Jak ustalić prawo do odprawy emerytalno-rentowej

Odprawa a podatek i składki

Odprawa emerytalna w pełnej wysokości jest zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (§ 2 ust. 1 rozporządzenia składkowego, art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej). W praktyce mogą pojawić się wątpliwości, czy odprawa wypłacona w wysokości wyższej niż ustawowa będzie w całości zwolniona ze składek. Rozporządzenie składkowe nie ogranicza wysokości, do której od odprawy nie należy opłacać składek emerytalno-rentowych. Zatem należy uznać, że to zwolnienie dotyczy odprawy w każdej wysokości. Należy przy tym pamiętać, że istotą tego wyłączenia jest prawo pracownika do odprawy w związku z jego przejściem na emeryturę.

Natomiast jako przychód ze stosunku pracy, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odprawa podlega opodatkowaniu bez względu na wysokość (art. 12 ust. 1 updof).

Termin wypłaty odprawy

Prawo do odprawy i jej wypłata są wymagalne w dniu przejścia na emeryturę, którym jest dzień rozwiązania stosunku pracy. Niedotrzymanie terminu wypłaty powoduje, że pracownik może domagać się od pracodawcy odsetek za zwłokę na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Odsetki przysługują również w sytuacji, kiedy zostało wydane orzeczenie o przyznaniu emerytury później niż ustanie stosunku pracy (wyrok SN z 9 kwietnia 1998 r., I PKN 508/97, OSNP 1999/8/267). Natomiast w sytuacji, gdy pracodawca uchyla się od obowiązku wypłaty odprawy, pracownik ma prawo wystąpić z powództwem do sądu pracy, przy czym roszczenie o wypłatę odprawy emerytalnej przedawnia się z upływem 3 lat licząc od dnia, w którym stało się wymagalne.

Podstawa prawna:

• art. 92¹, art. 291 § 1 Kodeksu pracy,
• art. 481 § 1–2 Kodeksu cywilnego,
• art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
• § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.),
• art. 87 Karty Nauczyciela,
• art. 36, art. 38 ust. 3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.),
• art. 28 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.),
• art. 135 ust. 2, art. 138 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.),
• art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.),
• § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.),
• § 6, § 15–17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.).

Orzecznictwo uzupełniające:

• Otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej, stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej odprawy rentowej. (Wyrok Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2010 r., II PK 328/09)