Badanie krwi i moczu pracownika na obecność alkoholu, narkotyków i psychotropów

• Kiedy pracodawca może przeprowadzać kontrolę trzeźwości pracowników?
• Nowe przepisy dotyczące badania na obecność alkoholu w 2023 r.?
• Badanie krwi pracownika
• Kiedy organ organ powołany do ochrony porządku publicznego zleca przeprowadzenie badania krwi?
• Czy z badania krwi na obecność alkoholu sporządza się protokół?
• Jak dokumentuje się czynność badania krwi?
• Czy można nie badać krwi pracownika na obecność alkoholu?
• Badanie moczu na obecność środków działających podobnie do alkoholu
• Jakie kary grożą pracownikowi za stawienie się do pracy pod wpływem alkoholu czy narkotyków?

Kiedy pracodawca może przeprowadzać kontrolę trzeźwości pracowników?

1. Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób

   REKLAMA

   REKLAMA

2. Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony mienia

Nowe przepisy dotyczące badania na obecność alkoholu w 2023 r.?

Ministerstwo Zdrowia w dniu 22 grudnia 2022 r. przedstawiło projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (nr w wykazie prac legislacyjnych Ministra Zdrowia MZ 1444, dalej: rozporządzenie). Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jednocześnie trwają jeszcze prace nad ustawą z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. W dniu 15 grudnia 2022 r. Senat przedstawił swoje stanowisko co do ww. ustawy dokonując w niej poprawek. Ustawa nie weszła jeszcze w życie.

Kontrola nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek, przedsiębiorcy będą mieli możliwość wprowadzenia kontroli trzeźwości lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w stosunku do:

1) pracowników

2) osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy

3) osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, których praca jest organizowana przez tych przedsiębiorców.

Pracodawcy sami będą musieli wyposażyć się w stosowne środki techniczne do przeprowadzania badania. Decyzja o przeprowadzaniu badań będzie leżała całkowicie w gestii pracodawcy. Sam będzie decydował czy wprowadza badanie czy nie. O wprowadzeniu kontroli trzeźwości, pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. Jeżeli kontrola wykaże obecność takich substancji lub środków w organizmie pracownika, pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia pracownika do pracy.

Nowe przepisy dotyczą warunków i metod przeprowadzania przez pracodawcę oraz przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego lub zlecanych przez ten organ badań na obecność w organizmie pracownika:

a) alkoholu

b) środków działających podobnie do alkoholu

2) sposób dokumentowania badań przeprowadzanych lub zlecanych przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego;

3) wykaz środków działających podobnie do alkoholu.

Badanie krwi pracownika

Przed dokonaniem badania krwi należy najpierw dokonać badania wydychanego powietrza.

Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Badanie krwi pobranej z żyły osoby badanej polega na przeprowadzeniu co najmniej dwóch analiz laboratoryjnych krwi:

- metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym i metodą spektrofotometryczną z użyciem dehydrogenazy alkoholowej (metodą enzymatyczną), albo

- metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym przy użyciu dwóch różnych warunków analitycznych.

Kiedy organ organ powołany do ochrony porządku publicznego zleca przeprowadzenie badania krwi?

Organ zleca przeprowadzenie badania krwi, jeżeli:

1) nie ma możliwości przeprowadzenia badania inną metodą

2) pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu inną metodą

3) pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi pomimo przeprowadzenia badania inną metodą

4) stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania inną metodą

5) nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru.

Krew pobrana do badania może być transportowana nie dłużej niż 72 godziny od momentu pobrania w temperaturze od 0°C do 25°C. W pobranej krwi oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:

1) morfinę

2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę

3) kokainę i jej metabolit - benzoiloekgoninę

4) delta-9-tetrahydrokannabinol

5) benzodiazepiny.

Czy z badania krwi na obecność alkoholu sporządza się protokół?

Tak, z czynności pobrania krwi do badania na obecność alkoholu sporządza się protokół, który zawiera:

1) dane osoby badanej:

a) imię i nazwisko,

b) numer PESEL, a jeżeli nie posiada, serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,

c) datę urodzenia,

d) płeć,

e) wzrost – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,

f) masę ciała – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,

g) podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe;

2) imię, nazwisko i podpis osoby przeprowadzającej pobranie krwi;

3) miejsce pobrania krwi od osoby badanej;

4) datę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej;

5) rodzaj środka odkażającego użytego do dezynfekcji skóry;

6) ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe. Co ważne, osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia tego oświadczenia.

7) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe. Co ważne, osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia tego oświadczenia.

8) informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dokładnej dacie i godzinie ich stwierdzenia.

Jak dokumentuje się czynność badania krwi?

Z czynności badania krwi sporządza się protokół, który zawiera:

1) dane osoby badanej: imię i nazwisko oraz datę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej;

2) imię, nazwisko i podpis osoby, która przeprowadziła badanie krwi pobranej od osoby badanej;

3) miejsce przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;

4) nazwę metody przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;

5) wynik badania krwi pobranej od osoby badanej.

Czy można nie badać krwi pracownika na obecność alkoholu?

Tak, w szczególnych przypadkach jest to możliwe. W sytuacji powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz. Co do decyzji o odstąpieniu o badaniu, również sporządza się protokół. Należy w nim w szczególności podać opis okoliczności i przyczyn odstąpienia od wykonania pobrania krwi oraz opis stanu klinicznego osoby, wobec której odstąpiono od wykonania pobrania krwi.

Badanie moczu na obecność środków działających podobnie do alkoholu

Pobranie moczu do badania na obecność środków działających podobnie do alkoholu (tj. opioidy; amfetamina i jej analogi; kokaina; tetrahydrokanabinole; benzodiazepin) przeprowadza się w warunkach umożliwiających zachowanie intymności osoby badanej, w obecności lekarza lub pielęgniarki tej samej płci co osoba badana. Mocz do badania pobiera się do dwóch pojemników w objętości co najmniej po 5 cm3. Co ważne do pobrania moczu używa się pojemnika jednorazowego użytku, uniemożliwiającego zamianę, rozcieńczenie lub dodanie do niego innych substancji po jego zamknięciu; do pojemnika, do którego pobiera się mocz, nie wolno dodawać jakichkolwiek substancji. Pojemniki zawierające krew lub mocz do badań, oznacza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby badanej przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL, serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich zawartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe. Z przebiegu badań na obecność środków przeprowadzonych przez organ sporządza się protokół

Jakie kary grożą pracownikowi za stawienie się do pracy pod wpływem alkoholu czy narkotyków?

Pracownik w ramach odpowiedzialności porządkowej może zostać ukarany karą pieniężną, ale też w najgorszym wypadku może zostać z nim rozwiązana umowa o pracę, bez zachowania okresy wypowiedzenia, czyli w trybie natychmiastowym, ze względu na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Podstawa prawna:

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (nr w wykazie prac legislacyjnych Ministra Zdrowia MZ 1444)

Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (trwają nad nią prace)