Wypadek w drodze do pracy lub z pracy

Na wstępie podkreślić trzeba, że pojęcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy nie jest tożsame z wypadkiem przy pracy. Zagadnienia związane z kwalifikacją wypadku przy pracy oraz świadczeniami z tego tytułu określa ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (omówiliśmy je w GP nr 237/2007 na stronie 21). Nie stosuje się jej natomiast do wypadków w drodze do pracy i z pracy. Oceny takiego zdarzenia dokonuje się na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Definicja wypadku

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Definicja ta wynika z ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc najkrótszą, była dla ubezpieczonego ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza. Na przykład za wypadek w drodze do pracy zostało uznane zdarzenie w drodze o 290 m dłuższej, która była bardziej dogodna od krótszej ze względu na zagęszczenie tej krótszej instytucjami, sklepami, straganami i osobami proszącymi o jałmużnę, mimo iż wybrana droga była bardziej kręta z powodu konieczności przechodzenia przez jezdnię, gdyż wszędzie znajdowała się sygnalizacja świetlna bądź oznaczone przejścia dla pieszych (por. wyrok SA w Białymstoku z 10 kwietnia 2002 r., III AUa 163/02, OSAB 2002/2-3/36).

Ocena, czy przerwa była życiowo uzasadniona, musi być dokonywana w aspekcie niezbędnych potrzeb bytowych pracownika (wyrok SA w Katowicach z 26 czerwca 1997 r., III AUa 532/97, Pr. Pracy 1998/7/43). Życiowo uzasadnione przerwy w odbywaniu drogi do pracy lub z pracy to zatem takie, których załatwienie jest nieodzowne, np. dokonanie zakupu artykułów spożywczych, leków. Do takich przerw nie można natomiast zaliczyć m.in. podejmowania dodatkowego zatrudnienia (por. przywołany wyrok SA w Katowicach z 26 czerwca 1997 r.) czy udziału w spotkaniu towarzyskim (por. wyrok SN z 10 grudnia 1997 r., II UKN 383/97, OSNP 1998/20/611).

Początek i koniec drogi

Przepisy nie określają początku i końca drogi do pracy i z pracy. W doktrynie i w dotychczasowym orzecznictwie przyjmuje się, że droga ta rozpoczyna się z chwilą opuszczenia przez pracownika mieszkania (zamknięcia drzwi domu) lub bramy zakładu pracy i kończy się również na granicy terenu władztwa zakładu pracy, czy też progu domu (mieszkania) pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 24 stycznia 1997 r., II UKN 57/96, OSNP 1997/18/347, 22 stycznia 1998 r., II UKN 462/97, OSNP 1999/1/23). Przykładowo wypadkiem w drodze z pracy jest wypadek, który zdarzył się poza terenem zakładu pracy, po wyjściu pracownika za jego bramę - na parkingu położonym poza ogrodzeniem tego zakładu.