REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pracodawcy mogą zlecać dyżur tylko w wyjątkowych sytuacjach

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Katarzyna Bartman

REKLAMA

Polskie ustawodawstwo w zakresie stosowania dyżurów jest niezgodne z prawem unijnym. Przykładowo planowanie dyżuru zastępuje czas pracy, a tym samym stanowi obejście przepisów prawa.

Rozmowa z Tadeuszem Nyczem, specjalistą z zakresu prawa pracy oraz głównym specjalistą w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Krakowie, autorem 15 książek z dziedziny prawa pracy.

REKLAMA

Autopromocja

•  Czy istnieją jakieś ograniczenia w stosowaniu dyżurów pracowniczych?

REKLAMA

– Dyżur pracowniczy jest wyjątkową formą zobowiązania pracownika przewidzianą w art. 1515 Kodeksu pracy. Jednak należy zacząć od tego, że jest on instytucją nielegalnie funkcjonującą w polskim prawodawstwie. Dyżur pracowniczy jest bowiem sprzeczny z dyrektywą 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Dyrektywa ta dzieli czas astronomiczny na czas pracy i na czas wolny od pracy i nie przewiduje żadnej innej możliwości. W ślad za tą dyrektywą polski ustawodawca wliczył już czas dyżuru medycznego do czasu pracy, zapomniał jednak zrobić tego z dyżurem pracowniczym. A zatem przytoczony powyżej przepis Kodeksu pracy jest sprzeczny z obowiązującym w Unii Europejskiej porządkiem prawnym, do którego przestrzegania Polska zobowiązała się, przystępując do struktur europejskich. Jak wspomniałem wyżej, przepis art. 1515 Kodeksu pracy jest sprzeczny z unijnym prawodawstwem. W orzecznictwie sądowym, a przede wszystkim w orzecznictwie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości przyjmuje się, że interpretacja przepisów krajowych musi być zgodna z dyrektywami unijnymi. Jeśli więc ktoś wystąpi z roszczeniem, może taką sprawę wygrać. Dziwię się, że taka sytuacja w polskim prawodawstwie istnieje. Przecież od kilku lat jesteśmy w Unii, a nasz ustawodawca zachowuje się tak, jakby ten fakt nie nastąpił.

•  Jednak obecnie obowiązujące przepisy krajowe nie zabraniają pracodawcom wyznaczania pracownikom dyżurów. Czy takie dyżury pracownicze powinny być w jakiś szczególny sposób ewidencjonowane?

REKLAMA

– Dyżur pracowniczy jest formą wyjątkową i, wskazując na generalną niedopuszczalność istnienia takiego rozwiązania, należy podkreślić, że może być on stosowany jedynie w naprawdę nadzwyczajnych sytuacjach, jako absolutny wyjątek. Nie może mieć charakteru planowanego, ale wyłącznie charakter incydentalny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeśli chodzi o ewidencjonowanie takiego dyżuru, to mimo że formalnie nie wlicza się go do czasu pracy, to jednak pracodawca musi ściśle go ewidencjonować. Dyżur ten rzutuje bowiem na takie uprawnienia pracownika jak jego odpoczynek dobowy czy odpoczynek tygodniowy. Przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w polskim prawodawstwie funkcjonowały dwie wykładnie dotyczące ewidencjonowania czasu pracy w następstwie wykonywania dyżuru. Jeżeli na przykład pracownikowi zlecono 5-godzinny dyżur i wezwano go do pracy na 2 godziny, to jedni interpretatorzy uważali, że te 2 godziny wlicza się do czasu pracy, a inni, do których również się zaliczam, że nie tylko te 2 godziny, ale wszystkie 5 godzin. Takie wyliczenie wynika bowiem z gramatycznego rozumienia przepisu oraz wnioskowania a contrario z art. 1515 § 2 Kodeksu pracy. Taka wykładnia powinna być stosowana również obecnie przez pracodawców. A zatem, jeśli w czasie dyżuru pracownik zostanie wezwany do pracy, to cały dyżur powinien być wliczony do jego czasu pracy.

•  A jak pracodawca ma ewidencjonować czas pracy pracownika, który towarzyszy np. kierowcy, będąc w załodze pojazdu. Ze względu na ograniczenia prawne kierowcy muszą zmieniać się za kierownicą na trasie przejazdu co kilka godzin. Czy ten pracownik, który jest w załodze pojazdu, ale nie prowadzi pojazdu w danym czasie, pełni dyżur czy nie?

– Przepisy dotyczące czasu pracy kierowców faktycznie przewidują taką sytuację, że w załodze danego pojazdu jedzie przykładowo dwóch kierowców, z czego pierwszy prowadzi pojazd, a drugi siedzi obok niego jako zmiennik kierowcy. W takiej sytuacji temu drugiemu członkowi załogi czas ten wlicza się do dyżuru pracowniczego. Z systemowego punktu widzenia jest to rozwiązanie również nieprawidłowe. Skoro bowiem prawodawstwo unijne nie dopuszcza takiej formy pracy, jak dyżury, to muszą one być usunięte nie tylko z Kodeksu pracy, ale także z przepisów szczególnych, czyli z innych ustaw regulujących problematykę czasu pracy. Powyższy przykład kierowcy i jego zmiennika pokazuje, że w Polsce w tym zakresie stosowane jest bezprawie.

•  Formalnie Kodeks pracy stanowi, że pracownikowi można zlecić dyżur w domu. Czy taka formuła jest dopuszczalna?

– Absolutnie nie. Konstytucja RP w art. 47 wyraźnie stanowi, że dom pracownika jest strefą szczególnie chronioną. W związku z tym pracodawca nie ma prawa wyznaczać pracownikowi dyżuru w domu. Nawet w okresie przed przystąpieniem Polski do struktur unijnych było to zabronione. Takie działanie narusza bowiem w istotny sposób sferę prywatności pracownika. Ewentualny dyżur w domu pracownika może się odbyć tylko na zasadzie wcześniejszego uzgodnienia tego między stronami stosunku pracy, a nie na zasadzie polecenia służbowego.

•  Jakie jeszcze błędy związane z dyżurem popełniają pracodawcy?

– W Krakowie, gdzie prowadzę moją działalność zawodową, zdarzają się przypadki stosowania wobec pracowników niekorzystnych zasad dyżurowania. Wszystkie one były uprzednio przez pracodawców zaplanowane, co jest absolutnie niedopuszczalne. Planowanie dyżuru jest elementem zastępującym czas pracy i tym samym stanowi obejście przepisów o czasie pracy, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący.

Usiłowaliśmy zwalczać to zjawisko, ale de lege lata wobec istnienia art. 1515 k.p. jest to bardzo trudne. W Polsce nie ma bowiem legalnej, czyli wiążącej wykładni prawa, która istniała do 1997 r. z uprawnieniami w tym zakresie przypisanymi Trybunałowi Konstytucyjnemu. Brakuje organu, który w sposób powszechny i wiążący wszystkie podmioty stosujące prawo, ustaliłby określony kierunek wykładni przepisu budzącego wątpliwości czy też sprzecznego z prawem międzynarodowym.

Nawet jeśli zostanie wydana jakaś uchwała Sądu Najwyższego obejmująca to zagadnienie, to jest ona wiążąca jedynie w tym jednym konkretnym przypadku. Nie będzie miała ona absolutnie waloru powszechnie obowiązującego. Taki brak wykładni działa na niekorzyść zarówno pracowników, jak i pracodawców.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: kadry.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Dłuższe urlopy jednak nie dla wszystkich lecz dla wybranych, czyli dla kogo dodatkowe świadczenia. Nie będzie rewolucji w kodeksie pracy

Czas pracy skrócony do 35 godzin w tygodniu, a urlopy wydłużone z 20 dni i 26 dni do dni 35 – i to dla wszystkich. Takie niedawno były zapowiedzi odnośnie dwóch wielkich reform w kodeksie pracy. Rewolucje odwołane, o dłuższych urlopach należy zapomnieć. A krótszy tydzień pracy?

Zmiany w przepisach BHP od 2026 czy 2027 roku? Temperatury progowe i czasowe wstrzymanie pracy

Będą zmiany w przepisach BHP. Dotyczą pracy w wysokich temperaturach. Wprowadza się temperatury progowe, po przekroczeniu których pracodawca ma obowiązek wprowadzenia działań ograniczających obciążenie cieplne, np. krótszy czas pracy, przerwy w pracy czy praca zdalna. Przy najwyższych temperaturach praca zostanie czasowo wstrzymana.

Przy jakich temperaturach pracodawca zapewnia wodę i napoje? Czy w pracy musi być klimatyzacja?

Praca w wysokich temperaturach jest szczególnie uciążliwa, a nawet może zagrażać zdrowiu i życiu pracowników. Przy jakich temperaturach pracodawca zapewnia wodę i napoje? Czy w pracy musi być klimatyzacja? Poznaj aktualnie obowiązujące przepisy BHP.

Sprzedaż w 2030 r. czyli kompetencje przyszłości. Jaki musi być handlowiec za 5 lat?

Sprzedaż dynamicznie się zmienia. Bywa, że klient kończy rozmowę z handlowcem w środku ofertowej formułki. Dziś, a jeszcze bardziej za 5 lat, klienci potrzebują rozmowy, zrozumienia, uważnego słuchania i pomocy. Coraz ważniejsza jest uczciwość i działanie zgodnie z wartościami. O czym dziś musi wiedzieć handlowiec, aby w 2030 r. posiadał wszystkie wymagane kompetencje?

REKLAMA

Przeniesienie pracownika do innego działu. Co z wypowiedzeniem zmieniającym i odprawą?

W praktyce może się zdarzyć, iż pracodawca przenosi pracownika do innego działu, aby uniknąć zwolnień. Jak dokonać tego zgodnie z prawem? Kiedy nie jest potrzebne wypowiedzenie zmieniające? Czy przenoszonemu pracownikowi trzeba wypłacić odprawę?

Ekstremalne temperatury zmniejszają wydajność pracy

Z powodu upałów w Chinach, Hiszpanii, Włoszech i Grecji PKB może spaść o blisko 1 pkt proc. - wynika z raportów ekspertów Allianz Trade. Ekstremalne temperatury maja duży wpływ na wydajność pracy.

Realia pracy tymczasowej. Co liczy się dziś dla firm i kandydatów? [Badanie]

Na rynku pracy, gdzie coraz trudniej o trwałość i przewidywalność, głos pracowników oraz pracodawców staje się jednym z najczulszych barometrów zmian. Job Impulse co roku bada poziom satysfakcji obu tych grup. Najnowsze wyniki wskazują, że oczekiwania wobec agencji dynamicznie rosną: firmy domagają się sprawnych, natychmiastowych rekrutacji, ale przy zachowaniu wysokiej jakości procesów i maksymalnym ograniczeniu rotacji. Z kolei pracownicy tymczasowi coraz wyraźniej sygnalizują potrzebę stabilności, poszerzania systemu benefitów, a także obsługi formalności online.

Lipiec 2025 – dni wolne, godziny pracy

Lipiec 2025 – dni wolne od pracy i godziny pracy. To najbardziej zapracowany miesiąc w roku. Jaki jest wymiar czasu pracy w lipcu? Czy kalendarz dni wolnych od pracy przewiduje święta w tym miesiącu?

REKLAMA

Zmiany w umowach o pracę: dodatkowe koszty dla pracodawcy bo część umów musi przejść przez tłumacza przysięgłego

W III kwartale 2025 r. obowiązują już cztery istotne i nowe ustawy w obszarze prawa pracy. Przyglądamy się jednej z nich w zakresie zmian w zatrudnieniu jakie weszły na skutek tych nowych regulacji. Chodzi o istotną instytucję bo o umowę o pracę! To dokument, który ma kluczowe znaczenie dla stosunku pracy. Zmiany, które zaszły w umowach o pracę są naprawdę znaczące i co gorsza generują koszty dla pracodawców. Pocieszające jest jednak to, że zmiany dotyczą tylko wybranych grup pracowników, nie wszystkich zatrudnionych osób.

Wyzwania dla pracodawców w zakresie wynagrodzeń. Zmiany pomogą zmniejszyć rotację pracowników

Połowa polskich pracowników uważa, że zarabia za mało. To powód dużej rotacji pracowników. Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami? Co muszą zmienić, aby zmniejszyć rotację w firmie?

REKLAMA