REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Co było, gdy ZUS-u nie było?

Łukasz Matys
Jak powstawał system ubezpieczeń społecznych w Polsce?
Jak powstawał system ubezpieczeń społecznych w Polsce?

REKLAMA

REKLAMA

Trudno to sobie wyobrazić ale w historii Polski był czas gdy nie istniał Zakład Ubezpieczeń Społecznych. ZUS jako taki powstał dopiero pod koniec 1934 r. Wcześniej jego uprawnienia były rozproszone i wykonywało je wiele instytucji.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po reformie 1999 r. jest w ogniu nieustannej krytyki. Najczęściej podnoszony zarzut to nierentowność. Tymczasem mało kto wie jaki chaos w ubezpieczeniach społecznych panował w okresie II RP.

Autopromocja

Pod zaborami

Polska powróciła na polityczną mapę świata w 1918 r. Wcześniej przez 123 lata znajdowała się pod władzą trzech zaborców. Dlatego też nie lada wyzwaniem dla ojców państwa polskiego było scalić kraj oraz wprowadzić unifikację prawa i instytucji centralnych.

Problem ten nie ominął kwestii związanych z ubezpieczeniami społecznymi. Najlepszy system zabezpieczeń społecznych na wypadek choroby i niezdolności do pracy obowiązywał na ziemiach dawnego zaboru pruskiego. Ubezpieczenia społeczne rozwinęły się tam już pod koniec XIX w. Niemcy pod rządami Ottona Bismarcka są do tej pory uważane za kolebkę ubezpieczeń społecznych.

Zobacz: Czy dorabianie wpływa na wysokość emerytury?

Odzyskanie niepodległości

W innych zaborach istniały również zalążki tego co dziś nazywamy systemem ubezpieczeń społecznych. Jednak nie były one tak dobrze rozwinięte jak w II Rzeszy. Dlatego też przystępując do tworzenia polskich rozwiązań wzorowano się właśnie na modelu niemieckim.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Już 11 stycznia 1919 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret o ubezpieczeniu na wypadek choroby. Nie został on jednak przedstawiony Sejmowi. Dlatego też zgodnie z ówcześnie obowiązującym prawem nie miał on mocy obowiązującej.

Inną ważną datą jest dzień 19 maja 1920 r. Wtedy to Sejm wydał ustawę o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby. Od tego momentu datuje się początek polskich ubezpieczeń społecznych. Ustawa z 1920 r. dawała pracownikom i ich rodzinom pomoc lekarską, leczenie szpitalne i zasiłek chorobowy.

Lata 20., lata 30.

Lata 20. to krystalizowanie się systemu rentowo-emerytalnego nie tylko w Polsce lecz także na świecie. W tym właśnie okresie robotnicy domagają się od rządów i pracodawców gwarancji na wypadek niezdolności do pracy.

W Polsce w tym okresie nie ma jednolitej koncepcji rozwoju ubezpieczeń społecznych. Powstaje wiele instytucji odpowiedzialnych za wypłatę świadczeń. Rozrasta się biurokracja oraz mnoży niegospodarność.

Właśnie w latach 20. wprowadzono przepisy o ubezpieczeniu na wypadek braku pracy, oraz jednolite przepisy o ubezpieczeniu pracowników umysłowych.

Wielki kryzys przełomu lat 20. i 30. ujawnił większość niedoskonałości systemu ubezpieczeniowego. Dlatego też władze podjęły decyzję o potrzebie reform.

Zobacz serwis: Zatrudnienie

W tym okresie utworzono pięć centralnych instytucji odpowiedzialnych za wypłatę rent i emerytur. W tym okresie powstały:

Autopromocja

Nowe obowiązki płatników PIT i ZUS

Praktyczny poradnik dla specjalistów zajmujących się rozliczeniami płacowymi – kadrowych i księgowych, biur rachunkowych.
Sprawdź

  • Zakład Ubezpieczenia Chorobowego,
  • Zakład Ubezpieczenia od Wypadków,
  • Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych,
  • Zakład Ubezpieczenia Emerytalnego Robotników,
  • Izba Ubezpieczeń Społecznych.

W 1933 r. na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym, tzw. scaleniowej wprowadzono ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz na wypadek niezdolności do pracy lub śmierci w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Powstanie ZUS

Zakład Ubezpieczeń Społecznych powstał na mocy rozporządzenia Prezydenta z 24 października 1934 r. Miał on być panaceum na wszystkie ówczesne bolączki systemu. Wszystkie uprawnienia skupiono w rękach jednego organu. Wtedy było to rozwiązanie dosyć skuteczne.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Okres ochronny po macierzyńskim

    Czy jest okres ochronny po macierzyńskim? Czy po powrocie z macierzyńskiego pracodawca może zwolnić pracownicę? Jak zapewnić sobie ochronę przed zwolnieniem?

    Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2024 r. Jak obliczyć wysokość wynagrodzenia pracownika?

    1 stycznia 2024 r. zmieni się nie tylko wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zmianie ulegnie także sposób obliczania wysokości wynagrodzenia pracownika w celu porównania z wysokością minimalnego wynagrodzenia. Od tego dnia do wysokości wynagrodzenia pracownika nie będzie można wliczyć dodatku za szczególne warunki pracy.

    Polska na drugim miejscu w UE z najniższym bezrobociem. Według Eurostatu stopa bezrobocia w październiku 2023 r. wyniosła 2,8 proc

    Październik 2023 r. był kolejnym dobrym miesiącem na rynku pracy w Polsce. Z danych Eurostatu wynika, że ze stopą bezrobocia równą 2,8 proc. znajdujemy się w czołówce państw z najniższym wskaźnikiem bezrobocia w Unii Europejskiej. Nadal wypadamy znacznie lepiej niż średnia unijna wynosząca 6 proc.

    Szkolenia dla bezrobotnych. Można dostać nawet 21584 zł dofinansowania

    Chcesz otrzymać środki na szkolenie indywidualne? Sprawdź, co należy zrobić, aby urząd pracy zrefundował koszty szkolenia! 

    REKLAMA

    Premia świąteczna w tym roku zaskoczy pracowników? Pracodawcy planują wręczyć nawet ponad 500 zł

    W tym roku pracodawcy nie będą oszczędzać na premiach świątecznych? Ponad 500 zł premii chce wypłacić swojemu pracownikowi w tym roku 30 proc. firm. Dodatkowo prawie połowa pracodawców będzie organizować firmowe wigilie. 

    Benefity świąteczne 2024 – przedsiębiorcy będą najbardziej hojni od lat

    Rekordowo dużo firm planuje świąteczne premie dla pracowników. Deklaruje tak ponad połowa pracodawców (51 proc.). Wzrost liczby przedsiębiorców, którzy w tym okresie planują takie premie obserwujemy od 3 lat i może wiązać się to z inflacją i presją płacową. Od zakończenia pandemii rośnie też odsetek firm, które będą organizować spotkania wigilijne – takie wnioski płyną z badania, które wśród 1000 pracodawców przeprowadził Instytut Badawczy Randstad we współpracy z Gfk. 

    4 grudnia - Barbórka. Co z przyszłością górników?

    W dniu 4 grudnia obchodzona jest Barbórka, to ważne tradycyjne święto dla górników i innych osób wykonujących  zawody związane z poszukiwaniem paliw kopalnych. To święto przypada w dniu św. Barbary z Nikomedii, patronki trudnej pracy wykonywanej m.in. przez górników, marynarzy, architektów, kowali, kamieniarzy, dzwonników, kucharzy. Jaka jest przyszłość górników w związku z trwającym w Polsce procesem dekarbonizacji i przechodzenia na tzw. zieloną energię? Prezydent RP Andrzej Duda wziął udział w odbywającej się właśnie w Dubaju konferencji klimatycznej COP28.

    Legitymacja emeryta i rencisty w telefonie. Chcesz mieć plastikową legitymację w portfelu? Musisz złożyć wniosek

    Od początku 2023 roku emeryci i renciści mogą pobrać na swoje smartfony legitymację emeryta-rencisty w formie elektronicznej (mLegitymacja). Z tej możliwości skorzystało dotąd ponad 588 tys. osób. Legitymacja dostępna jest w telefonie dzięki bezpłatnej aplikacji mObywatel. Legitymacja ta potwierdza m.in. prawo do świadczeń zdrowotnych, czy ulg, np. ze zniżek na bilety komunikacyjne. Oczywiście można mieć również legitymację plastikową - ale trzeba w tym celu złożyć specjalny wniosek.

    REKLAMA

    Wzrost minimalnego wynagrodzenia w 2024 r. Czy należy zmienić umowę o pracę?

    W przyszłym roku dwa razy zmieni się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. minimalne wynagrodzenie wyniesie 4242 zł, a od 1 lipca 2024 r. do końca roku – 4300 zł. W związku z tym pracodawcy powinni sprawdzić wysokość pensji pracowników. Wynagrodzenie niższe od minimalnego może oznaczać konieczność zmiany umowy o pracę.

    Dodatek do wynagrodzenia za pracę w nocy. Obliczyliśmy, ile wynosi w poszczególnych miesiącach 2024 r.

    Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w nocy, niezależnie od innych należności.

    REKLAMA