Co ma zrobić pracodawca, który wypłacił zasiłek na podstawie sfałszowanego zwolnienia lekarskiego

W związku z podejrzeniem, że zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane, w pierwszej kolejności należy wystąpić do lekarza leczącego o wyjaśnienie sprawy. W przypadku potwierdzenia wątpliwości o sfałszowaniu zwolnienia należy poinformować ZUS, który wyda decyzję odmawiającą prawa do zasiłku lub zobowiązującą pracownika do zwrotu wypłaconego już świadczenia. Okres niezdolności do pracy, za który pracownik nie otrzyma z tego powodu zasiłku, należy wliczyć do okresu zasiłkowego.

UZASADNIENIE

Przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej są zaświadczenia lekarskie o czasowej niezdolności do pracy wystawione na druku ZUS ZLA. Uprawnienia do wystawiania zwolnień mogą uzyskać wyłącznie lekarze, lekarze dentyści, felczerzy lub starsi felczerzy.

Lekarze upoważnieni do wystawiania zaświadczeń lekarskich mają obowiązek zawiadomić terenową jednostkę ZUS, która wydała druki, o każdym przypadku zagubienia, zaginięcia lub kradzieży tych druków. Na tej podstawie ZUS prowadzi rejestr zaginionych zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA (art. 55 ust. 5 i 6 ustawy zasiłkowej).

Druki te są równocześnie unieważniane przez ZUS. W związku z tym na ich podstawie nie można wypłacić wynagrodzenia chorobowego ani zasiłku. W ostatnim okresie ZUS poinformował o unieważnieniu druków zwolnień lekarskich o następujących seriach i numerach:

Pracodawca uprawniony do wypłacania świadczeń chorobowych swoim pracownikom jest upoważniony do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Kontrola taka polega na sprawdzeniu, czy zwolnienie:

• nie zostało sfałszowane,
• zostało wydane zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 68 ustawy zasiłkowej, § 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli...).

---

Prawidłowo wystawione zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA powinno zawierać:

• dane identyfikacyjne ubezpieczonego,
• dane płatnika składek oraz lekarza przeprowadzającego badanie,
• okres orzeczonej niezdolności do pracy oraz wskazania lekarskie.

W przypadku braku jakiejkolwiek informacji lub błędu w danych zawartych w zaświadczeniu lekarskim konieczne jest ich uzupełnienie lub poprawienie przez lekarza wystawiającego to zaświadczenie. W razie stwierdzenia uchybień formalnych zaświadczenie nie jest traktowane jak dokument potwierdzający niezdolność do pracy i nie może stanowić podstawy do wypłaty zasiłku.

Sam ubezpieczony lub płatnik składek nie mogą dokonywać poprawek w zaświadczeniu lekarskim. Może ich dokonać wyłącznie lekarz wystawiający to zaświadczenie, a w przypadku jego nieobecności, kierownik właściwego zakładu opieki zdrowotnej.

WAŻNE!

Każda korekta dokonana na zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA powinna być opatrzona podpisem i pieczątką lekarza dokonującego poprawki.

Inaczej należy postąpić w przypadku wątpliwości co do autentyczności zwolnienia lekarskiego lub poprawek/dopisków na zwolnieniu. W takiej sytuacji o wyjaśnienie należy wystąpić do lekarza leczącego. Przez sfałszowanie zwolnienia lekarskiego należy bowiem rozumieć zarówno podrobienie, przerobienie, jak i wypełnienie formularza zaświadczenia podpisanego przez lekarza, niezgodnie z jego wolą. Nie jest ważne, czy sfałszowania zaświadczenia dokonał sam ubezpieczony czy inna osoba.

Jeżeli lekarz potwierdzi, że zaświadczenie zostało sfałszowane lub że zaginęło podczas włamania, jakie miało miejsce w jego gabinecie, pracownik utraci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres niezdolności do pracy podany na tym zwolnieniu. Pracodawca powinien poinformować ZUS o fakcie sfałszowania zwolnienia lekarskiego. Na tej podstawie ZUS wyda decyzję pozbawiającą pracownika prawa do zasiłku. Od tej decyzji pracownik może jednak odwołać się do sądu.

W przypadku już wypłaconego zasiłku chorobowego na podstawie sfałszowanego zaświadczenia ubezpieczony ma obowiązek zwrócić zasiłek wraz z odsetkami naliczanymi na zasadach określonych w przepisach prawa cywilnego (art. 66 ustawy zasiłkowej, art. 84 ustawy systemowej). Decyzję w tej sprawie wydaje ZUS na podstawie informacji uzyskanej przez pracodawcę.

Sąd Najwyższy w wyroku z 11 października 1994 r. (I PRN 81/94, OSNP 1995/5/65) stwierdził, że jeśli sfałszowane zwolnienie lekarskie stanowiło podstawę do wypłaty wynagrodzenia chorobowego, które jest finansowane ze środków pracodawcy, to pracodawca może potrącić nadpłatę z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody w najbliższym terminie płatności (art. 87 § 7 Kodeksu pracy). Jeżeli jednak tego nie zrobi, pracownik może wyrazić zgodę na potrącenie nienależnie wypłaconych należności w trybie art. 91 Kodeksu pracy. W przypadku braku zgody pracownika na dokonanie potrącenia, można dochodzić zwrotu nadpłaconego wynagrodzenia w postępowaniu cywilnym.

Okres, za który pracownik zostanie pozbawiony prawa do zasiłku chorobowego w wyniku sfałszowania zwolnienia lekarskiego należy wliczyć do okresu zasiłkowego (art. 9 ustawy zasiłkowej). Ponadto nieobecność w pracy za okres tego zwolnienia należy uznać za nieusprawiedliwioną.

Dodatkowo osoba, która sfałszowała zwolnienie lekarskie, może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej (pracownik lub inna osoba). Przedłożenie pracodawcy sfałszowanego zaświadczenia lekarskiego może również stanowić przyczynę rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 52 § 1 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna:

• art. 9, art. 17, art. 53–58, art. 61, art. 66, art. 68 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512),
• § 2–4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. Nr 65, poz. 743),
• § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 65, poz. 741 ze zm.),
• art. 83-84 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 52 § 1, art. 87 § 7, art. 91 Kodeksu pracy.

Orzecznictwo uzupełniające:

• Odliczanie z wynagrodzenia za pracę na podstawie art. 87 § 7 k.p. kwot wypłaconych w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, nie wymaga zgody pracownika (art. 91 zd. pierwsze k.p.). (Wyrok z 11 października 1994 r. Sąd Najwyższy I PRN 81/94, OSNP 1995/5/65)