Pracownik idzie do wojska – obowiązki pracodawcy

• Gdy pracownik idzie do wojska
• Terytorialsi - zarobki
• Dobrowolna służba wojskowa - wynagrodzenie
• Urlop bezpłatny na czas służby wojskowej
• Urlop bezpłatny dla terytorialsa
• 16-dniowe szkolenie WOT a praca
• Wojsko a ochrona przed zwolnieniem
• Czy żołnierza WOT można zwolnić z pracy?
• Zwolnienie od pracy na 2 dni
• Zwolnienie od pracy na 1 dzień dla terytorialsa
• Odprawa dla terytorialsa
• Pracownik idzie do wojska – odprawa
• Obowiązki pracodawcy wobec pracownika powołanego do terytorialnej służby wojskowej

Gdy pracownik idzie do wojska

W niniejszym artykule omówione zostaną dwie sytuacje:

1. pracownik odbywa dobrowolną zasadniczą służbę wojskową,
2. pracownik odbywa wojskową służbę terytorialną (terytorialsi).

Zasadniczą służbę wojskową można podzielić na obowiązkową i dobrowolną. Od 1 stycznia 2010 roku obowiązkowa służba wojskowa jest zawieszona. 

Po odbyciu dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej na wniosek żołnierza powołuje się go do zawodowej służby wojskowej, albo terytorialnej służby wojskowej, albo aktywnej rezerwy. W przypadku braku wniosku przenosi się go do pasywnej rezerwy.

Terytorialsi - zarobki

Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) to jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych RP (Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna i Wojska Specjalne). WOT utworzono 1 stycznia 2017 roku i jest to najmłodsza formacja wojskowa w Polsce. Służba w WOT może być łączona z pracą „w cywilu”. W związku z tym na pracodawcę nałożone są obowiązki, które umożliwiają pracownikom wykonywanie dodatkowo terytorialnej służby wojskowej.

Zarobki terytorialsa składają się z wynagrodzenia za tzw. pozostawanie w gotowości oraz wynagrodzenie za dzień służby. W miesiącu są to zwykle 2 dni. Wynagrodzenie za gotowość do służby wynosi 10% uposażenia zawodowego szeregowego. Obecnie jest to 496,00 zł. Do tego należy dodać 2 x 130,00 zł za 2 dni szkolenia. W sumie terytorialsi na podstawowym stopniu otrzymują wynagrodzenie w wysokości 765,00 zł miesięcznie.

Dobrowolna służba wojskowa - wynagrodzenie

Dobrowolna służba wojskowa trwa do 12 miesięcy. Składa się z 27-dniowego szkolenia podstawowego (zasady musztry, regulaminy wojskowe, posługiwanie się bronią) oraz 11-miesięcznego szkolenia specjalistycznego. Po pierwszym szkoleniu składa się przysięgę i otrzymuje się książeczkę wojskową. Na tym szkoleniu można zakończyć dobrowolną służbę wojskową. Wówczas przechodzi się do rezerwy. Drugie szkolenie dotyczy tych żołnierzy, którzy decydują się na kontynuację służby. Szkolenie specjalistyczne łączy się z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym. Po 11 miesiącach można złożyć wniosek o służbę zawodowa, terytorialną czy rezerwę aktywną.

Żołnierzowi w trakcie odbywania dobrowolnej służby wojskowej przysługuje wynagrodzenie w wysokości najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego. Ile wynosi uposażenie zasadnicze w wojsku? Jest to kwota 4960,00 zł brutto. 

Zgodnie z art. 149 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny osoby, które odbyły dobrowolną zasadniczą służbę wojskową mają pierwszeństwo w zatrudnieniu w urzędach administracji publicznej zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami.

Ważną informacją dla pracodawców jest zaliczanie okresu odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów prawa pracy. Jest to istotne m.in. ze względu na obliczanie długości okresu wypowiedzenia czy urlopu wypoczynkowego.

Jak przepisy prawne regulują sytuację pracownika, który decyduje się na odbycie dobrowolnej służby wojskowej?

Urlop bezpłatny na czas służby wojskowej

Pracownik, który przedstawi pracodawcy kartę powołania na szkolenie z tytułu odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, powinien otrzymać na czas trwania służby (szkolenie wstępne/podstawowe i szkolenie specjalistyczne) urlop bezpłatny. Gwarantuje to art. 304 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny. Ustawa przewiduje pewne wyjątki, kiedy pracodawca nie ma takiego obowiązku. Należą do nich:

• umowa o pracę na okres próbny albo 
• umowa o pracę na czas określony nie dłuższy niż 24 miesiące, 
• ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy 
• sytuacje określone w art. 52 Kodeksu pracy (rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika, np. ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienie przestępstwa) 
• sytuacje określone w art. 1 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (zwolnienia grupowe).

Urlop bezpłatny dla terytorialsa

Ustawa o obronie Ojczyzny w art. 305 ust. 1 nakłada na pracodawcę obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego także pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie. Nie dotyczy to służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy.

Niezbędny jest w tym celu wniosek, chyba że dochodzi do wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa. Wówczas udziela się urlopu bezpłatnego na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.

Terytorialna służba wojskowa jest pełniona rotacyjnie co najmniej raz w miesiącu przez 2 dni w czasie wolnym od pracy. W inne dni żołnierz pozostaje w gotowości do stawienia się do służby dyspozycyjnej. O terminie i miejscu decyduje dowódca jednostki wojskowej (art. 171 ust. 2 i 4 ustawy o obronie Ojczyzny). Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT może pełnić rotacyjnie również w inne dni, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, po uzgodnieniu z tym żołnierzem lub na jego wniosek.

Terytorialsi w trakcie urlopu bezpłatnego zachowują wszelkie uprawnienia pracownicze, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia za pracę.

Powyższe zasady dotyczące urlopu dla terytorialsa stosuje się odpowiednio do żołnierza rezerwy.

16-dniowe szkolenie WOT a praca

Pracownik przystępujący do WOT przechodzi na początku szkolenie podstawowe. Jest to szkolenie wstępne mające na celu zapoznanie z podstawowymi umiejętnościami taktycznymi i strzeleckimi. Ochotnik wybiera czy odbędzie je w ramach 16-dniowego ciągłego szkolenia czy szkolenia w trybie weekendowym. Będzie to wówczas osiem 2-dniowych szkoleń.

W przypadku rezerwistów ochotnicy na terytorialsów przechodzą szkolenie wyrównawcze, które w trybie ciągłym trwa 8 dni, a w trybie weekendowym to cztery 2-dniowe szkolenia.

Na czas 16-dniowego szkolenia podstawowego oraz 8-dniowego szkolenia wyrównawczego pracodawca przyznaje urlop bezpłatny. Jeśli weekendy są dniami pracy pracownika, który szkoli się weekendowo, pracodawca udziela na te dni urlopu bezpłatnego.

Wojsko a ochrona przed zwolnieniem

Art. 304 ustawy o obronie Ojczyzny zapewnia pracownikowi odbywającemu dobrowolną służbę wojskową ochronę przez zwolnieniem z pracy. Otóż pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć umowy o pracę z pracownikiem odbywającym wyżej wspomniane szkolenia. Zakaz zwalniania trwa od dnia uzyskania informacji o terminie rozpoczęcia szkolenia podstawowego do dnia jego zakończenia oraz w czasie szkolenia specjalistycznego, a nawet przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia.

Zakaz rozwiązywania umów o pracę z pracownikiem odbywającym służbę wojskową nie dotyczy:

• umów o pracę zawartych na okres próbny lub 
• umów o pracę zawartych na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, 
• rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 53 KP)
• rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (z art. 1 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

Co ciekawe, w przypadku obowiązkowej służby wojskowej (która jest obecnie zawieszona) chroniony przed zwolnieniem z pracy jest również małżonek osoby odbywającej służbę (art. 306 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny). Rozwiązanie umowy jest możliwe wyłącznie z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Dodatkowo osoba wracająca do pracy po zwolnieniu z obowiązkowej służby musi zostać zatrudniona na poprzednio zajmowanym stanowisku pracy albo stanowisku równorzędnym odpowiadającym kwalifikacjom. Warunkiem jest zgłoszenie się do pracodawcy do 30 dni od zwolnienia ze służby (art. 315 ustawy o obronie Ojczyzny).

Czy żołnierza WOT można zwolnić z pracy?

Żołnierz WOT to żołnierz niezawodowy, do którego również stosuje się art. 303 ustawy o obronie Ojczyzny. Zgodnie z tym przepisem stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika. Pracodawca będzie mógł rozwiązać umowę o pracę w kilku określonych przypadkach: umowy na okres próbny, umowy na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli istnieją przesłanki do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Jeśli termin złożonego już wypowiedzenia umowy o pracę (czy to przez pracodawcę czy przez pracownika) upływa po dniu powołania pracownika do służby, wypowiedzenie jest bezskuteczne. Rozwiązanie stosunku pracy może jednak nastąpić na żądanie pracownika.

Zwolnienie od pracy na 2 dni

Zgodnie z art. 311 ust. 1 na wniosek pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej oraz pełniącego służbę w rezerwie pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy na 2 dni. Pracownik nie otrzyma za ten czas wynagrodzenia. Przepis ten nie dotyczy powołania w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Zwolnienie od pracy na 1 dzień dla terytorialsa

Pracownik, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo, nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni może złożyć wniosek do pracodawcy o zwolnienie z pracy na 1 dzień po odbyciu służby. Za ten dzień nie otrzyma wynagrodzenia.

Odprawa dla terytorialsa

Zgodnie z art. 306 ust. 2 ustawy o obronie Ojczyzny pracodawca ma obowiązek wypłaty pracownikowi powołanemu do terytorialnej służby wojskowej odprawy (jest ona oskładkowana). Wysokość odprawy to dwutygodniowe wynagrodzenie obliczone według zasad ustalonych dla ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Jest to świadczenie jednorazowe. Należy wypłacić je przed dniem rozpoczęcia służby. Kolejne powołanie nie powoduje obowiązku ponownej wypłaty odprawy.

Pracownik idzie do wojska – odprawa

Czy należy się odprawa od pracodawcy, gdy pracownik idzie do wojska? Zgodnie z aktualnymi przepisami prawnymi odbywanie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej nie daje prawa do odprawy. Pracodawca zobowiązany jest wypłacić odprawę jedynie w przypadku żołnierza WOT.

Obowiązki pracodawcy wobec pracownika powołanego do terytorialnej służby wojskowej

Podsumowując, pracodawca zatrudniający pracownika powołanego do pełnienia terytorialnej służby wojskowej (terytorialsa), ma związane z tym dodatkowe obowiązki. Po pierwsze, nie może zwolnić pracownika od dnia doręczenia pracownikowi karty powołania do terytorialnej służby wojskowej aż do momentu zwolnienia z tej służby. Po drugie, udziela pracownikowi urlopu bezpłatnego na czas odbywania szkolenia. Za ten czas pracownik zachowuje wszelkie uprawnienia pracownicze z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia za pracę. Co więcej, pracownik powołany do terytorialnej służby wojskowej, otrzymuje od pracodawcy jednorazową odprawę.