Urlop wypoczynkowy czy zwolnienie z obowiązki świadczenia pracy

Zgodnie z art. 167¹ k.p. w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest zobowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. Jak widać, przepis ten przyznaje pracodawcy kompetencję do wyznaczenia pracownikowi terminu urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia albo innymi słowy - w okresie wypowiedzenia pracownik ma obowiązek wykorzystania urlopu wypoczynkowego, jeżeli pracodawca w tym czasie udzieli mu urlopu, przy czym skorzystanie z tego urlopu nie zależy od wniosku czy zgody pracownika. Uprawnienie pracodawcy obejmuje zarówno urlop bieżący pracownika, jak i zaległy. Wspomniany przepis nakazuje ponadto, aby w takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie przekraczał wymiaru wynikającego z art. 155¹ k.p. Tak więc w okresie wypowiedzenia umowy o pracę zaległy urlop wypoczynkowy może zostać udzielony pracownikowi w całości, bieżący natomiast jedynie w wymiarze proporcjonalnym.

Kodeks pracy w art. 171 § 1 stanowi również, że w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego w całości lub części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.

Odpowiadając na zadane pytanie, trzeba rozstrzygnąć, czy okres zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy można traktować jako okres wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Otóż należy uznać, że okres zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy nie jest równoznaczny jakościowo i pojęciowo z okresem wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. W szczególności okres zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia nie służy tym celom, jakie powinien spełniać urlop wypoczynkowy, tj. odpoczynkowi i regeneracji sił. Skoro pracodawca zadecydował o tym, że do końca okresu wypowiedzenia udziela pracownikowi zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, to nie może następnie bez zgody pracownika arbitralnie i jednostronnie nakazać wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w tym samym okresie.

W opisanej sytuacji pracownik mógłby utracić prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w sytuacji, gdy zastosowałby się do dyspozycji pracodawcy i wykorzystał w naturze ten urlop, korzystając z odpoczynku, tj. realizując cele, jakim urlop wypoczynkowy służy. Tymczasem pracownik po otrzymaniu oświadczenia pracodawcy nie wyraził zgody na cofnięcie wcześniejszych dyspozycji dotyczących jego osoby i nie rozpoczął wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. Sąd Najwyższy w wyroku z 21 czerwca 2005 r., (sygn. akt III APa 48/05), stwierdził, że okres zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy nie jest równoznaczny (jakościowo i pojęciowo) z okresem wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. Jeżeli pracodawca podjął decyzję o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy, to nie może bez zgody pracownika nakazać, by w tym samym okresie wykorzystał on urlop wypoczynkowy. Tak więc w przedstawionej sytuacji pracownik nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego i z tego tytułu przysługuje mu prawo do ekwiwalentu pieniężnego.

Odpowiedziała Hanna Cholewa