Sąd: Kiedy ZUS musi przeliczyć emeryturę na podstawie art. 114 ustawy. Co to są nowe okoliczności?

Ustawodawca wprowadził ten przepis jako podstawa korekty błędu "zapomnienia" polegającego na przeoczeniu przez emeryta dokumentów. Pomimo, że ten dokument to "nowa okoliczność w sprawie", to musiał on dotyczyć wydarzeń PRZED przyznaniem emerytury. Nazwa "nowa okoliczność" może być myląca. Dlatego tak łatwo pomylić się w stosowaniu art. 114 ustawy emerytalnej. I emeryci seryjnie się mylą. Przepis brzmi tak:

Przykład pozytywny dla emeryta

Emeryturę przyznano w styczniu 2020 r. W 2024 r. emeryt znalazł dokumenty z 2016 r. potwierdzające jego prawo do wyższej emerytury. Ponieważ są dokumenty sprzed stycznia 2020 r. (kiedy przyznano emeryturę), to ZUS je uwzględnił i przeliczył emeryturę na nową, wyższą wartość.

I właśnie sytuacji przedstawionej w przykładzie dotyczy wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu (IV U 560/21) Link do uzasadnienia.

Sąd: Jak stosować przepis o ponownym przeliczeniu emerytury. Wieczne problemy, co jest nową okolicznością

W sprawie tej emerytka 5 sierpnia 2021 r.  skierowała do ZUS wniosek o ponowne przeliczenie emerytury wg starego systemu, wskazując, że przepracowała 3 lata, z czego pół roku nie zostało zaliczone z uwagi na nieodprowadzanie składek. Powołała się na art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2021 r., poz. 291)

Jednak sąd uznał, że ZUS ma rację przy pomocy następujących argumentów:

1. Żądanie odwołującej sprowadza się do żądania przeliczenia emerytury w oparciu o podstawę wymiaru, obliczoną przy zastosowaniu aktualnej kwoty bazowej, tj. innej niż określonej w decyzji z 18.01.2005 r. 
2. ZUS odmawiając ma rację że podstawą wymiaru emerytury dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury jest podstawa wcześniej przyznanej emerytury, o czym stanowi jednoznacznie przepis art. 21 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy. 
3. Bo zasadą jest, że w takiej sytuacji emeryturę oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury (art. 53 ust. 3 ustawy). 
4. Przyjęcie innej kwoty bazowej jest możliwe, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 53 ust. 4 ustawy). 
5. Kwestia związana z okresami podlegania przez odwołującą ubezpieczeniu społecznemu w okresie po nabyciu prawa do emerytury była przedmiotem kolejnych decyzji organu rentowego, wydawanych 23.02.2018r., 26.07.2019 r., 12.03.2020 r.; co warte podkreślenia, do wniosku z dnia 10.06.2020 r., w wyniku którego została wydana decyzja z dnia 02.07.2020 r., ubezpieczona załączyła komplet dokumentów, stwierdzających okresy podlegania przez nią ubezpieczeniom społecznym po dacie nabycia uprawnień od emerytury. Emerytka nie przedstawiła żadnych nowych dowodów lub okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji z dnia 24.08.2021 r., które miałyby wpływ na wysokość świadczenia, na podstawie art. 477 ^{( 14)}§1 kpc oddalono odwołanie.

PROMOCJA: Polecamy prenumeratę startową DGP. Opłata tylko 19,99 zł.

Ponowne przeliczenie emerytury - podstawa prawna

Art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.):

W sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość - to najczęstsza podstawa prawna dla przeliczenia emerytury;

Sąd w powołanym wyroku tak stwierdził: "Sformułowane w art. 114 ust. 1 ustawy, na zasadzie alternatywy nierozłącznej, przesłanki wznowienia postępowania to przedłożenie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń bądź ich wysokość. Z treści powołanego przepisu można wyprowadzić wniosek, że hipotezą omawianej normy prawnej objęte są tylko okoliczności nieznane organowi rentowemu, ale istniejące przed wydaniem decyzji, bowiem z użytego w tym przepisie sformułowania „ujawniono” wynika, że chodzi w nim o okoliczności nieznane organowi rentowemu w chwili rozstrzygania o prawie do świadczenia."

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa - bardzo rzadka sytuacja;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe - bardzo rzadka sytuacja;;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność - ;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.