Składki ZUS za nianię od 1 stycznia 2018 r. - jak rozliczyć, kody ZUS

Od 1 stycznia 2018 r. obowiązują nowe zasady finansowania z budżetu państwa składek należnych za nianie. Zmiany dotyczą umów uaktywniających zawartych od początku tego roku. Wraz ze zmianami miały obowiązywać nowe kody ubezpieczeniowe. Jednak projekt rozporządzenia z 19 września 2017 r. zawierający dwa dodatkowe kody nie wszedł w życie, co oznacza, że nadal obowiązują tylko dwa dotychczasowe - 04 30 xx i 04 31 xx.

Autopromocja

Niania pracująca na podstawie umowy uaktywniającej, sprawująca opiekę nad dzieckiem w wieku od 20 tygodnia, jest objęta obowiązkowymi:

• ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i zdrowotnym – jeżeli umowa o opiekę jest jej jedynym źródłem przychodu,
• tylko ubezpieczeniem zdrowotnym – w razie zbiegu z innymi tytułami np. umową o pracę z co najmniej minimalnym wynagrodzeniem. 

Ubezpieczenie chorobowe, tak jak przy umowie zleceniu, ma charakter dobrowolny. Jeśli niania do niego przystąpi na swój wniosek, sama ją finansuje poprzez potrącenie z wynagrodzenia, którego dokonuje płatnik składek.

Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach

Autopromocja

Kodeks pracy 2023
Komentarz oraz wzory dokumentów

Sprawdź

W jakiej części budżet państwa finansuje składki ZUS za nianie

Za nianię, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na zdrowotne, opłaca od 1 stycznia 2018 r.:

• ZUS - od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• rodzic (płatnik składek) - od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki ponad kwotę stanowiącą 50% minimalnego wynagrodzenia.

Warto przypomnieć że ZUS opłaca składki finansowane z budżetu państwa pod warunkiem, że:

• niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego,
• rodzice (rodzic samotnie wychowujący dziecko) są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą,  oraz
• dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym a także nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Autopromocja

MONITOR
prawa pracy i ubezpieczeń

Sprawdź

Zgłoszenie niani i rozliczanie jej zarobków

Opiekunka, tak jak wszystkie osoby posiadające stosowny tytuł, podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązku tych ubezpieczeń (tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy uaktywniającej), odpowiednio:

• do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego - na druku ZUS ZUA, lub
• do ubezpieczenia zdrowotnego (jeśli tylko jemu obowiązkowo podlega) - na druku ZUS ZZA.

W formularzu zgłoszenia wpisuje się kod tytułu ubezpieczenia, który zaczyna się od cyfr 04 30 xx. W roli płatnika składek występuje tu jeden z rodziców i to on powinien najpierw zgłosić się na druku ZUS ZFA by wypełniać swoje obowiązki (chyba że rodzic jest już zarejestrowany jako płatnik składek np. ze względu na opłacanie składek ZUS za innych ubezpieczonych lub na własne ubezpieczenia). Płatnik dokonuje zgłoszenia niani, a potem już co miesiąc składa za nią odpowiednie raporty rozliczeniowe, wypełnione w zależności od wysokości przychodu niani.

Autopromocja

Webinarium:
20 problemów kadrowca
na przełomie roku

Sprawdź

Jeżeli chodzi o rozliczenie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za nianie, należy stosować  2 dotychczas obowiązujące kody ubezpieczeniowe tj.:

• • 04 30 xx – z rozliczonymi składkami od podstawy wymiaru nie przekraczającej kwot progowych (wynagrodzenie minimalne/50% tego wynagrodzenia) oraz
  • 04 31 xx - z rozliczonymi składkami od kwoty nadwyżki ponad limity finansowania przez ZUS.

Powyższe oznacza, że sam sposób rozliczania niań nie zmienił się  od dotychczas stosowanego, zmieniła się natomiast wysokość  limitu składek finansowany przez ZUS. Bowiem dla umów uaktywniających zawartych do 31 grudnia 2017 r., podstawa oskładkowania od której składki były finansowane przez budżet państwa wynosiła kwotę płacy minimalnej a nie jej połowę (jak obecnie).

 Dokumenty rozliczeniowe jakie należy złożyć za nianię do ZUS

Niania zarabiająca minimalne wynagrodzenie lub niższe, a dla umów uaktywniających zawartych od 1 stycznia 2018 r. - połowę minimalnego wynagrodzenia albo mniej

Niania z wynagrodzeniem wyższym niż minimalne wynagrodzenie, a dla umów uaktywniających zawartych od 1 stycznia 2018 r. - zarabiająca więcej niż połowa minimalnego wynagrodzenia Autopromocja Akademia Prawa Pracy Cykl 5 szkoleń, w trakcie których omówione zostaną wyłącznie praktyczne zastosowania przepisów prawa pracy. Sprawdź

deklarację ZUS DRA oraz raport miesięczny ZUS RCA  – jeśli niania podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, albo raport miesięczny ZUS RZA – przy ubezpieczeniu zdrowotnym W raporcie ZUS RCA lub ZUS RZA wpisuje się kod tytułu ubezpieczenia 04 30 xx.

deklarację ZUS DRA oraz: dwa raporty ZUS RCA (lub ZUS RZA jeśli obowiązkowe jest tylko ubezpieczenie zdrowotne): z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 30, z rozliczonymi składkami od podstawy wymiaru nie przekraczającej kwot progowych (wynagrodzenie minimalne/50% tego wynagrodzenia) oraz z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 31, z rozliczonymi składkami od kwoty nadwyżki ponad limity finansowania przez ZUS

PRZYKŁAD

Autopromocja

IFK Platforma
Księgowych i Kadrowych

Sprawdź

Niania od 1 stycznia 2018 r. podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Zarabia 500 zł. Umowa uaktywniająca została zawarta 1 stycznia 2018 r. Za styczeń  płatnik składek powinien  był sporządzić i przekazać:

• • imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 30 00, ze składkami obliczonymi od podstawy ich wymiaru w wysokości  500 zł (ubezpieczenia społeczne) oraz na ubezpieczenie zdrowotne (o ile niania nie przystapi do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).

  • deklarację rozliczeniową ZUS DRA, z rozliczonymi składkami podlegającymi finansowaniu ze środków budżetu państwa.

    Autopromocja

    

Gdyby niani  wynagrodzenie wynosiło 1 200 zł wówczas rodzic musiałby złożyć za nią  do ZUS następujące dokumenty rozliczeniowe:

• imienny raport ZUS RCA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 30 00 – z rozliczonymi składkami na ubezpieczenia społeczne od połowy minimalnego wynagrodzenia 1 050 zł,

• imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 31 00 – ze składkami na ubezpieczenia społeczne od nadwyżki ponad 50% płacy minimalnej tj. 150 zł (1 200 zł - 1 050 zł),

• deklarację rozliczeniową ZUS DRA z rozliczonymi składkami podlegającymi sfinansowaniu ze środków budżetu państwa oraz podlegające opłaceniu przez płatnika składek.

Podstawa prawna:

• art. 50, art. 51 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (j.t.  Dz.U. z 2016 r. poz. 157; ost. zm. Dz.U. z 2017 r., poz. 1428)

• § 1  Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 222; ost. zm. Dz.U. z 2017 r., poz. 319)