Jak wnieść do sądu odwołanie od decyzji ZUS

Odwołanie od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Organ rentowy przekazuje niezwłocznie odwołanie wraz z aktami sprawy do sądu. Jeżeli jednak uzna odwołanie w całości za słuszne, może zmienić lub uchylić zaskarżoną decyzję. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu (art. 477⁹ § 1 i 2 k.p.c.).

A zatem odwołanie wnosi się nie bezpośrednio do sądu, ale za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżaną decyzję.

Ponadto ubezpieczony może również wnieść odwołanie bezpośrednio do protokołu w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy albo w sądzie właściwym dla jego miejsca zamieszkania. W takim przypadku sąd, do którego wniesiono odwołanie, niezwłocznie przekazuje protokół organowi, od którego pochodzi zaskarżona decyzja. Jeśli jednak sąd ten jest właściwy do jego rozpoznania, to przewodniczący niezwłocznie zażąda akt sprawy i nada bieg odwołaniu, przesyłając odpis protokołu organowi, od którego pochodzi zaskarżona decyzja.

Warto podkreślić, że odwołanie przysługuje tylko od decyzji ZUS. Nie można natomiast skutecznie wnosić odwołania np. od pisma informującego ubezpieczonego o jego prawach lub obowiązkach. Ponadto treść decyzji ZUS wyznacza zakres postępowania przed sądem. Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 23 listopada 1999 r. stwierdzając, że dochodzenie przed sądem prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, jest niedopuszczalne (II UK 204/99). Wyjątek od tej zasady jest przewidziany w art. 477⁹ § 4 k.p.c. Przepis ten pozwala na wystąpienie z odwołaniem wobec milczenia ZUS w ciągu 2 miesięcy od daty zgłoszenia mu żądania. Jest to tzw. skarga na bezczynność organu.

Wcześniejsza emerytura >>

Jeżeli zaś ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez ZUS, to sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania ZUS (art. 477¹⁰ § 2 k.p.c.). A zatem, gdyby w toku procesu osoba niezadowolona z decyzji ZUS zgłosiła nowe roszczenie, które dotąd nie było rozstrzygnięte przez ZUS, to sąd nie może go rozpoznać i zobowiązany jest przyjąć to żądanie do protokołu, a następnie przesłać ten protokół do ZUS, który powinien wydać w tym zakresie stosowną decyzję (wyrok SN z 25 maja 1999 r. II UKN 622/98).

Termin na wniesienie odwołania

Odwołanie od decyzji ZUS można złożyć tylko w ciągu miesiąca od dnia otrzymania decyzji. Przekroczenie tego terminu skutkuje odrzuceniem odwołania przez sąd, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Natomiast w sytuacji gdy ZUS nie wydał decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany, odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu. A zatem w razie milczenia ZUS, mimo prawidłowo zgłoszonego roszczenia, osoba żądająca wydania decyzji może w każdym czasie wystąpić z odwołaniem do sądu.

Co powinno zawierać odwołanie

Odwołanie, mimo że jest składane do ZUS, jest jednak pismem procesowym wszczynającym postępowanie i powinno spełniać określone wymogi formalne. Odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika (art. 477¹⁰ § 1 k.p.c.). Podobnie wypowiadał się Sąd Najwyższy w postanowieniu z 20 kwietnia 2000 r., stwierdzając, że odwołanie od decyzji organu rentowego, jak każde pismo procesowe, powinno zawierać elementy wskazane w art. 126 § 1 k.p.c., w tym oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, a także, z uwagi na jego charakter, zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji z przytoczeniem zarzutów wobec niej i uzasadnienie (II UKN 132/00). Są to wymagania minimalne, dlatego też odwołanie może zawierać również i dodatkowe elementy (np. żądanie przeprowadzenia dowodów z zeznań świadków czy opinii biegłych). Niezachowanie przez stronę minimalnych wymogów odnośnie do treści odwołania może spowodować wezwanie jej przez sąd do uzupełniania braków w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu odwołania.

Konieczny sprzeciw

W sprawach o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji (np. o rentę z tytułu niezdolności do pracy czy o rentę socjalną), istotne znaczenie ma uprzednie wniesienie przez ubezpieczonego sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika. Zaniechanie wniesienia takiego sprzeciwu może spowodować odrzucenie odwołania przez sąd bez badania jego zasadności. Jedynie w przypadku, gdy odwołanie opiera się także na zarzucie nierozpatrzenia wniesionego po terminie sprzeciwu od tego orzeczenia (a wniesienie sprzeciwu po terminie nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zainteresowanej), sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie. W takim przypadku ZUS kieruje sprzeciw do rozpatrzenia do komisji lekarskiej.

Kiedy trzeba rozwiązać stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę >>

Przykład

Ubezpieczona złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Została zbadana przez lekarza orzecznika ZUS, który stwierdził w orzeczeniu, że jest ona zdolna do pracy. Ubezpieczona nie złożyła sprzeciwu od tego orzeczenia, a po otrzymaniu decyzji ZUS odmawiającej renty wystąpiła z odwołaniem do sądu. Wskazywała, że lekarz orzecznik źle ocenił stan jej zdrowia, gdyż jest ona ciężko chora i nie może pracować. Sąd jednak odrzucił jej odwołanie, gdyż nie wniosła ona sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika do komisji lekarskiej ZUS, a jej odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia.

Koszty sądowe

Należy również podkreślić, że postępowanie w sprawach odwołań od decyzji ZUS jest zasadniczo wolne od kosztów i opłat sądowych. Jedynie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł (art. 36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Podstawa prawna:

• art. 477⁹ § 1, 2 i 4, art. 477¹⁰ § 1, 2 k.p.c.,

• art. 36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU z 2005 r. nr 167, poz.1398 ze zm.),

• wyroki Sądu Najwyższego z:

– 25 maja 1999 r. (II UKN 622/98, OSNP 2000/15/591),

– 23 listopada 1999 r. (II UKN 204/99, OSNP 2001/5/169),

– 20 kwietnia 2000 r. (II UKN 132/00, PPiPS 2001/6/68).