zł + 545,60 zł). Pracodawca powinien je wypłacić w terminie wypłaty wynagrodzeń za grudzień br.

Jednak stanowiska Departamentu Prawa Pracy MPiPS z 20 sierpnia 2008 r. (DPR-III-079-475/ZN/08) oraz Departamentu Prawnego GIP z 26 sierpnia 2008 r. (GPP-306-4560-646/08/PE) wskazują na inny sposób obliczania dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych na koniec okresu rozliczeniowego. Według tych wytycznych, w celu ustalenia wysokości dodatku za jedną godzinę nadliczbową wynikającą z przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy, należy miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego. W takim jednak przypadku w niektórych okresach rozliczeniowych czasu pracy może dojść do mniej korzystnego naliczenia wysokości dodatków z tytułu przekroczeń średniotygodniowych. W identycznym przykładzie jak zaprezentowany wyżej, pracodawca stosując powyższe zalecenia wypłaciłby pracownikowi dodatki w łącznej wysokości 1773,20 zł, według poniższych obliczeń:

• za grudzień: 3000 zł : 176 godz. = 17,05 zł/ godz.; 17,05 zł x 104 godz. (40 godz. za październik i po 32 godz. za listopad i grudzień) = 1773,20 zł.

Należy zatem przyjąć, że obliczanie przez pracodawcę dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych wynikających z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy odrębnie dla każdego miesiąca okresu rozliczeniowego odpowiada obowiązującym przepisom i nie może zostać uznane za niewłaściwe. Pracodawca nie spotka się również z zarzutem błędnego obliczania tych dodatków, stosując metodę wskazaną przez Ministerstwo Pracy i Główny Inspektorat Pracy.

Podstawa prawna

• art. 129 § 1, art. 130, art. 151¹, art. 151³ Kodeksu pracy,
• § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzeń oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.).