Świadczenia z ZUS dla rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy

Osoba, która pokryła koszty pogrzebu zmarłej osoby, może ubiegać się z tego tytułu o zasiłek pogrzebowy. Zasiłek przysługuje w ryczałtowej wysokości 4000 zł. Członkami rodziny uprawnionymi do zasiłku pogrzebowego w takiej kwocie są:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
• wnuki i rodzeństwo,
• małżonek (wdowa i wdowiec),
• rodzice, w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające.

W przypadku gdy koszty pogrzebu pokryła inna osoba (lub pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, kościół) zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości rzeczywiście poniesionych kosztów pogrzebu, nie wyższej niż wspomniana ryczałtowa kwota.

Zobacz również: Wypadek przy pracy

Wniosek o zasiłek pogrzebowy należy złożyć w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek ten przysługuje. Po upływie tego terminu prawo do zasiłku wygasa. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy terminowe zgłoszenie wniosku nie było możliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej. Wówczas prawo do zasiłku wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu.

W przypadku ubiegania się o zasiłek pogrzebowy po zmarłym pracowniku należy przedłożyć w ZUS wniosek o zasiłek pogrzebowy (na formularzu ZUS Z-12). Do wniosku należy dołączyć:

• skrócony odpis aktu zgonu pracownika,
• oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem,
• dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo ze zmarłą osobą (np. skrócone odpisy aktów stanu cywilnego),
• zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniom rentowym.

Jeżeli koszty pogrzebu zmarłego pracownika pokryła więcej niż jedna osoba, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty, proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu. Każda osoba ubiegająca się o wypłatę zasiłku pogrzebowego powinna wówczas złożyć odrębny wniosek wraz z wymaganymi załącznikami.

Polecamy serwis: Wypadki przy pracy i choroby zawodowe

Jednorazowe odszkodowanie

Kolejnym świadczeniem, o które może ubiegać się rodzina pracownika zmarłego wskutek wypadku przy pracy, jest jednorazowe odszkodowanie. Członkami rodziny uprawnionymi do tego świadczenia są:

• małżonek (z wyjątkiem przypadku, gdy pozostawał ze zmarłym w orzeczonej separacji),
• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego warunki do uzyskania renty rodzinnej,
• rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli zostało ustalone wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

W przypadku gdy do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony tylko jeden członek rodziny zmarłego ubezpieczonego (małżonek lub dziecko), przysługuje ono w wysokości 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia (obecnie 63 390 zł). Jeśli zaś uprawniony jest inny członek rodziny, odszkodowanie jest równe 9-krotnemu przeciętnemu wynagrodzeniu (obecnie 31 695 zł).

Jednorazowe odszkodowanie ulega odpowiedniemu zwiększeniu przewidzianemu w ustawie wypadkowej, gdy jest do niego uprawnionych więcej członków rodziny. Przykładowo, gdy uprawnionymi są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci, odszkodowanie zwiększa się o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia na każde dziecko (obecnie o 12 326 zł). Kwotę jednorazowego odszkodowania dzieli się w równych częściach między uprawnionych.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Przykład:

Pracownik zmarł wskutek wypadku przy pracy. Z wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie wystąpiła do ZUS jego małżonka oraz 23-letni syn uczący się na 3. roku studiów. ZUS przyznał jednorazowe odszkodowanie w wysokości 75 716 zł (63 390 zł +12 326 zł). Kwota odszkodowania została podzielona między dwóch uprawnionych członków rodziny. Każdemu z nich przysługiwała więc z tego tytułu kwota 37 858 zł.

W celu uzyskania jednorazowego odszkodowania po pracowniku, który zmarł wskutek wypadku przy pracy, należy przedłożyć w ZUS wniosek o to świadczenie, protokół powypadkowy oraz dokument potwierdzający pokrewieństwo lub powinowactwo ze zmarłą osobą. Jeśli o odszkodowanie ubiega się małżonek zmarłego, do wniosku powinno być również dołączone jego oświadczenie, że w dniu zgonu osoby ubezpieczonej między małżonkami nie było orzeczonej separacji.

Zobacz również: Pomoc dla osób, które straciły świadczenie pielęgnacyjne

Renta rodzinna wypadkowa

W przypadku gdy śmierć pracownika nastąpiła wskutek wypadku przy pracy, członkowie jego rodziny mogą ubiegać się również o rentę rodzinną z ubezpieczenia wypadkowego. Warunkiem uzyskania tego świadczenia jest podleganie przez zmarłego temu ubezpieczeniu w dniu wypadku przy pracy oraz stwierdzenie przez lekarza orzecznika ZUS, że śmierć ubezpieczonego nastąpiła wskutek tego wypadku.

Renta z ogólnego stanu zdrowia przysługuje osobie posiadającej odpowiedni staż, której niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia albo nie później niż 18 miesięcy od ustania tych okresów. Wypadkowa renta rodzinna może być przyznana bez względu na to, czy zmarła osoba stała się niezdolna do pracy (zmarła) w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów składkowych (lub nieskładkowych), jak również czy legitymowała się określonym stażem ubezpieczeniowym.

Przykład:

Adam B. w styczniu 2011 r. uległ poważnemu wypadkowi przy wykonywaniu czynności służbowych. Z końcem marca 2011 r. została z nim rozwiązana umowa o pracę. Adam B., ze względu na stan zdrowia, nie podjął już żadnej pracy. W październiku 2013 r. zmarł. Na początku listopada 2013 r. jego studiujący 20-letni syn zgłosił wniosek o rentę rodzinną, przedkładając m.in. dokumentację dotyczącą wypadku przy pracy, któremu uległ jego ojciec w styczniu 2011 r. Na podstawie tej dokumentacji lekarz orzecznik ZUS orzekł, że Adam B. zmarł wskutek tego wypadku. Gdyby nie to orzeczenie, ZUS musiałby zbadać, czy zmarły spełniał warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy,, z ogólnego stanu zdrowia”. Z uwagi na to, że śmierć Adama B. nastąpiła po upływie 18 miesięcy od ustania zatrudnienia, nie spełniłby on jednego z warunków przyznania tej renty. Wydane orzeczenie stwierdzające związek śmierci z wypadkiem przy pracy sprawiło, że przy ocenie prawa do renty wypadkowej z tytułu niezdolności do pracy omawiany warunek nie był badany. Dzięki temu uprawniony członek rodziny mógł nabyć prawo do wypadkowej renty rodzinnej.

Wypadkowa renta rodzinna może być przyznana tym samym członkom rodziny, którzy zgodnie z ustawą emerytalną są uprawnieni do renty rodzinnej przysługującej na ogólnych zasadach. Możliwość uzyskania tego świadczenia mają więc przede wszystkim dzieci własne zmarłego pracownika, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione. Renta przysługuje im do czasu osiągnięcia 16 lat, a jeśli się uczą – do ukończenia 25. roku życia. Dzieci mogą mieć prawo do tego świadczenia również bez względu na osiągnięty wiek i pobieranie nauki, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy do ukończenia 16 lat lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25. roku życia.

Polecamy serwis: Emerytury i renty

Wypadkową rentę rodzinną na zasadach przewidzianych dla dzieci własnych zmarłego pracownika mogą także uzyskać wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte przez niego na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności i co najmniej na rok przed jego śmiercią. Świadczenie to przysługuje im wtedy, gdy nie mają prawa do renty rodzinnej po zmarłych rodzicach, a jeśli rodzice żyją – pod warunkiem że nie mogą zapewnić im utrzymania. Rentę rodzinną uzyskają również wymienieni członkowie rodziny pracownika, jeśli był on ich opiekunem ustanowionym przez sąd. Prawa do tego świadczenia nie mają natomiast dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.

Rentę rodzinną może uzyskać również wdowa po zmarłym pracowniku, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli się uczą, jeśli nie ukończyły 18. roku życia lub są całkowicie niezdolne do pracy.

Przykład:

Na początku października 2013 r. pracownik uległ poważnemu wypadkowi przy świadczeniu pracy. Kilka dni później zmarł, a 45-letnia wdowa zgłosiła wniosek o przyznanie renty rodzinnej dla siebie oraz dla 12-letniego syna uczącego się w szkole. Lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że śmierć pracownika nastąpiła wskutek wypadku przy pracy. Mimo że wdowa po pracowniku nie ukończyła w dniu jego śmierci 50. roku życia, nabyła prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu, tak samo jak uczący się syn. W dniu śmierci męża wychowywała bowiem syna spełniającego warunki do uzyskania renty rodzinnej. ZUS przyznał i obliczył jedną rentę w wysokości przysługującej dwóm uprawnionym członkom rodziny.

Zobacz koniecznie: Przeliczenie renty rodzinnej

Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, która spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa. Małżonka rozwiedziona oraz wdowa, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia wymienionych warunków, w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową.

Wdowa, która nie spełnia ogólnych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej, a nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania, ma prawo do okresowej renty rodzinnej przez rok od dnia śmierci męża. Uprawnienie to może być przedłużone na następny rok, jeśli uczestniczy ona w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej.

Rentę rodzinną, na takim samych warunkach jak wdowa, może uzyskać wdowiec po zmarłej pracownicy. Prawo do renty rodzinnej mają również rodzice zmarłego pracownika, jeżeli bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się on do ich utrzymania. Rodzice muszą też spełniać warunki do przyznania renty przewidziane dla wdowy/wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci).

Przykład:

Pod koniec listopada br. wskutek wypadku przy pracy zmarł 45-letni pracownik. Przed śmiercią mieszkał razem z 70-letnim ojcem. Ojciec miał niską emeryturę, w związku z czym częściowo pozostawał na utrzymaniu syna. Obecnie, w związku ze śmiercią dziecka, może ubiegać się o wypadkową rentę rodzinną. ZUS przyzna mu to świadczenie, gdyż w dniu śmierci syna ukończył 50 lat (spełnił więc warunek uzyskania renty rodzinnej dla wdowca), a syn bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do jego utrzymania.

Polecamy serwis: Profilaktyczna ochrona zdrowia

W celu uzyskania wypadkowej renty rodzinnej należy zgłosić we właściwej placówce ZUS wniosek o przyznanie tego świadczenia (na formularzu ZUS Rp-2). Jeżeli o rentę wnioskują dwie lub więcej pełnoletnie osoby (np. wdowa, rodzice, dziecko), należy wypełnić dodatkowo załącznik na formularzu ZUS Rp-2a. Do wniosku o rentę należy dołączyć również odpowiednie dokumenty, dotyczące zarówno zmarłego pracownika, jak i osoby ubiegającej się o rentę, a w szczególności:

• dokument potwierdzający datę zgonu pracownika,
• protokół powypadkowy,
• dokumenty konieczne do ustalenia wysokości renty, potwierdzające przebyte przez zmarłą osobę okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość uzyskiwanych wynagrodzeń w poszczególnych latach kariery zawodowej (stanowiących podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe), jeśli dokumenty te nie zostały dostarczone wcześniej do ZUS,
• dokument stwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy,
• dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą,
• odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli o rentę ubiega się wdowa lub wdowiec albo małżonek pozostający w separacji lub rozwiedziony,
• zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka albo wdowy lub wdowca, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie renty jest uzależnione od ustalenia niezdolności do pracy,
• zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli dziecko ukończyło 16 lat,
• dokument o ustaleniu prawa do alimentów na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, jeżeli o rentę ubiega się rozwiedziony małżonek, małżonek (wdowa, wdowiec), który nie pozostawał z osobą zmarłą we wspólności małżeńskiej lub jeśli została orzeczona separacja.

Należy podkreślić, że po śmierci pracownika pracodawca jest zobowiązany do bezzwłocznego poinformowania pozostałej po nim rodziny o warunkach uzyskania renty rodzinnej, przygotowania wniosku o rentę i przedłożenia go organowi rentowemu. Musi też wystawić odpowiednie dokumenty potwierdzające staż zmarłego pracownika (świadectwo pracy lub zaświadczenie), a także jego zarobki (najlepiej zaświadczenie na formularzu ZUS RP-7).

Podstawa prawna:

• art. 13–17 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322; ost.zm. Dz.U. z 2012 r., poz. 637
• art. 77–81 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 1440

Więcej przeczytasz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych >>>

Zadaj pytanie na: Forum Kadry